Μπροστά σε ανατροπές στη «σκακιέρα» της Αραβικής Χερσονήσου. H ιστορική διαμόρφωση της Σαουδικής Αραβίας

Πληθαίνουν τα δημοσιεύματα που αναφέρονται με τον έναν ή τον άλλον τρόπο στις εξελίξεις στη Σαουδική Αραβία. Ωστόσο, κανένα από τα δημοσιεύματα του αστικού Τύπου δεν συσχετίζει αυτές τις εξελίξεις με το περιφερειακό και διεθνές περιβάλλον, την κρίση του καπιταλισμού και τον εξελισσόμενο λυσσαλέο ενδοϊμπεριαλιστικό ανταγωνισμό.

Στη Σαουδική Αραβία πραγματοποιούνται τα τελευταία 5 χρόνια ραγδαίες εξελίξεις στο οικονομικό, πολιτικό και στρατιωτικό επίπεδο, με σκοπό την εξυπηρέτηση των συμφερόντων των μονοπωλίων και τη διασφάλιση κι αναβάθμιση της διεθνούς θέσης της αστικής τάξης της χώρας.

Κρίνοντας το χαρακτήρα των κινήσεων της εξωτερικής πολιτικής της Σαουδικής Αραβίας, μπορεί να μιλά κανείς για «κινήσεις πανικού» μπροστά στο ενδεχόμενο της εισόδου της μοναρχίας σε αέναη τροχιά εκβιασμών που της ασκούνται από ισχυρότερες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Η εξέλιξη αυτή δεν αποκλείεται να οδηγήσει στη «στρογγυλοποίηση των αιχμηρών γωνιών» της εξωτερικής της πολιτικής σε περιφερικό και διεθνές επίπεδο, σε όξυνση αντιθέσεων στο εσωτερικό της ή ακόμη στον κατακερματισμό της χώρας.

Λίγα λόγια για την ιστορική διαμόρφωση της Σαουδικής Αραβίας

 

Ισως να μην είναι γνωστό το στοιχείο ότι η δυναστεία των Χασεμιτών διαχειριζόταν (στην κυριολεξία) τις υποθέσεις των ιερών τόπων των μουσουλμάνων και ότι είναι οι απόγονοι του Χάσεμ, δηλαδή του Παππού του προφήτη του Ισλάμ και των Αράβων, Μωάμεθ. Η «ευγενική» καταγωγή των Χασεμιτών στάθηκε σοβαρός παράγοντας στην κινητοποίηση των αραβόφωνων και μουσουλμανικών πληθυσμών κατά των Οθωμανών, την περίοδο του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.

Είναι γνωστή η προσέγγιση της Βρετανίας στους «Αραβες», που έγινε για να τους στρέψει εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κατά την περίοδο του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Οι πράκτορες της Βρετανίας είχαν γνωρίσει αρκετά τη δομή των κοινωνιών της Αραβικής Χερσονήσου. Ετσι, με αποτελεσματικότητα προσέγγισαν τους «ευγενείς» της Μέκκας, τους Χασεμίτες, και «συμμάχησαν» μαζί τους κατά των Οθωμανών.

Η πορεία συρρίκνωσης των Χασεμιτών, που παραμερίστηκαν από τη δυναστεία των Σαούντ με την ανοχή και βοήθεια των Βρετανών, είναι διδακτικό παράδειγμα για τη βασιλική οικογένεια των ίδιων των Σαούντ, η οποία εκ των πραγμάτων είναι υποχρεωμένη να συνειδητοποιήσει το πραγματικό μέγεθος, την πραγματική θέση της Σαουδικής Αραβίας στο ιμπεριαλιστικό σύστημα, παίρνοντας υπόψη την κατάληξη που είχαν οι προκάτοχοι της, οι Χασεμίτες. Οι Βρετανοί ενίσχυσαν τους Σαούντ, που παραμέρισαν και εκδίωξαν τους Χασεμίτες και άλλους παράγοντες στην Αραβία, με την αξιοποίηση του Ουαχαμπισμού ως «ιδεολογία» πάνω στην οποία συγκροτήθηκε ένας σκληρός στρατός αιμοσταγών βεδουίνων της Αραβίας, ο οποίος «χάραξε» τα σύνορα της Σαουδικής Αραβίας περίπου με τη σημερινή μορφή.

