Έχετε προσπαθήσει ποτέ να φανταστείτε πώς θα είναι η ζωή πάνω στο μικρό πλανήτη μας μετά από 100 χρόνια; Μετά από χίλια; Ίσως μετά από 10.000 χρόνια; Πιστεύετε ότι είμαστε μόνοι μας στο Σύμπαν; Θεωρείτε απίθανο "κάπου εκεί έξω" να υπάρχει έλλογη ζωή δομημένη σε ανάλογα ή διαφορετικά, φυσικά, πνευματικά και ψυχολογικά επίπεδα; Και αν είναι έτσι θα μπορέσουμε να την ανιχνεύσουμε και ακόμα περισσότερο να επικοινωνήσουμε μαζί της; Και αν επικοινωνήσουμε μαζί της, αυτή η επαφή θα έχει αγαθά ή καταστροφικά αποτελέσματα για την ανθρωπότητα;
«Απάντηση» στα πρώτα ερωτήματα για τη μορφή που θα έχει η ζωή στον πλανήτη μας μετά από κάποιους αιώνες μπορεί να δώσει μόνο η φαντασία μας, τα μυθιστορήματα, οι ταινίες και οι τηλεοπτικές σειρές επιστημονικής φαντασίας.
Η φαντασία που θεμελιώνεται σε σημερινά επιστημονικά δεδομένα και δεν παραβιάζει τους νόμους της φύσης, όπως τους ερμηνεύουμε σήμερα, είναι κινητήρια φαντασία και ανοίγει το δρόμο για την αυριανή πρόοδο. Ίσως αυτό είχε ο Einstein στο μυαλό του όταν διακήρυττε ότι: Η φαντασία είναι σημαντικότερη από τη γνώση.
Έχετε προσπαθήσει ποτέ να ανακαλέσετε στη μνήμη σας και να αναπαραστήσετε με τη φαντασία σας γεγονότα από το παρελθόν, είτε ανήκουν στο πρόσφατο είτε στο μακρινό παρελθόν; Θα θέλατε να ξαναζήσετε τα γεγονότα που ήταν ευχάριστα και ενδεχομένως να προσπαθήσετε να αποτρέψετε τα δυσάρεστα; Υπάρχει βέβαια ένας τρόπος να γίνει αυτό με την παρακολούθηση παλαιών ταινιών. Αλλά αυτό είναι η μισή ιστορία, διότι με τις ταινίες εξασφαλίζετε τον ρόλο ενός παθητικού θεατή των γεγονότων. Είναι διαφορετικό πράγμα να μεταφερθείτε στο παρελθόν και να βιώσετε εκείνα τα γεγονότα, συμμετέχοντας σε αυτά. Πώς θα σας φαινόταν να μπορούσατε να δείτε τους δεινόσαυρους να κυριαρχούν στη Γη; Δεν θα ήταν ενδιαφέρον να παρακολουθήσετε το χτίσιμο των πυραμίδων ή του Παρθενώνα; Αν μπορούσατε να παρακολουθήσετε τη σταύρωση του Ιησού ή τη δολοφονία του Κένεντι και ενδεχομένως να αποτρέψετε αυτά τα γεγονότα; Τότε θα μπορούσατε να αλλάξετε την ιστορία, ή καλύτερα δεν θα υπήρχε ιστορία! Θα μπορούσε να συμβεί κάτι τέτοιο;
Αυτές οι σκέψεις δεν είναι βέβαια καθόλου πρωτότυπες. Πιστεύω ότι μπορούμε, με βεβαιότητα, να ισχυριστούμε ότι υπήρχαν στα μυαλά του Αριστοτέλη, του Ηράκλειτου, του Κοπέρνικου, του Τζιορντάνο Μπρούνο, τον Γαλιλαίου, του Einstein κ.ά. Η διαφορά είναι ότι σήμερα μπορούμε να διατυπώνουμε χωρίς φόβο για την ακεραιότητά μας τέτοιες ανορθόδοξες σκέψεις. Στο Μεσαίωνα αυτές οι σκέψεις ήταν επικίνδυνες.
