Η ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΛΑΙΚΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ ΣΤΟ ΒΙΤΣΙ

Μία από τις ελεύθερες περιοχές ήταν στο βορειοδυτικό τμήμα της Ελλάδας και περιελάμβανε το Βίτσι - Πρέσπες που ήταν ανταρτοκρατούμενες από την άνοιξη του 1947 μέχρι το τέλος του Ενοπλου Λαϊκού αγώνα.

Στο χώρο αυτό δημιουργήθηκε η Ελεύθερη Ελλάδα, τα σύνορα της οποίας μπορούμε να οριοθετήσουμε με το δυτικό άκρο να είναι σε επαφή με τα αλβανικά σύνορα και να συνεχίζει προς το Μάλι-Μάδι. Στον κεντρικό τομέα να οριοθετείται από το Βίτσι και με τον Βαρνούντα στο βόρειο άκρο να συνορεύει με την Γιουγκοσλαβία.

Μετά την έκδοση των καταστατικών διατάξεων και πράξεων του ΓΑ του ΔΣΕ, η εξουσία περνάει στα χέρια του λαού και στο Βίτσι θεμελιώνεται η λαϊκή εξουσία με τη δημιουργία λαογέννητων θεσμών όπως τα Λαϊκά Συμβούλια και η Λαϊκή Δικαιοσύνη. Με την ίδρυση της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης(ΠΔΚ), η έδρα της οποίας ήταν σε μια χαράδρα κοντά στο χωριό Πύλη, η Λαϊκή Εξουσία ενισχύεται ακόμη περισσότερο. Όλες οι δραστηριότητες της ΠΔΚ έχουν ένα σκοπό, την ολόπλευρη βοήθεια στο Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας, το μεγαλύτερο δημιούργημα του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας από την αρχή της ίδρυσής του.

Σ' αυτόν το σκοπό συμβάλλουν αποφασιστικά όλα τα χωριά στην περιοχή του Ελεύθερου Βίτσι, που αποτελούσαν στα μετόπισθεν τις γερές βάσεις βοήθειας στα ένοπλα τμήματα του ΔΣΕ, που μάχονταν στην πρώτη γραμμή του μετώπου.
Στις Πρέσπες δεν υπήρχε οικογένεια που με διάφορους τρόπους να μην συμμετείχε στην κορυφαία στιγμή της ταξικής πάλης, τον ένοπλο αγώνα. Υπήρχαν ολόκληρες οικογένειες, ανταρτοοικογένειες, που πολεμούσαν στον ΔΣΕ, ενώ άλλες δούλευαν στα διάφορα συνεργεία. Κάθε οικογένεια έδωσε νεκρό ή τραυματία στον τρισένδοξο ηρωικό αγώνα του ΔΣΕ.

Τα Λαϊκά Συμβούλια σε κάθε χωριό στην περιοχή του Βίτσι ασχολούνται με όλα τα ζητήματα που αφορούν τη ζωή των κατοίκων τους και γρήγορα δραστηριοποιούνται στην ανοικοδόμηση, στη σπορά, στη διανομή των τσιφλικιών, στον επισιτισμό, στα παιδικά συσσίτια, στην ίδρυση Νοσοκομείων, Συνεταιρισμών, στη λαϊκή Παιδεία, στη λαϊκή Δικαιοσύνη. Την άνοιξη του 1948 στα λεύτερα χωριά της Φλώρινας υπάρχουν 21 Λαϊκά Συμβούλια με ανάλογα Λαϊκά Δικαστήρια. Μεγάλη είναι η συμμετοχή των γυναικών στη Λαϊκή Εξουσία. Τον Νοέμβρη του 1948 σε 23 Λαϊκά Συμβούλια του νομού Φλώρινας εκλέγονται 52 γυναίκες, ενώ σε 53 Λαϊκά Συμβούλια του νομού Καστοριάς εκλέγονται 78 γυναίκες.