Το 1930, σε συνθήκες παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, μειώθηκαν οι οικονομικοί πόροι της νεοσύστατης μοναρχίας των Σαούντ, από 5 εκατομμύρια λίρες σε 2, λόγω της μείωσης του αριθμού των μουσουλμάνων προσκυνητών - Χατζήδων στους «αγίους τόπους» κυρίως από την Ινδία και την Ινδονησία. Σε αυτές τις συνθήκες, ο βασιλιάς Αμπντελαζίζ αλ Σαούντ, αφού είχε αρνηθεί αρκετές φορές την παραχώρηση αδειών για έρευνα για κοιτάσματα χρυσού και πετρελαίου στη χώρα του σε ξένες εταιρείες, απευθύνθηκε στον πιστό Βρετανό σύμβουλό του, Τζον Φίλμπι, λέγοντας: «Αν μου βρεις έναν που να μου δανείσει ένα εκατομμύριο λίρες τώρα, θα του έδινα όποια άδεια έρευνας και άλλο προνόμιο θέλει».

Η προσέγγιση με τις ΗΠΑ

Η πρώτη επαφή των μονοπωλίων της εποχής με τον Αμπντελαζίζ έγινε με τη μεσολάβηση του Βρετανού πράκτορα και «πιστού» συμβούλου του, Φίλμπι. Αυτός είχε δικτυωθεί προηγουμένως με βρετανικούς και αμερικανικούς παράγοντες και στελέχη. Ετσι συνδέθηκε η εκμετάλλευση του πλούτου του υπεδάφους της Σαουδικής Αραβίας με την αμερικανική εταιρεία «Standard Oil of California», η οποία λόγω της σοβαρότητας και ανταγωνιστικότητάς της, κατάφερε να εκτοπίσει τη βρετανική «Anglo-Persian Oil Company» (APOC), η οποία παραιτήθηκε τότε από τις έρευνες μετά από μερικές αποτυχίες. Να σημειωθεί ότι η σημερινή «Chevron» αποτελεί μια εξέλιξη της αμερικανικής πετρελαϊκής εταιρείας που πρωτοπάτησε πόδι στη Σαουδική Αραβία, εγκαινιάζοντας μια εποχή στενής συνεργασίας των μονοπωλίων των αντίστοιχων κρατών.

Η στρατηγική συμμαχία των ΗΠΑ - Σαουδικής Αραβίας «κλείδωσε» με την υπογραφή του Συμφώνου Κουίνσι (Quincy Pact) στις 14/2/1945, το οποίο περιλαμβάνει μεταξύ άλλων την παροχή προστασίας στο καθεστώς της Σαουδικής Αραβίας από τις ΗΠΑ, έναντι της εξασφάλισης του εφοδιασμού των ΗΠΑ με το παραγόμενο πετρέλαιο της Σαουδικής Αραβίας.

Σύμμαχος στην αντισοβιετική εκστρατεία των ΗΠΑ

Βεβαίως, είναι γνωστή η συμβολή της Σαουδικής Αραβίας στην πάλη υπέρ της μοναρχίας και κατά των νεοσύστατων αστικοδημοκρατικών πολιτευμάτων στην ευρύτερη περιοχή και ιδιαίτερα κατά του Λαϊκού καθεστώτος του Αφγανιστάν και της ΕΣΣΔ.

