«Πτυχίο» και «αγορά»: Μύθοι, πραγματικότητα και προοπτικές

Το κείμενο αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος άρθρου που δημοσιεύτηκε στον «Οδηγητή» με τίτλο: «Μετά το πτυχίο τι;»
 

Είναι λογικό να απασχολεί την πλειοψηφία των φοιτητών και σπουδαστών σήμερα το τι θα κάνει μετά τις σπουδές, όταν η ανεργία στους νέους μέχρι 25 ετών αγγίζει το 60%, όταν η ανεργία των πτυχιούχων φτάνει το 20%. Η κυβέρνηση, οι δυνάμεις της στα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ (ΔΑΠ και ΠΑΣΠ), η πλειοψηφία των καθηγητών υποστηρίζουν ότι για την ανεργία, την υποαπασχόληση, τα χαμηλά εργασιακά δικαιώματα των πτυχιούχων φταίει το ότι η Ανώτατη Εκπαίδευση δεν είναι συνδεδεμένη με την «αγορά». Και λέγοντας «αγορά», εννοούν την καπιταλιστική παραγωγή, τις επιχειρήσεις αλλά και την αγορά εργασίας.
 

Είναι έτσι;
 

Η Ανώτατη Εκπαίδευση και η Εκπαίδευση γενικά ήταν, είναι και πάντα θα είναι συνδεδεμένη με την οικονομία, την παραγωγή. Δεν υπάρχει γνώση για τη γνώση, πόσο μάλλον επιστημονική γνώση για τη γνώση. Οι απόφοιτοι, είτε ως ειδικευμένοι εργαζόμενοι είτε ως ερευνητές, το αποτέλεσμα της έρευνας, με μια κουβέντα το «προϊόν» του πανεπιστημίου πάντα συνδεόταν και πάντα θα συνδέεται με την παραγωγή, την οικονομία. Από τη στιγμή, λοιπόν, που έχουμε «οικονομία της αγοράς» (καπιταλισμό δηλαδή) η Ανώτατη Εκπαίδευση είναι συνδεδεμένη με την «αγορά».

Αυτό το ξέρει η κυβέρνηση, το ξέρουν οι καθηγητές, το ξέρουν βέβαια πιο καλά από όλους οι ίδιοι οι επιχειρηματίες. Αυτό που θέλουν λοιπόν είναι όχι σύνδεση των ιδρυμάτων με την αγορά - αυτό συμβαίνει ούτως ή άλλως - αλλά μεγαλύτερη και καλύτερη προσαρμογή της Ανώτατης Εκπαίδευσης στις απαιτήσεις της καπιταλιστικής οικονομίας.

 

Το πραγματικό πρόβλημα είναι ότι η Ανώτατη Εκπαίδευση σήμερα είναι συνδεδεμένη με την καπιταλιστική αγορά, οικονομία, παραγωγή, που έχει ως μοναδικό κίνητρο την αύξηση των κερδών των μονοπωλίων.

Μερικά παραδείγματα

• Πού θα βρει δουλειά και με τι όρους ο απόφοιτος Πολιτικός Μηχανικός, Δομικός, Τοπογράφος, Μηχανικός Εργων Υποδομής, Ηλεκτρολόγος κ.λπ., όταν στην Ελλάδα δεν αναπτύσσεται η αντισεισμική, αντιπλημμυρική θωράκιση γιατί «κοστίζει»; Οταν δεν αναπτύσσεται σύστημα λαϊκής κατοικίας φτηνής έως και δωρεάν για τη βασική κατοικία και σήμερα μόνο είναι απούλητα 200.000 διαμερίσματα, τη στιγμή που οι άστεγοι αυξάνονται; Οταν φτιάχνονται αυτοκινητόδρομοι μόνο ύστερα από απαίτηση των καπιταλιστών για να μεταφέρονται τα εμπορεύματά τους και αφενός ο λαός μέχρι να φτιαχτούν σκοτώνεται στους παλιόδρομους και αφετέρου όταν φτιαχτούν πληρώνει δεκάδες ευρώ σε διόδια; Οποιος βρει δουλειά, είναι με «μπλοκάκι», πληρώνει την ασφάλισή του, παίρνει πολύ χαμηλούς μισθούς.

Αυτό σημαίνει «αγορά» στον κλάδο των κατασκευών, αυτό σημαίνει κυριαρχία των κατασκευαστικών μονοπωλίων.