Αξιοσημείωτη είναι η δράση της Λαϊκής Εξουσίας στην ανοικοδόμηση. Στα διάφορα χωριά κατασκευάστηκαν ή επισκευάστηκαν δρόμοι, γέφυρες, βρύσες. Δημιουργήθηκαν σχολεία, Νοσοκομεία, αναρρωτήρια. Κατεστραμμένα σπίτια ανοικοδομήθηκαν. Πόσιμο νερό μεταφέρθηκε εκεί που δεν υπήρχε. Τον Δεκέμβρη του 1947 κάτοικοι του χωριού Πυξός διόρθωσαν το δρόμο Πυξός - Πύλη, μήκους 4 χιλιομέτρων. Στη Μηλιώνα με εξορμήσεις έγιναν αντιπλημμυρικά έργα και σταμάτησαν να πλημμυρίζουν τα χωράφια. Στα χωριά Κρανιώνα και Χαλάρα Καστοριάς οι κάτοικοι κατασκεύασαν γέφυρες μήκους 10 και 15 μέτρων. Στον Αγιο Γερμανό τον Μάη του 1948, σε εξόρμηση στην οποία πήραν μέρος επιδιορθώθηκε και ανοίχτηκε δρόμος 2.000 μέτρων, κατασκευάστηκαν γέφυρες στο ποτάμι και βρύσες για τις ανάγκες του χωριού.

Στην ελεύθερη περιοχή Φλώρινας - Καστοριάς όλοι οι κάτοικοι που έμειναν στα χωριά και δεν εντάχτηκαν στον ΔΣΕ, ηλικιωμένοι, γυναίκες, ακόμα και τραυματίες, φροντίζουν για την καλλιέργεια της γης. Τα Λαϊκά Συμβούλια οργανώνουν τη σπορά που γίνεται δύο φορές το χρόνο, τη φθινοπωρινή και την ανοιξιάτικη. Χορηγούν τα εργαλεία, το σπόρο, τα ζώα, σε όσους δεν τα έχουν, και με εξορμήσεις σπέρνονται πρώτα τα χωράφια ανταρτοοικογενειών. Την Πρωτομαγιά του 1949 έγινε γενική εξόρμηση για την ανοιξιάτικη σπορά και απ' όλα τα γύρω χωριά με 195 ζευγάρια βόδια οργώσανε την κοιλάδα της Πρέσπας.

Με την εγκαθίδρυση της Λαϊκής Εξουσίας η γη δίνεται στους καλλιεργητές της. Πολλά είναι τα τσιφλίκια της περιοχής Φλώρινας - Καστοριάς που διανεμήθηκαν σε φτωχούς αγρότες. Η λαϊκή εξουσία έκανε πράξη το αυτονόητο, ότι η γη ανήκει σ' αυτούς που την καλλιεργούν. Τα Λαϊκά Συμβούλια των χωριών Αγκαθωτό, Πλατύ, Λεύκωνα, τον Νοέμβρη του 1947 αποφάσισαν και μοίρασαν 700 στρέμματα γης των τσιφλικάδων σε ακτήμονες και σε αγρότες με μικρό κλήρο. Τον Γενάρη του 1948 στα χωριά Οξυά, Σφήκα, Πλατύ, τα Λαϊκά Συμβούλια μοίρασαν 900 στρέμματα στους ακτήμονες. Τις αποφάσεις αυτές για τη διανομή της γης ενέκριναν οι Γενικές Συνελεύσεις των κατοίκων των χωριών. Την ίδια περίοδο, το επαρχιακό συμβούλιο Φλώρινας έδωσε 7.000 στρέμματα σε ακτήμονες και μικροκληρούχους.
Με την νομοθετική πράξη 5 του ΓΑ του ΔΣΕ μπήκαν οι βάσεις για τη Λαϊκή Εκπαίδευση, μιας εκπαίδευσης καθολικής και δωρεάν, διαποτισμένης με ζωντανά προοδευτικά δημοκρατικά ιδανικά, προσαρμοσμένης στις πνευματικές και υλικές ανάγκες του λαού και των νέων.

Με τη δράση των Λαϊκών Συμβουλίων οικοδομούνται νέα σχολεία, τα κλειστά ξανανοίγουν, καθαρίζονται, ασβεστώνονται, βρίσκονται τα θρανία και το κατάλληλο διδακτικό προσωπικό. Με τους πόρους τους, αναλαμβάνεται η μισθοδοσία των δασκάλων. Το Λαϊκό Συμβούλιο Κρυσταλλοπηγής κατασκεύασε καινούριο σχολείο με δύο αίθουσες. Μέχρι το Φλεβάρη του 1948 στον νομό Φλώρινας ανοίξανε και λειτουργήσανε 23 σχολεία και 1 φροντιστήριο για δασκάλους. Στα ελεύθερα χωριά της Καστοριάς ανοίξανε 45 σχολεία με 2.300 μαθητές και 88 δασκάλους.

....