Στις μέρες μας, όπου οργιάζουν τα δημοσιεύματα, οι αναλύσεις περί τζιχαντιστών και προέλευσής τους, διαβάζουμε στον ιστότοπο της πρεσβείας της Σαουδικής Αραβίας στο Αφγανιστάν τα παρακάτω:

«Η σχέση μεταξύ των λαών του Αφγανιστάν και της Σαουδικής Αραβίας δεν είχε ποτέ της μέσα από την ιστορία, καμία αδυναμία ούτε ελάττωμα. Αυτή η σχέση ενισχύθηκε και κορυφώθηκε στις ημέρες του αφγανικού τζιχάντ κατά της προηγούμενης Σοβιετικής κατοχής. Το Βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας και η ηγεσία του στάθηκαν, με όλες τους τις δυνάμεις, στο πλευρό των Αφγανών μουτζαχεντίν, μέχρι την ήττα της αποικιοκρατίας και την απελευθέρωση της χώρας από τη σοβιετική κατοχή. Ορισμένες πηγές των μέσων ενημέρωσης αναφέρουν ότι η βοήθεια των αραβικών χωρών με επικεφαλής τη Σαουδική Αραβία, για τους Αφγανούς μουτζαχεντίν ήταν περίπου το 85% της συνολικής διεθνούς βοήθειας, τότε».

Κι ...επικεφαλής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του ΟΗΕ

Η μοναδική χώρα στον κόσμο που διαθέτει οικογενειακό όνομα (Σαούντ!), διαθέτει από την ίδρυσή της την αυθεντική αντιπροσωπία των «εκκολαπτηρίων» τηλεκατευθυνόμενων τζιχαντιστών, καταλαμβάνει τη θέση επικεφαλής της Επιτροπής των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ από το Σεπτέμβρη του 2015.

Για να δει ο αναγνώστης δείγμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Σαουδική Αραβία, παραθέτουμε το παρακάτω απόσπασμα από αγγελία για θέσεις εργασίας του δημοσίου τομέα, που δημοσιεύουν κατά καιρούς οι αρχές της χώρας: «Ζητούνται για πρόσληψη 8 άτομα, για εργασία ως δήμιοι για εκτέλεση θανατικών ποινών. (...) οι 8 θέσεις εργασίας δεν χρειάζονται ειδικά προσόντα. Το κύριο καθήκον των προσληφθέντων θα είναι η εφαρμογή των διατάξεων αποκεφαλισμού με το σπαθί και περιλαμβάνει, επίσης, τον ακρωτηριασμό των χεριών και των ποδιών σε περιπτώσεις καταδίκων ελαφρύτερων ποινών».

Να σημειωθεί εδώ ότι στις περιοχές που βρίσκονται κάτω από τον έλεγχο του λεγόμενου «Ισλαμικού Κράτους» σε Συρία και Ιράκ, διδάσκονται σχολικά βιβλία και εγχειρίδια του σαουδαραβικού υπουργείου Παιδείας που ταυτίζονται σε πολλά ζητήματα με αντιλήψεις των τζιχαντιστών του «Ισλαμικού Κράτους».

Η σαουδαραβική αντίδραση στη ρωσική εμπλοκή στη Συρία

Αν και η ιμπεριαλιστική επέμβαση στη Συρία από το 2011 έγινε από πολλές δυνάμεις (ΗΠΑ, ΕΕ, ΝΑΤΟ), μόνο η ανοιχτή επέμβαση της Ρωσίας στη Συρία ενεργοποίησε επίσημα στη Σαουδική Αραβία τη δημιουργία εστίας του τζιχαντισμού. Σε μια μακροσκελή ανακοίνωση που υπογράφεται από 50 επιφανείς μουσουλμάνους Σαουδάραβες σεΐχηδες, διαβάζουμε τα παρακάτω, μεταξύ άλλων:

«Πρώτον: Ω Ρώσοι ακραίοι οπαδοί του Σταυρού!! Πόσο μοιάζει η νύχτα με το χθες! Πριν από τριάντα έξι χρόνια, εισέβαλε η κομμουνιστική Σοβιετική Ενωση στο μουσουλμανικό Αφγανιστάν, για να υπερασπιστεί το Κομμουνιστικό Κόμμα από την πτώση, και ιδού η κληρονόμος της, η Σταυροφορική ορθόδοξη Ρωσία, εισβάλλει στη μουσουλμανική Συρία για την υποστήριξη του Αλεβίτικου καθεστώτος, για να το προστατέψει από την πτώση. Ας βγάλει το δίδαγμά της από την τύχη της προκατόχου της».

