Αύριο συμπληρώνονται ακριβώς 99 χρόνια από την ημέρα που οι μεταλλωρύχοι της Σερίφου ξεκίνησαν μια από τις ιστορικές απεργίες του εργατικού κινήματος στην Ελλάδα, που εκείνη την εποχή έκανε τα πρώτα του βήματα. Δύο βδομάδες μετά, στις 21 Αυγούστου 1916, η απεργία βάφτηκε με αίμα και τέσσερις εργάτες έπεσαν νεκροί.
|
Μεταλλωρύχοι στα τέλη του 19ου αιώνα (από Λεύκωμα με φωτογραφίες από το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο) |
Οι εργολάβοι Γρόμαν
Το
1885, ο Γερμανός μεταλλειολόγος Αιμίλιος Γρόμαν συμβλήθηκε με την
εταιρεία «Σέριφος - Σπηλιαλέζα» (ιδιοκτησίας της γαλλικής μεταλλευτικής
εταιρείας στο Λαύριο) και ανέλαβε εργολαβικά την εξόρυξη του ορυκτού
πλούτου στο νησί. Με διάφορα μέσα, ο Γρόμαν αποσπούσε από τους
ιδιοκτήτες των μικρών κλήρων τα χωράφια τους χωρίς να τους αποδίδει το
νόμιμο μέρισμα και τους εξανάγκαζε να δουλεύουν στην εξόρυξη με
μεροκάματα πείνας.
Για να «κουκουλώσει» μάλιστα το όργιο της
εκμετάλλευσης στα Μεταλλεία, ίδρυσε ένα δημοτικό σχολείο στο Μέγα
Λειβάδι (όπου ήταν και η έδρα της επιχείρησης) και ένα υποτυπώδες
νοσοκομείο στο κοντινό Μέγα Χωριό. Το προσωπικό, βέβαια, των ιδρυμάτων
αυτών, πληρωνόταν από τους ίδιους τους εργάτες.
Στη Σέριφο
προσέφευγαν για να δουλέψουν στα μεταλλεία, νησιώτες από τα γύρω νησιά,
αλλά και από την απέναντι πελοποννησιακή ακτή. Ετσι, παρατηρείται μια
σημαντική για τα πληθυσμιακά δεδομένα του νησιού συγκέντρωση της
εργατικής τάξης. Ο πληθυσμός, από 2.134 κατοίκους το 1880, ανεβαίνει
στους 4.000 το 1912.
Μετά το θάνατο του Αιμίλιου Γρόμαν το 1906,
τα Μεταλλεία ανέλαβε ο γιος του Γεώργιος Γρόμαν. Οι Γρόμαν δημιούργησαν
στο πλάι τους μια ομάδα πιστών τους υπαλλήλων, που λειτουργούσαν ως
επιστάτες και μαγκουροφόροι πραιτοριανοί. Ταυτόχρονα, «εγγράμματοι»
υπάλληλοί τους αναλάμβαναν να καλλιεργήσουν στις συνειδήσεις των εργατών
και των κατοίκων του νησιού την εικόνα ενός εργοδότη που φρόντιζε τους
«εργάτες - παιδιά του».