• Πού θα βρουν δουλειά και με τι όρους οι απόφοιτοι των σχολών Υγείας όταν νοσοκομεία και Κέντρα Υγείας κλείνουν και συγχωνεύονται; Κι αυτό για να «εξοικονομηθούν» κρατικά κεφάλαια για την πολύμορφη στήριξη των μονοπωλίων και για να δοθεί η δυνατότητα σε επιχειρηματικούς ομίλους να επενδύσουν στην Υγεία, καλύπτοντας το «κενό». Ποιος μπορεί να πει «θα κάνω τη δική μου δουλειά» όταν γιγαντώνονται τα ιδιωτικά πολυιατρεία και οι ιδιωτικές κλινικές που βάζουν λουκέτο σε κάθε μικρό επαγγελματία;

Αυτό σημαίνει «αγορά» στον κλάδο της Υγείας. Απόφοιτος άνεργος ή συμβασιούχος χωρίς δικαιώματα και ασθενής - πελάτης.

• Πού θα βρει δουλειά και με τι όρους ο απόφοιτος Γεωπόνος, ο απόφοιτος των ΣΤΕΓ; Οι ποσοστώσεις της ΕΕ στην αγροτική παραγωγή μαζί με την ελευθερία κίνησης εμπορευμάτων στην κοινή αγορά της ΕΕ έφεραν καταστροφή της παραγωγής μιας σειράς αγροτικών προϊόντων στην Ελλάδα, κλείσιμο εργοστασίων (π.χ. ζάχαρης) και ταυτόχρονα πλημμύρα εισαγωγών στα ίδια προϊόντα, των οποίων η εγχώρια παραγωγή καταστράφηκε ή μειώθηκε! Η ΚΑΠ της ΕΕ συγκεντρώνει τη γη από τους μικρούς αγρότες - ξεκληρίζοντάς τους - σε μεγάλους καπιταλιστές στην αγροτική παραγωγή. Που θα βρει δουλειά ο απόφοιτος; Και μιλάμε για την Ελλάδα που έχει τη δυνατότητα να αναπτύξει αγροτική παραγωγή που θα καλύπτει όλες τις εγχώριες ανάγκες του πληθυσμού.

Αυτό σημαίνει «αγορά» στην αγροτική παραγωγή.

• Ας πάρουμε το παράδειγμα των απόφοιτων ναυπηγών. Οι δεσμεύσεις της ΕΕ για ανάπτυξη συγκεκριμένων ναυπηγείων σε Γερμανία, Γαλλία και αλλού, μαζί με την ανάγκη των εφοπλιστών για φτηνότερα εργατικά χέρια, έχουν οδηγήσει στο να φτιαχτούν τα τελευταία χρόνια μόνο 2 κρουαζιερόπλοια στην Ελλάδα, ενώ σε ευρωπαϊκά κράτη 68. Στην Κίνα οι Ελληνες εφοπλιστές έχουν ναυπηγήσει τα τελευταία χρόνια πάνω από 200 πλοία. Στην Ελλάδα η ναυπηγική βιομηχανία μαραζώνει, οι απόφοιτοι ναυπηγοί είναι άνεργοι ή φεύγουν στο εξωτερικό. Και μάλιστα μιλάμε για την Ελλάδα που λόγω των εκατοντάδων νησιών το πλοίο είναι σαν ...το λεωφορείο και υπάρχουν κάτι «σαπάκια» να πηγαίνουν στα νησιά μια φορά τη βδομάδα. Υπάρχει στη χώρα μας η τεχνογνωσία να αναπτυχθεί η ναυπηγική βιομηχανία, να φτιάχνονται πλοία και από παραγγελίες εκτός Ελλάδας αλλά και για συχνά, ασφαλή, φτηνά δρομολόγια στα νησιά και τις παράκτιες περιοχές.

Αυτό σημαίνει «αγορά» και ΕΕ για τους απόφοιτους ναυπηγούς.
 

Υπάρχει και κάτι άλλο που προπαγανδίζουν ως λύση στην ανεργία των αποφοίτων η κυβέρνηση, οι παρατάξεις της, καθηγητές. Τη νεανική επιχειρηματικότητα γενικά αλλά και πιο συγκεκριμένα την επιδότηση, χρηματοδότηση καινοτόμων ιδεών φοιτητών ή αποφοίτων που μπορούν να τις κάνουν επιχείρηση. Μάλιστα, η ΕΕ έχει φτιάξει πολλά τέτοιου είδους προγράμματα που επιδοτούν τη «νεανική επιχειρηματικότητα» και πιο συγκεκριμένα την «καινοτόμα ιδέα».