Με ύφος ανήξερου, βγαίνει ο υπουργός Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας και αναρωτιέται: «Γιατί οι Ρώσοι σκότωσαν τον Ζαχράν Αλούς; Τι έχουν στο μυαλό τους;...», τη στιγμή που είναι γνωστό πως ο παραπάνω ήταν ο πρώην επικεφαλής του φιλο-σαουδαραβικού ενόπλου σχήματος «Ζαΐς Αλισλάμ» («Στρατός του Ισλάμ»), που ευθύνεται μεταξύ άλλων για το βομβαρδισμό της ρωσικής πρεσβείας στη Δαμασκό.

Το σαουδαραβικό καθεστώς, λοιπόν, από την ίδρυσή του έως τώρα, συντηρεί εστίες του «τζιχαντιστικού Ισλάμ» εντός και εκτός της χώρας, όπως κρατά και συντηρεί ένας καλός μηχανικός το «ρελαντί» μιας καλορρυθμισμένης μηχανής, ανάλογα με τις απαιτήσεις των καιρών. Αλλωστε, το «τζιχαντιστικό Ισλάμ» αποτελεί τον πραγματικό στρατό της Σαουδικής Αραβίας, αφού ο τακτικός της στρατός δεν σημείωσε ποτέ του καμία μικρή ή μεγάλη νίκη, ακόμα και σε άνισους πολέμους, όπως ο πόλεμος που συνεχίζεται στην Υεμένη.

Αν και ο αστικός Τύπος παρουσίασε μια απόφαση της ΕΕ να επιβάλει εμπάργκο όπλων κατά της Σαουδικής Αραβίας, ο αραβόφωνος Τύπος, που ελέγχεται κατά πλειοψηφία από «αραβικά κεφάλαια», παρουσίασε μια σχετική λεπτομέρεια για το χαρακτήρα της απόφασης, που λέει ότι «δεν είναι δεσμευτική για τις κυβερνήσεις των κρατών - μελών». Αυτή είναι η υποκρισία της ΕΕ, των αστικών μέσων προπαγάνδας, που συνοδεύει τη βαρβαρότητα του καπιταλισμού.

Ενεργειακά «σύννεφα» στις σχέσεις με τις ΗΠΑ

Το «πιθανό» κλειδί των μεταβολών της στάσης των ΗΠΑ, που εκδηλώνονται με επιταχυνόμενους ρυθμούς, ανοιχτά κατά της Σαουδικής Αραβίας, έχει έως ένα βαθμό να κάνει με τους σχεδιασμούς των επιτελείων της αστικής τάξης των ΗΠΑ, σε σχέση με την «απεξάρτηση» από το ξένο εισαγόμενο πετρέλαιο, με τη στήριξη και ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής, παράλληλα με την προώθηση των επενδύσεων στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.

Υπενθυμίζουμε, εδώ, ότι ο Ομπάμα είχε αναφέρει σε ομιλία του στις 12/2/2013: «Τώρα, στο μεταξύ, η έκρηξη στην παραγωγή φυσικού αερίου έχει οδηγήσει σε καθαρότερη Ενέργεια και μεγαλύτερη ενεργειακή ανεξαρτησία. Πρέπει να το ενθαρρύνουμε αυτό. Και αυτός είναι ο λόγος που η κυβέρνησή μου θα διατηρήσει τη μείωση της γραφειοκρατίας και την επιτάχυνση έκδοσης νέων αδειών παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου». Η ενεργειακή ανεξαρτησία των ΗΠΑ από το εισαγόμενο πετρέλαιο και φυσικό αέριο είναι ένα ζήτημα που έχει υιοθετηθεί μεταξύ άλλων στα αστικά επιτελεία.