Ο Τζιορντάνο Μπρούνο (1548-1600) πίστευε στην ύπαρξη πολλών κόσμων και σε μια νοημοσύνη διάσπαρτη στο σύμπαν. Είχε μια αντίληψη της Θεότητας διαφορετική από την επικρατούσα αντίληψη του Παπισμού. Κατηγορήθηκε ως αιρετικός, δικάστηκε από την Ιερά Εξέταση και καταδικάστηκε σε θάνατο στην πυρά. Στο άκουσμα της καταδίκης του είπε, απευθυνόμενος στους δικαστές του. Ίσως, εσείς δικαστές μου, μου ανακοινώνετε την καταδίκη μου με μεγαλύτερο φόβο από αυτόν που εγώ την αποδέχομαι. Στις 17 Φεβρουαρίου του σωτήριου έτους 1600 το πνεύμα του Μπρούνο πέταξε για να συναντήσει τους κόσμους που είχε φανταστεί.
Ο Γαλιλαίος (1564-1641) κατηγορήθηκε και αυτός ως αιρετικός, δικάστηκε και καταδικάστηκε σε ισόβια στο σπίτι του. Φάνηκε περισσότερο τυχερός, αλλά δεν εγκατέλειψε τις ιδέες του υπέρ της ηλιοκεντρικής δομής του ηλιακού μας συστήματος. Όταν έκανε επίδειξη του τηλεσκοπίου που κατασκεύασε ο ίδιος στους επισκόπους και κληρικούς της Αγίας Έδρας και τους έδωσε την ευκαιρία να παρατηρήσουν τους δορυφόρους του Δία (οι οποίοι προφανώς δεν περιφέρονταν γύρω από τη Γη, καταρρίπτοντας έτσι τη γεωκεντρική αντίληψη), εισέπραξε την απάντηση: «Εάν πρόκειται να επιλέξουμε ανάμεσα στην παρατήρηση και το δόγμα, τότε προτιμούμε το δόγμα». Το 1992 η Καθολική Εκκλησία ανακάλεσε το ανάθεμα που του είχε προσάψει πριν 300 χρόνια.
Ένα διάστημα 300 χρόνων είναι πολύ μεγάλο για να αναγνωρίσει κάποιος την επιστημονική πραγματικότητα, ακόμα και αν πρόκειται για την Αγία Ρωμαϊκή Καθολική Εκκλησία. Η ιστορία του απέδωσε τη φράση «και όμως κινείται» κατά την έξοδό του από το δικαστήριο. Η φράση αναφερόταν στην πεποίθησή του ότι η Γη δεν ήταν ακίνητη στο κέντρο ενός γεωκεντρικού συστήματος, αλλά περιφερόταν γύρω από τον Ήλιο, ο οποίος αποτελεί το κέντρο του πλανητικού μας συστήματος.
Ο Κοπέρνικος (1473-1543) τυχερότερος, ίσως επειδή έζησε σε περιοχές όπου η εξουσία του Παπισμού ήταν περιορισμένη, μολονότι υπήρξε ο βασικός πρωταγωνιστής της θεωρίας του Ηλιοκεντρικού Συστήματος. Οι ιδέες του ήταν επαναστατικές διότι παραμέριζαν τη Γη από το κέντρο του ηλιακού συστήματος και στη θέση της τοποθετούσαν τον Ήλιο. Αρκετοί ιστορικοί της επιστήμης ισχυρίζονται ότι η σύγχρονη επιστήμη αρχίζει με τον Κοπέρνικο. Ίσως δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η έννοια της επανάστασης και της περιστροφής εκφράζονται στα Αγγλικά με την ίδια λέξη (revolution). Οι ιδέες του Κοπέρνικου δεν συνεπάγονταν μόνο την γεωμετρική απομάκρυνση της Γης από το κέντρο του σύμπαντος, αλλά για πολλούς σήμαιναν και τον υποβιβασμό της ανθρωποκεντρικής αντίληψης του σύμπαντος, σύμφωνα με την οποία ο κόσμος είχε δημιουργηθεί για χάρη και εξυπηρέτηση του ανθρώπου.
Είναι σύνηθες φαινόμενο η αντίσταση του κοινωνικού, επιστημονικού και φιλοσοφικού κατεστημένου σε καινοτομικές ιδέες, ακόμα και όταν υπάρχουν σχετικές ενδείξεις και μερικές φορές και αποδείξεις ότι οι ιδέες αυτές ανταποκρίνονται στη φυσική πραγματικότητα. Ίσως οι κοινωνιολόγοι να μπορούν να το ερμηνεύσουν και να διατυπώσουν κάποιες αρχές, αλλά δεν είναι αυτό το θέμα μας. Εκείνο που μας ενδιαφέρει είναι ότι τελικά η πραγματικότητα γίνεται αποδεκτή και κερδίζει τη μάχη στη συνείδηση των ανθρώπων. Η ιδέα, π.χ., ότι η Γη δεν αποτελεί το κέντρο του κόσμου ήταν γνωστή στους αρχαίους Έλληνες φιλόσοφους, αλλά παρέμεινε σε κώμα για 20 αιώνες περίπου. Ίσως οι λεγόμενες "τρελές ιδέες" δεν θα έπρεπε να απορρίπτονται κατηγορηματικά, γιατί πολλές φορές η ίδια η φυσική πραγματικότητα αποδεικνύεται περισσότερο "τρελή" από οποιαδήποτε "τρελή ιδέα". Ίσως αυτό να ήθελε να εκφράσει ο Nίls Bohr όταν σχολίασε μια ιδέα ενός μαθητή του με τα λόγια: Η ιδέα σου είναι τρελή, αλλά όχι αρκετά τρελή για να μπορεί να είναι αληθινή.