Καταρχάς δεν είναι τυχαίο που η λογική της «επιχειρηματικότητας» έχει μια «στρατιά από πρόθυμους» να την προπαγανδίσουν στις σχολές. Με βάση τα επίσημα στοιχεία, το διάστημα 2007 - 2012 δόθηκαν στα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ μέσω της δράσης της ΕΕ για την προώθηση της πρακτικής άσκησης 24 εκατομμύρια ευρώ. Οι φοιτητές και σπουδαστές πρακτικάριοι μοιράστηκαν κάτω από 5 εκατ. ευρώ (με βάση ότι ο πρακτικάριος παίρνει κατά μέσο όρο 330 - 350 ευρώ το μήνα) και τα υπόλοιπα 19 εκατ. «πότισαν» τους «διαδρόμους της επιχειρηματικότητας» στα ιδρύματα, δηλαδή πήγαν για σεμινάρια, διαλέξεις, ημερίδες, συνέδρια για τη διαφήμιση της «επιχειρηματικότητας»... Είναι πολλά τα λεφτά και γλυκά...
 

Ποια είναι η αλήθεια;
 

Κοροϊδεύουν με την «επιχειρηματικότητα των νέων» γιατί κρύβουν την τύχη της πλειοψηφίας των μικρών επιχειρήσεων που συνθλίβονται από τα μονοπώλια, από τα χρέη και τους φόρους.

Μιας και η κυβέρνηση, οι παρατάξεις της, καθηγητές μιλούν για σύνδεση των ΑΕΙ - ΤΕΙ με την αγορά εργασίας, έχει αξία να δούμε ποιο είναι το «μοντέλο» εργαζόμενου που κυριαρχεί. Είναι αυτό που προωθεί η ΕΕ και το υλοποιούν κυβέρνηση, περιφέρειες, δήμοι: Εργαζόμενος «περιπλανώμενος» μεταξύ ολιγόμηνης κακοπληρωμένης δουλειάς χωρίς δικαιώματα και ανεργίας. Δηλαδή, μετακινούμενος συνεχώς από δουλειά σε δουλειά, από κλάδο σε κλάδο, ακόμα και από χώρα σε χώρα για «μια θέση στον ήλιο». Γι' αυτό το μέλλον σήμερα προετοιμάζουν τους φοιτητές από την Εκπαίδευση. Γι' αυτό υποβαθμίζουν την επιστημονική γνώση σε εφήμερη κατάρτιση, διαμορφώνουν 2χρονα προγράμματα σπουδών, σπάνε τα προγράμματα σπουδών σε κύκλους, μαθήματα αφαιρούνται από τα προγράμματα σπουδών και πουλιούνται «με το κομμάτι».
 

Το ίδιο ισχύει και στο χώρο των ερευνητών, των νέων επιστημόνων που θέλουν να διαλέξουν το δρόμο της Ερευνας. Η βασική κατεύθυνση της ΕΕ είναι: Κινητικός και ευέλικτος ερευνητής, που ερευνά όσο του εξασφαλίζει χρηματοδότηση η επιχείρηση και μάλιστα χρειάζεται την άδεια του μεγαλοεπιχειρηματία για να δημοσιεύσει τα αποτελέσματα της δουλειάς του.
 

Για τι παλεύει το ΚΚΕ
 

Το ΚΚΕ είναι το μοναδικό κόμμα που έχει πρόταση διαμετρικά αντίθετη με αυτά που συμβαίνουν σήμερα.
 

Παλεύει για εντελώς διαφορετικό δρόμο ανάπτυξης της οικονομίας, της κοινωνίας, που έχει ως μοναδικό κίνητρο την κάλυψη των ολοένα και διευρυνόμενων κοινωνικών αναγκών. Για κοινωνικοποίηση των μονοπωλίων, για μονομερή διαγραφή του χρέους, για αποδέσμευση από την ΕΕ, με το λαό στην εξουσία.