Αυτό μαρτυρά η έκθεση της Στρατηγικής για την Εθνική Ασφάλεια των ΗΠΑ, που δημοσιεύτηκε το Φλεβάρη του 2015. Η παραπάνω έκθεση σημειώνει μεταξύ άλλων: «Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ουκρανική και η ευρωπαϊκή εξάρτηση από το ρωσικό ενεργειακό εφοδιασμό προβάλλουν την ανάγκη για μια διευρυμένη θεώρηση της ενεργειακής ασφάλειας, η οποία να αναγνωρίζει τις συλλογικές ανάγκες των Ηνωμένων Πολιτειών, των συμμάχων μας και των εμπορικών εταίρων μας, καθώς και τη σημασία της ανταγωνιστικής ενεργειακής αγοράς. Ως εκ τούτου, πρέπει να προωθήσουμε την ποικιλομορφία των ενεργειακών καυσίμων, των πηγών και διαδρομών, καθώς και την ενθάρρυνση των εγχώριων πηγών ενεργειακού εφοδιασμού. Η μεγαλύτερη ενεργειακή ασφάλεια και ανεξαρτησία στην αμερικανική ήπειρο είναι ζήτημα κεντρικής σημασίας για τις προσπάθειες αυτές».

Σε αντίθετη κατεύθυνση ήταν η πρακτική της Σαουδικής Αραβίας στο «Ενεργειακό». Μάλιστα, στα μέσα του Φλεβάρη του 2016, ο υπουργός Πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας, Αλί Αλ-Ναΐμι, δήλωσε με ύφος «αθώου» προς τους Αμερικάνους παραγωγούς του σχιστολιθικού πετρελαίου τα εξής: «Εχετε μπροστά σας 3 επιλογές. Η πρώτη: μείωση των εξόδων παραγωγής για να συνεχίσετε τον ανταγωνισμό. Η δεύτερη: να δανειστείτε χρήματα για τη συνέχιση της παραγωγής. Η τρίτη και τελευταία σας: να πουλήσετε τις μετοχές σας. Αλλιώς, η πραγματικότητα θα σας είναι πιο πικρή και θα δεχτείτε την εκτόπισή σας από την παραγωγή». Ξεκαθαρίζοντας στη συνέχεια πως: «Το Βασίλειο δεν βρίσκεται σε πόλεμο μαζί σας».

Η καθαίρεση του Αλ-Ναΐμι δεν στάθηκε ικανή να καταπραΰνει τις δυνάμεις εκείνες που στις ΗΠΑ προωθούν τη θέσπιση νόμου που επιτρέπει στις οικογένειες που έχασαν τους συγγενείς τους στο χτύπημα των Διδύμων Πύργων της 11ης Σεπτέμβρη, να μηνύσουν τη Σαουδική Αραβία. Παρά την αντίθεση του Λευκού Οίκου που εκφράστηκε από τον εκπρόσωπό του, Τζος Ερνεστ, αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι στις 18/2/2016, ο ίδιος εκπρόσωπος ανέφερε, σε σχέση με την πρόθεση της Σαουδικής Αραβίας να πουλήσει περιουσιακά στοιχεία αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων που διαθέτει στις ΗΠΑ, τα εξής:

«Είμαι βέβαιος ότι οι Σαουδάραβες αναγνωρίζουν, όπως ακριβώς και εμείς, το κοινό μας συμφέρον για τη διατήρηση της σταθερότητας του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος». Στην ίδια συνέντευξη Τύπου, ο παραπάνω εκπρόσωπος σημείωσε: «Οι ανησυχίες μας σχετικά με τη θέσπιση αυτού του νόμου δεν σχετίζονται με τις επιπτώσεις της στη σχέση μας με μια συγκεκριμένη χώρα. Στην πραγματικότητα, η ανησυχία μας είναι για μια σημαντική αρχή του διεθνούς δικαίου. Η όλη ιδέα της ασυλίας είναι σε κίνδυνο και αυτό είναι κάτι που έχει πιο σημαντικές συνέπειες για τις Ηνωμένες Πολιτείες από οποιαδήποτε άλλη χώρα».