Αν αυτά σας φαίνονται υπερβολικά ή "τρελά" μπορούμε να θυμηθούμε πολλά πραγματικά γεγονότα που θεμελιώνουν την άποψη ότι η πρόβλεψη των δυνατοτήτων της επιστημονικής έρευνας και των επιτευγμάτων της τεχνολογίας του μέλλοντος είναι, σχεδόν, αδύνατη. Η ιστορία είναι γεμάτη από παραδείγματα. Θέλετε μερικά;
1. "Είναι αδύνατον να κατασκευαστούν ιπτάμενες μηχανές βαρύτερες από τον αέρα" (Λόρδος Kelvin, Πρόεδρος της Βασιλικής Εταιρίας του Λονδίνου 1885).
2. "Ο καθηγητής Goddard δεν γνωρίζει τη σχέση δράσης-αντίδρασης και την ανάγκη ύπαρξης ενός αντικειμένου καλύτερου από το κενό, πάνω στo οποίο να ασκείται η αντίδραση. Φαίνεται να στερείται των βασικών γνώσεων που παρέχονται αφειδώς στα γυμνάσια" (Άρθρο του εκδότη των New York Tίmes για την πρωτοποριακή εργασία του Robert Goddard πάνω στoυς πυραύλους).
3."Κάθε τι που θα μπορούσε να εφευρεθεί, έχει εφευρεθεί" (C. Η Duell, πρόεδρος του Γραφείου Ευρεσιτεχνιών των ΗΠΑ. 1899).
4. "Τα αεροπλάνα είναι ενδιαφέροντα παιχνίδια, αλλά δεν παρουσιάζουν στρατιωτική αξιοποίηση" (Στρατηγός Ferdinand Foch, Γάλλος διοικητής των Συμμαχικών δυνάμεων τους τελευταίους μήνες του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου). 5. "Το ασύρματο μουσικό κουτί δεν έχει καμιά λογική εμπορική αξία. Ποιος θα πλήρωνε για ένα μήνυμα που δεν απoστέλλεται σε κάποιον συγκεκριμένα;" (Οι συνέταιροι του Dαvid Sarnoff, σε απάντηση των προτροπών του για επενδύσεις στο ραδιόφωνο στη δεκαετία του 20).
6. "Νομίζω ότι υπάρχει μια παγκόσμια' αγορά για, πιθανόν, πέντε ηλεκτρονικούς υπολογιστές" (Thomas Watson, πρόεδρος της ΙΒΜ, 1943).
7. "Το τηλέφωνο έχει πολλά μειονεκτήματα και δεν μπορεί να θεωρηθεί στα σοβαρά σαν ένα μέσο επικοινωνίας" (Εσωτερικό υπόμνημα της εταιρίας Western Union, 1876).
8. "Ποιος, διάβολε, θέλει να ακούει τους ηθοποιούς να μιλούν;" (Harry Μ. Warner, 1927).
Δεν σας φαίνεται παράξενο που όλοι αυτοί, οι οποίοι δεν ήταν καθόλου ασήμαντα άτομα, δεν κατάφεραν να προβλέψουν την τεχνολογική εξέλιξη και τη διαδεδομένη χρησιμότητα και αποτελεσματικότητα των ιδεών που προτάθηκαν; Ο Clifford Pickover, στο βιβλίο του "Tίme, α traveler's guide", Εκδόσεις Κέδρος, συμβουλεύει: Μην πιστεύετε κανέναν που ισχυρίζεται ότι η ανθρωπότητα δεν θα έχει ποτέ επαρκή τεχνολογία για ταξίδια στο μέλλον ή στο παρελθόν.
Του Γ. Χουτζαίου / Φυσικός - Μαθηματικός - τ. Πάρεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Αθηνών
πηγή: www.dimokratis.gr
...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου