«6 Μάρτη 1910: Η εξέγερση των… τσιφλικάδων της Θεσσαλίας»

«6 Μάρτη 1910: Η εξέγερση των… τσιφλικάδων της Θεσσαλίας»

 

Της Μαρίας Πετρά *

 

Παραπλανητικός, είναι η αλήθεια, ο τίτλος του άρθρου, για όποιον γνωρίζει έστω και λίγα πράγματα για την αγροτική εξέγερση του Κιλελέρ στις 6 του Μάρτη το 1910. Ο παραπλανητικός, όμως, αυτός τίτλος, δεν είναι τίποτε άλλο, από το συμπέρασμα που μπορεί να αποκομίσει ο μαθητής της Γ λυκείου στο μάθημα της Ιστορίας κατεύθυνσης.

Πριν, όμως, αναφερθώ στο συγκεκριμένο απόσπασμα, που ουσιαστικά παρουσιάζει ως εξεγερμένους του Κιλελέρ τους τσιφλικάδες της Θεσσαλίας και όχι τους αγρότες - κολίγους και προς αποφυγή παρεξηγήσεων και κατηγοριών, ότι «την τρίχα την κάνουμε τριχιά», να αναφέρω αρχικώς τα εξής δύο στοιχεία: Όπως ο αγρότης που σπέρνει το χωράφι του συστηματικά, με μέθοδο, προσέχοντας τις αποστάσεις, τα ποτίσματα, τη συγκομιδή κ.ο.κ., έτσι και οι λέξεις, οι προτάσεις, οι παράγραφοι, οι συλλογισμοί, το τελικό συμπέρασμα... δεν σπέρνονται, ούτε καρπίζουν τυχαία. Πόσω μάλλον σε ένα σχολικό βιβλίο. Δεύτερον, το σύνολο των όσων λέμε και κάνουμε, το αποτέλεσμα σε τελική ανάλυση, αποτιμάται κάθε φορά, και όχι η πρόθεση ή το τυχαίο λάθος!

Σελίδα λοιπόν 43, του σχολικού βιβλίου «Θέματα Νεοελληνικής Ιστορίας» Γ΄ τάξη Γενικού Λυκείου (Θεωρητική Κατεύθυνση): Το αγροτικό ζήτημα στην Ελλάδα απόκτησε καινούργια «προβλήματα» με τη διεύρυνση του ελληνικού κράτους το 1881 (ενσωμάτωση Θεσσαλίας).Το σχολικό βιβλίο αναφέρει με τη σειρά τα παρακάτω (τα υποκείμενα, οι λέξεις - κλειδιά και οι λέξεις - συνοχής υπογραμμίστηκαν εσκεμμένα): 

 

 

Σύμφωνα με το σχολικό βιβλίο, τρία είναι τα εμπλεκόμενα «υποκείμενα» στο λεγόμενο αγροτικό ζήτημα: οι Έλληνες τσιφλικάδες, οι κολίγοι - αγρότες και η ελληνική κυβέρνηση. Στην πρώτη παράγραφο, γίνεται αναφορά στις ενέργειες των τσιφλικάδων, που ουσιαστικά πυροδοτούν εντάσεις (καμία αναφορά στη δολοφονία του σοσιαλιστή συνδικαλιστή Μαρίνου Αντύπα το 1907, που αποτέλεσε τη φλόγα που άναψε όλον τον κάμπο, μέχρι την εξέγερση του Κιλελέρ, το 1910) και την αντίδραση της ελληνικής κυβέρνησης με την ψήφιση νόμων το 1907! Ουσιαστικά δηλαδή το σχολικό βιβλίο αναφέρει δυο αντιμαχόμενες πλευρές: τους τσιφλικάδες και την ελληνική κυβέρνηση, η οποία φαίνεται, ότι υπερασπίζεται τους φτωχούς αγρότες! Ο συλλογισμός καταλήγει: «η δυσκολία εφαρμογής των νόμων της κυβέρνησης προκάλεσαν συγκρούσεις, με πιο σημαντική αυτή του Κιλελέρ (1910)»!

Και στην κυριότερη, λοιπόν, σύγκρουση χρησιμοποιείται παθητική σύνταξη. Απουσιάζουν, δηλαδή, τα υποκείμενα της σύγκρουσης ή αλλιώς τα εμπλεκόμενα μέρη, με αποτέλεσμα να μπορεί να δημιουργηθεί το εξής μπέρδεμα στον μαθητή: αφού η κατά το σχολικό βιβλίο σύγκρουση απομονώνει τους τσιφλικάδες και την κυβέρνηση, οι τσιφλικάδες λογικά... έκαναν και την εξέγερση στο Κιλελέρ! Και οι αγρότες...;
Το μπέρδεμα αυτό επιτείνεται ακόμα περισσότερο, με την απουσία κάποιας πηγής σχετικά με το τι συνέβη στο Κιλελέρ! Εναπόκειται, λοιπόν, στον καθηγητή να διευκρινίσει είτε προφορικά στην τάξη είτε με μια γραπτή πηγή ως άσκηση, τι συνέβη τελικά στο Κιλελέρ το 1910! Πώς απαντάμε λοιπόν στην εξής αντίφαση των όσων γράφει το σχολικό βιβλίο: Αφού η ελληνική κυβέρνηση, (υπηρεσιακή κυβέρνηση Στέφανου Δραγούμη ..του Στρατιωτικού Συνδέσμου)...ήταν «υπέρ των αγροτών»... πώς δικαιολογείται η επίθεση της κυβέρνησης στους αγρότες;
Κιλελέρ, λοιπόν, 6 Μαρτίου 1910. Τρία χρόνια μετά την κατ’ εντολή των τσιφλικάδων δολοφονία του Μαρίνου Αντύπα στις 8 προς 9 Μάρτη 1907 οι αγρότες του Θεσσαλικού κάμπου οργανωμένοι... κατεβαίνουν... στους δρόμους: «Θέλουμε απαλλοτρίωση», «κάτω οι τσιφλικάδες», «θέλουμε τη Λευτεριά μας»… Η ελληνική κυβέρνηση με τον στρατό και την αστυνομία της επιτίθεται: νεκροί και τραυματίες αγρότες, πολλές συλλήψεις αγροτών....Οι μάσκες του «φιλοαγροτισμού» της κυβέρνησης.... είχαν πέσει... τα δικράνια είχαν σηκωθεί!
 

Μαρία Πετρά

(ιστορικός-φιλόλογος)