70 χρόνια από τη δολοφονία του κομμουνιστή δημοσιογράφου Κώστα Βιδάλη

Με το τέλος της γερμανικής κατοχής, «η αστική πλευρά είχε κατά πολύ χάσει τη δυνατότητα χειραγώγησης της λαϊκής πλειονότητας. Εφερε το βαθύ στίγμα, είτε της συνεργασίας με τους κατακτητές, είτε της φυγής, είτε της αποχής από τον απελευθερωτικό αγώνα. Αντίθετα, το ΚΚΕ, ως καρδιά του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ, της λαϊκής ένοπλης πάλης στα χρόνια της Κατοχής, είχε κερδίσει το μεγαλύτερο τμήμα του λαού. Αντικειμενικά, είχε αλλάξει ο συσχετισμός ανάμεσα στις δύο βασικές αντίπαλες τάξεις, την αστική τάξη και την εργατική μαζί με τα λαϊκά στρώματα.

Ο εγκλωβισμός του ΚΚΕ και των ΕΑΜ - ΕΛΑΣ στο Βρετανικό Στρατηγείο της Μέσης Ανατολής (1943), στις Συμφωνίες του Λιβάνου (1944) και της Καζέρτας (1944), η ήττα του Δεκέμβρη 1944, καθώς και η απαράδεκτη Συμφωνία της Βάρκιζας, δεν είχαν επιφέρει την επιδιωκόμενη από τις αστικές δυνάμεις αλλαγή του συσχετισμού δυνάμεων σε δικό τους όφελος, παρά και την ορισμένη ανασυγκρότηση του αστικού κράτους που πέτυχαν μετά το Δεκέμβρη, κυρίως χάρη στη στήριξη της Μ. Βρετανίας.

Αντικειμενικά, μετά την απελευθέρωση οξύνθηκε η σκληρή ταξική ένοπλη αναμέτρηση που είτε θα οδηγούσε στην ανατροπή της αστικής εξουσίας, με απομόνωση και των ξένων στηριγμάτων της, είτε στην ήττα των λαϊκών δυνάμεων, στην απομόνωση του ΚΚΕ και στην επανασταθεροποίηση της αστικής εξουσίας.

(...) Οι διωγμοί χιλιάδων ΕΑΜιτών και ΕΛΑΣιτών, που αναγκάστηκαν να βγουν στα βουνά και άλλοι να πάρουν το δρόμο της πολιτικής προσφυγιάς (Μπούλκες και αλλού), η αθώωση και οργανική ενσωμάτωση των ταγματασφαλιτών και όλων των υπόλοιπων δοσιλογικών οργανώσεων στους ένοπλους και διοικητικούς μηχανισμούς του κράτους, η παρουσία χιλιάδων του βρετανικού στρατού στην Ελλάδα και μετά το 1945, όλα αυτά και άλλα μαζί αποτελούσαν όρους για την καπιταλιστική ανασύνταξη και ανασυγκρότηση, μετά από τις μεγάλες καταστροφές του πολέμου, τη "μαύρη" αγορά και τις άλλες συνέπειες.

Δεκατρείς μήνες μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας, η κατάσταση είχε διαμορφωθεί σε βάρος του ΕΑΜικού κινήματος: 1.289 δολοφονίες, 6.671 τραυματισμοί, 31.632 βασανισμοί, 18.767 λεηλασίες και φυλακίσεις, 84.931 συλλήψεις, 509 απόπειρες φόνου, 265 βιασμοί γυναικών.

Οργίαζαν οι συμμορίες των Σούρλα, Κατσαρέα, Μαγγανά, Τσαούς Αντών, της "Χ" και δεκάδων άλλων σε όλο τον ελλαδικό χώρο, συνεργατών των κατακτητών και πληρωμένων δολοφόνων, που τα αστικά πολιτικά κόμματα και οι κρατικοί μηχανισμοί είχαν υπό την προστασία τους, με τη συνδρομή του βρετανικού στρατού»(από την Διακήρυξη της ΚΕ του ΚΚΕ για τα 70 χρόνια από την ίδρυση του ΔΣΕ).

Το τρομοκρατικό όργιο στη Θεσσαλία

Σ' αυτές τις συνθήκες, στις 11 Αυγούστου 1946, ο δημοσιογράφος του «Ριζοσπάστη», Κώστας Βιδάλης, έφτασε στη Θεσσαλία, με σκοπό να καταγράψει τη δράση των παρακρατικών ομάδων που ήδη εκτελούσαν τη βρώμικη δουλειά για λογαριασμό της αστικής τάξης. «Η Θεσσαλία έχει γίνει ένα απέραντο σφαγείο», έλεγε. «Οσοι γλίτωσαν από το βόλι των Γερμανών τώρα σφάζονται σαν αρνιά».

Χαρακτηριστική για την κατάσταση στην περιοχή η μαρτυρία του Λάζαρου Αρσενίου που περιέχεται στο βιβλίο «Πορεία μέσα στη νύχτα» του Χρήστου Βραχνάρη: «Στη Λάρισα καταφθάνουν σωρηδόν κάτοικοι από την ύπαιθρο. Παρατάνε τα νοικοκυριά τους και ξεπέφτουν στην πόλη πρόσφυγες, τριγυρίζοντας αμήχανοι σε δρόμους και αντιμετωπίζοντας πρόβλημα διαβίωσης, για να ξεφύγουν απ' τους Σούρληδες που βασανίζουν και σκοτώνουν τώρα περισσότερους. Οι αρχές, όχι μόνο δεν επιδεικνύουν μέριμνα, αλλά τους υποδέχονται με φανερή εχθρότητα. Στις 16 Ιουλίου 1946, αμέσως δηλαδή μετά το κλείσιμο των δημοκρατικών εφημερίδων, η διοίκηση Χωροφυλακής Λάρισας ανακοινώνει: "Απαντες οι ενταύθα προσωρινώς διαμένοντες, προερχόμενοι εκ ξένων περιφερειών, δέον όπως, εντός 24ώρου, από της παρούσης, εγκαταλείψουν την Λάρισαν και επιστρέψουν εις τας εστίας των. Τούτ' αυτό δέον να πράξωσι και οι εις τας λοιπάς πόλεις και τα χωρία της περιφέρειας ημών, λόγω εγκαταλείψεως των τόπων της μονίμου διαμονής των, διαμένοντες. Μετά την προθεσμίαν ταύτην θα συλληφθώσι άπαντες ούτοι και θα παραπεμφθούν εις το δικαστήριον επί παραβάσει του νόμου περί μέτρων προς εμπέδωσιν της δημόσιας ασφαλείας και τάξεως"».

Ο Κώστας Βιδάλης, έχοντας συγκεντρώσει πλούσιο υλικό, στέλνει τηλεγράφημα στην εφημερίδα γράφοντας: «Λογαριάζω να 'μαι αυτού Παρασκευή βράδυ, 16 του μηνός. Μάζεψα φοβερό υλικό. Θα τα πούμε». Δεν επέστρεψε ποτέ. Επεσε νεκρός από τη συμμορία του Σούρλα που δρούσε στην περιοχή.

Το χρονικό της δολοφονίας

Το τελευταίο ρεπορτάζ του, ο Κώστας Βιδάλης το υπέγραψε με το αίμα του. Επιστρέφοντας, από τη Λάρισα στην Αθήνα, στον Πλατύκαμπο, σταματούν το τρένο συμμορίτες του Σούρλα. Πάνοπλοι εισβάλλουν στο τρένο και, μπροστά σε αξιωματικούς του αστικού στρατού, απαγάγουν τον Βιδάλη. Ακόμα και στο μικρό καφενείο του χωριού Μελία όπου τον οδηγούν, εκείνος κάνει ρεπορτάζ, μιλώντας με χωρικούς για τη ζωή τους, για τη σοδειά. Λίγες ώρες μετά, ο Βιδάλης οδηγείται στο νεκροταφείο, κι εκεί, οι συμμορίτες του Σούρλα, με πρωτεργάτη τον διαβόητο Κύπριο αξιωματικό των Αγγλων Τζορτζ τον βασανίζουν. Χτυπούν με ρόπαλα το γυμνό κορμί του Βιδάλη, με μαχαίρια. Κι όταν, ένας από τους βασανιστές του, τον ρωτά ειρωνικά τι θα του δώσει για όσα έκανε, ο Βιδάλης έβγαλε από την τσέπη του ένα τελευταίο πενηνταράκι... Με πέντε σφαίρες τον αποτέλειωσαν και πέταξαν το σώμα του σ' ένα χωράφι.

