Οι φόβοι των αστών από τρανταγμούς σε τράπεζες στην Ευρωπαϊκή Ενωση

«Οπως προειδοποιεί ο κ. Λάκμαν, επικεφαλής ερευνητής στο American Enterprise Institute, "μία ευρωπαϊκή οικονομική κρίση μπορεί να προκαλέσει κύματα σοκ στις παγκόσμιες αγορές πριν από τις αμερικανικές εκλογές". Αυτό, τονίζει, είναι ακόμη πιο πιθανό σε μια συγκυρία που εγείρονται σοβαρά ερωτήματα για την κινεζική οικονομική ανάκαμψη, την ιαπωνική οικονομία που φαίνεται να παγιδεύεται στον στασιμοπληθωρισμό και όταν η Βραζιλία αντιμετωπίζει μια δική της πολιτική και οικονομική κρίση».(«Καθημερινή», 3/7/2016)

Από το παραπάνω απόσπασμα, αν και δεν φαίνεται ως εκτίμηση ότι η έξοδος της Βρετανίας από την ΕΕ μπορεί να τροφοδοτήσει νέα οικονομική κρίση στην ΕΕ, εντούτοις και μόνο η έκφραση φόβου, η περιγραφή των συνεπειών στην παγκόσμια οικονομία καθώς και τα ερωτήματα για το αν μπορεί να επέλθει ανάκαμψη, με ισχυρές οικονομίες να βρίσκονται σε επιβράδυνση και άλλες σε κρίση, οι φόβοι των ΗΠΑ, ή τουλάχιστον τμημάτων του κεφαλαίου των ΗΠΑ (υπήρξαν ρεπορτάζ στον αστικό Τύπο την περασμένη Κυριακή αλλά και όλη τη βδομάδα), για πιθανή κρίση στην ΕΕ, ίσως δεν είναι αβάσιμοι.

Χρειάζεται εδώ να θυμίσουμε ότι ΔΝΤ, ΟΟΣΑ και Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμούν ότι η ανάκαμψη στην Ευρωζώνη και στην ΕΕ είναι αδύναμη. Αυτό πριν καν την απόφαση του δημοψηφίσματος υπέρ του Brexit, που όσο και αν δημιουργεί αναταραχές στην οικονομία και της Βρετανίας και της ΕΕ, εντούτοις δεν αρκεί για να δικαιολογήσει φόβους για πιθανή νέα κρίση. Αρα κάτι άλλο πιο βαθύ υπάρχει.

Να θυμίσουμε επίσης, ότι το ΔΝΤ, έκανε επισημάνσεις για κινδύνους στο τραπεζικό σύστημα σε Ευρωζώνη - ΕΕ, εστιάζοντας στα υψηλά «κόκκινα δάνεια», τα οποία ξεπερνούν τα 900 δισ. ευρώ. «Κόκκινα δάνεια» σημαίνει αδυναμία αποπληρωμής τους, άρα εν δυνάμει κεφάλαιο προς καταστροφή. Επομένως, τραντάγματα και στην οικονομία γενικά και στο τραπεζικό σύστημα που ενδέχεται να οδηγήσουν και σε κρίση.

Το τραπεζικό σύστημα της Ιταλίας και οι φόβοι

Υπάρχουν ανάλογα φαινόμενα; Ολη την περασμένη βδομάδα, τα ρεπορτάζ των αστικών ΜΜΕ έγραφαν για τις τράπεζες της Ιταλίας. «O εφιάλτης των κόκκινων δανείων στην Ιταλία. Σε οριακό σημείο το τραπεζικό σύστημα. Τα κόκκινα δάνεια δοκιμάζουν τις αντοχές των τραπεζών. Το τραπεζικό σύστημα της Ιταλίας φαίνεται να έχει εισέλθει στη δίνη μιας νέας χρηματοπιστωτικής κρίσης που προκαλεί "πονοκέφαλο" τόσο στη Φρανκφούρτη όσο και στις Βρυξέλλες. Μετά από πολλά χρόνια ύφεσης το ύψος των "κόκκινων δανείων" ανέρχονται στα 360 δισ. ευρώ. Για το σύνολο της ιταλικής οικονομίας, το ποσό αυτό αποτελεί πλέον ένα επιπρόσθετο βαρύ φορτίο. Οι επενδυτές, από τη μεριά τους, δείχνουν να μην εμπιστεύονται το ιταλικό τραπεζικό σύστημα. Κατά συνέπεια, η χορήγηση νέων δανείων επιβραδύνεται με αποτέλεσμα να καθυστερεί ολοένα περισσότερο η προσδοκώμενη οικονομική ανάκαμψη της χώρας». («Το Βήμα», ηλεκτρονική έκδοση 4/7/2016).