Συνεπώς, και ο Ομπάμα δεν είναι αντίθετος «επί της αρχής» για τη θέσπιση ενός τέτοιου νόμου κατά της Σαουδικής Αραβίας. Περιττό είναι να αναφερθούμε στις δηλώσεις του Ρεπουμπλικανού υποψηφίου για το Λευκό Οίκο, Ντόναλντ Τραμπ, που αποτελούν την άλλη όψη των προσεκτικών παρεμβάσεων του Ομπάμα κατά των Μοναρχιών του Κόλπου και γίνονται με τη «γυμνή» γλώσσα των καπιταλιστικών συμφερόντων χωρίς διπλωματικό «τακτ».

Στο δρόμο του Ιράκ και της Λιβύης;

Παρακολουθήσαμε τις τελευταίες δύο δεκαετίες τον παραμερισμό δύο σημαντικών «παικτών» των υδρογονανθράκων: Ιράκ και Λιβύης. Μετά από τα γεγονότα της λεγόμενης «Αραβικής Ανοιξης», υπήρξαν αρκετές μεταβολές στις συμμαχίες της Σαουδικής Αραβίας στην περιφέρεια. Απέναντι στη διαφαινόμενη μελλοντική ρήξη των σχέσεων με τις ΗΠΑ, η Σαουδική Αραβία στηρίζεται κυρίως από την Αίγυπτο, την Τουρκία και ενισχύει τις σχέσεις με την Κίνα, ενώ από το κακό στο χειρότερο πάνε οι σχέσεις της με Ιράν και Ρωσία.

Στις αρχές του 2016, ο γραμματέας της «Χεζμπολάχ», Χάσαν Νασράλα, είχε δηλώσει με αφορμή την εκτέλεση του Σιίτη ιερωμένου Νίμρ Αλνίμρ, μεταξύ άλλων: «Οι Αμερικανοί είχαν προτείνει χρόνια πριν, σε κάποιους ηγέτες των Σιιτών στην ανατολική περιοχή να αποσχιστούν ειδικά σε περιοχές που είχαν πετρέλαια, αλλά οι ηγέτες των Σιιτών και οι σεΐχηδές τους στην ανατολική επαρχία αρνήθηκαν να δεχτούν προτάσεις για απόσχιση, διαμελισμό ή για διαίρεση της χώρας».

Αραγε, να πρόκειται για μια προσωρινή άρνηση; Θα ακολουθήσει κι η Σαουδική Αραβία το δρόμο του Ιράκ και της Λιβύης; Κανείς δεν μπορεί με σιγουριά να προβλέψει τις εξελίξεις. Εκείνο, όμως, που μπορούμε να πούμε με σιγουριά, είναι ότι η εμπειρία των εξελίξεων του Ιράκ αποδεικνύει ότι δεν ισχύει η προσέγγιση των Σιιτών ως κάτι το «ενιαίο», διότι αρκετοί από αυτούς συνεργάστηκαν, συνεργάζονται και θα συνεργάζονται με τους Αμερικανούς, σε Ιράκ, Λίβανο και στη Σαουδική Αραβία, για να πραγματοποιήσουν τα δικά τους ταξικά συμφέροντα που εναρμονίζονται με τα σχέδια των ιμπεριαλιστών. Αλλωστε, το «διαίρει και βασίλευε» εξακολουθεί να κυριαρχεί ως μια από τις βασικές αρχές στον κόσμο του κεφαλαίου.

Η. Ν.

www.rizospastis.gr