Το βιογραφικό του Κώστα Βιδάλη

Ο Κώστας Βιδάλης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1904 από πατέρα μαρμαρά και μητέρα ράφτρα. Βγήκε μικρό παιδί στη βιοπάλη, αφού 12 χρόνων ορφάνεψε από πατέρα. Δούλεψε σε περιβόλι, σε καφενείο, προσωρινά παράτησε το σχολείο αλλά δεν σταμάτησε να διαβάζει, να διψά για μάθηση. Εδωσε εξετάσεις και πήρε το απολυτήριο του Γυμνασίου και αργότερα γράφτηκε στη Νομική Σχολή. Οι σπουδές του, ωστόσο, δε συνεχίστηκαν γιατί στο μεταξύ μπαίνει αποφασιστικά στη δημοσιογραφία. Θα συνεργαστεί με πολλά περιοδικά και εφημερίδες, θα χαρακτηριστεί κορυφαίος του οικονομικού ρεπορτάζ. Το 1924 ξεκινάει τη συνεργασία του με τον «Ριζοσπάστη». Στις αρχές της δεκαετίας του '30, μετά από μια διακοπή, ξαναρχίζει η συνεργασία του με τον «Ρ». Το καλοκαίρι του 1936 βρίσκεται απεσταλμένος του «Ρ» στην Ισπανία για να παρακολουθήσει τη Σπαρτακιάδα της Βαρκελώνης. Εκεί τον βρίσκει το φασιστικό πραξικόπημα του Φράνκο, ενώ γυρίζοντας στην Ελλάδα βρίσκει τη μεταξική δικτατορία.

Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Πανελλήνιας Ενωσης Συντακτών, δυναμικός συνδικαλιστής. Εξορίστηκε στα Κύθηρα έπειτα από αποκάλυψη σκανδάλου με πρωταγωνιστή τον επιχειρηματία της εποχής Μποδοσάκη. Το 1941 γίνεται μέλος του ΚΚΕ. Με την έναρξη της Εθνικής Αντίστασης γίνεται Γραμματέας της Επιτροπής Κεντρικής Διαφώτισης του ΕΑΜ. Καθοριστική ήταν η συμβολή του στην κυκλοφορία του παράνομου Τύπου στην Κατοχή, στην έκδοση της «Ελεύθερης Ελλάδας», του «Απελευθερωτή», της «Επιμελητείας του Αντάρτη», στην αναζήτηση τυπογραφικών μηχανημάτων, στο ξετρύπωμα και τη μεταφορά «σιδερικών» με... καροτσάκια για μωρά, μέσα στην κατεχόμενη Αθήνα. Συνέβαλε αποφασιστικά να στηθούν και να λειτουργήσουν τα παράνομα τυπογραφεία. Ανέλαβε τη δημοσιογραφική διαμόρφωση των συντακτικών ομάδων, που θα τροφοδοτούσαν με ειδήσεις τον παράνομο Τύπο. Βοήθησε στο στήσιμο της «Ελεύθερης Ελλάδας», του κεντρικού οργάνου του ΕΑΜ, μέσα στο μυστικό τυπογραφείο της Καλλιθέας και στη λειτουργία πολλών άλλων παράνομων τυπογραφείων, όπου και τυπωνόταν κάθε μορφής διαφωτιστικό προπαγανδιστικό υλικό. Οταν η ΚΕ του ΕΑΜ, το 1944, βλέποντας τους κινδύνους που τον περιέβαλαν, τον προώθησε στις περιοχές της Ελεύθερης Ελλάδας, ο αγωνιστής δημοσιογράφος ζούσε και κατέγραφε τις μεγάλες στιγμές του λαού, που με το όπλο στο χέρι, πάλευε για μια Ελλάδα ελεύθερη για κοινωνική δικαιοσύνη και προκοπή. Απ' αυτήν την περίοδο μνημειώδες έμεινε το μεγάλο ρεπορτάζ για τη μάχη της σοδειάς το καλοκαίρι του '44 στο θεσσαλικό κάμπο. Στον κάμπο που επέστρεψε και άφησε την τελευταία του πνοή στις 16 Αυγούστου του 1944.

www.rizospastis.gr