Ας σκεφτούμε το μέλλον του απόφοιτου στην κοινωνία για την οποία παλεύει το ΚΚΕ, όπου ο λαός έχει την πραγματική εξουσία στα χέρια του, έχει τα κλειδιά της οικονομίας (τους πόρους, τις επιχειρήσεις, τις υποδομές κ.λπ.) και μπορεί απαλλαγμένος από τους καπιταλιστές και το κυνήγι του κέρδους, απαλλαγμένος από κάθε είδους δεσμεύσεις να σχεδιάσει την παραγωγή προς όφελός του. Οπου μέσω κεντρικού σχεδιασμού τίθενται στην υπηρεσία του ανθρώπου και των αναγκών του οι αναπτυξιακές δυνατότητες της χώρας, ό,τι έχει δημιουργήσει η ανθρώπινη δραστηριότητα σε επιστήμη, τεχνολογία, πολιτισμό.

• Ας σκεφτούμε έναν κατασκευαστικό τομέα στο πλαίσιο του κεντρικού σχεδιασμού που στοχεύει στην ανάπτυξη των κατασκευών για την κάλυψη των αναγκών στέγασης, δημοσίων έργων υποδομής, στήριξης της αγροτικής παραγωγής, της βιομηχανίας. Στη διασφάλιση λαϊκής στέγης σύγχρονων προδιαγραφών σε συνδυασμό με την αναμόρφωση των πόλεων, υποδομών στήριξης γρήγορης και ασφαλούς μεταφοράς, προστασία από σεισμούς, πλημμύρες κ.λπ.

Με αυτήν την οικονομία, με αυτήν την παραγωγή συνδεδεμένος έχει μέλλον ο απόφοιτος Πολιτικός Μηχανικός, Δομικός κ.λπ.

• Ας σκεφτούμε ένα αποκλειστικά δημόσιο και δωρεάν σύστημα Υγείας και Πρόνοιας που δίνει ιδιαίτερο βάρος στην πρόληψη. Που παρέχει υπηρεσίες για την εξασφάλιση της σωματικής και ψυχικής ευεξίας, της πνευματικής και πολιτιστικής ανάπτυξης του ανθρώπου, όλων των συνθηκών που επηρεάζουν τη δημόσια υγεία, την ικανότητα για εργασία και κοινωνική δράση.

Συνδεόμενος με αυτό το σύστημα Υγείας έχει μέλλον ο απόφοιτος των σχολών Υγείας.

• Ας σκεφτούμε έναν ενιαίο τομέα μεταφορών που δίνει προτεραιότητα στις μαζικές μεταφορές σε σχέση με τις ατομικές, στις χερσαίες σταθερής τροχιάς για το ηπειρωτικό τμήμα της χώρας, στις ακτοπλοϊκές για τις παράκτιες και νησιωτικές περιοχές. Που αξιοποιεί τον κοινωνικοποιημένο τομέα της ναυπηγικής βιομηχανίας για την κατασκευή, μετασκευή - επισκευή και συντήρηση σύγχρονων και ασφαλών πλοίων και σιδηροδρομικού υλικού. Μεταφορές που σχεδιάζονται με κριτήριο τη διασυνδεδεμένη και συμπληρωματική λειτουργία τους, τη γρήγορη και φτηνή μετακίνηση προσώπων και προϊόντων, την εξοικονόμηση Ενέργειας.

Οι απόφοιτοι ναυπηγοί ή οι απόφοιτοι σχολών που σχετίζονται με μεταφορές, έχουν μέλλον συνδεόμενοι με αυτή την παραγωγή, με αυτή την ανάπτυξη.
 

Ας σκεφτούμε, τέλος, το εξής: Ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής χρειάζεται την επιστήμη, την έρευνα και κατ' επέκταση τους επιστήμονες και τους ερευνητές για να ανοίγουν δρόμους κυρίως για την ανταγωνιστικότητα και την κερδοφορία του κεφαλαίου ακριβώς γιατί κίνητρο της καπιταλιστικής οικονομίας είναι το κέρδος.
 

Στο σοσιαλιστικό τρόπο παραγωγής, ακριβώς γιατί έχει στον πυρήνα του τον άνθρωπο και τις ανάγκες του, η έρευνα μπορεί πραγματικά να εκτοξευτεί ως προς τις δυνατότητές της.
 

Σε αυτόν τον δρόμο ανάπτυξης μπορούν να έχουν μέλλον οι απόφοιτοι, είτε ως εργαζόμενοι είτε ως ερευνητές.

Νίκος ΣΤΑΜΑΤΟΠΟΥΛΟΣ
Μέλος του Γραφείου του ΚΣ της ΚΝΕ