Σύμφωνα με την «Καθημερινή» 5/7/2016, με πηγές «BLOOMBERG» - «REUTERS», «η μετοχή της Monte dei Paschi - η τρίτη ισχυρότερη τράπεζα της Ιταλίας - υποχώρησε σε νέο ιστορικό ρεκόρ, αφού σκλήρυνε τη στάσης της η ΕΚΤ. Η ΕΚΤ απέστειλε αίτημα στην τράπεζα για μείωση των επισφαλών δανείων κατά 40% εντός τριετίας στα 14,6 δισ. ευρώ το 2018 από τα 24,4 δισ. ευρώ τέλη του 2015. Από τις αρχές του 2016, όταν ετέθη σε λειτουργία η τραπεζική ένωση, η ΕΚΤ αποτελεί την ανώτατη εποπτική αρχή για τις μεγαλύτερες τράπεζες της Ευρωζώνης.

Από τις αρχές του έτους, η μετοχή της Monte dei Paschi έχει υποχωρήσει πάνω από 70%. Οι μετοχές της Unicredit, της μεγαλύτερης ιταλικής τράπεζας, και της Intesa SanPaolo, της υπ' αριθμόν 2 ισχυρότερης τράπεζας, έχουν υποχωρήσει κατά 65% και 47% από τις αρχές του έτους».

Σύμφωνα με τους «Financial Times» (ιστοσελίδα euro2day 6/7/2016), ο τραπεζικός δείκτης FTSE Italia All-Share Banks Index, από την αρχή της χρονιάς έχει καταγράψει απώλειες 56%.

«Το Βήμα», μάλιστα, στο ρεπορτάζ του αναφέρει ότι «η παρούσα κατάσταση του ιταλικού τραπεζικού συστήματος δεν εμπνέει αισιοδοξία. Σύμφωνα με τη νέα ευρωπαϊκή οδηγία που τέθηκε σε ισχύ στην αρχή του έτους, το κόστος διάσωσης μιας τράπεζας θα επωμίζονται μελλοντικά πέρα από τους μετόχους και οι πιστωτές του ιδρύματος. Προβλέπει παράλληλα ότι τουλάχιστον το 8% των ανακεφαλαιοποιήσεων των τραπεζών που αντιμετωπίζουν πρόβλημα και μπαίνουν σε πρόγραμμα εξυγίανσης, θα γίνεται με «διάσωση εκ των έσω» (bailin). Αυτός ακριβώς ο όρος όμως - και δεδομένων των πολυάριθμων κόκκινων δανείων - κρατά δυνητικούς επενδυτές μακριά από τις ιταλικές τράπεζες».

Ενας όχι μόνο ιταλικός «βραχνάς»

Τι φαίνεται από τα παραπάνω; Οτι πράγματι τα «κόκκινα δάνεια» αποτελούν βραχνά για τις τράπεζες, αφού η αδυναμία είσπραξής τους σημαίνει μείωση των κεφαλαίων που μπορούν να διαθέσουν για να δανειοδοτήσουν καπιταλιστικές επενδύσεις, ενώ ταυτόχρονα μπορεί να σημάνει μείωση της κεφαλαιακής τους αξίας. Η αρνητική επίδραση των «κόκκινων δανείων» φαίνεται και στην πτώση της τιμής των μετοχών (απαξίωση και αδυναμία άντλησης κεφαλαίων, αφού κανείς επενδυτής δεν αγοράζει μετοχές σε φθίνουσα πορεία και αδυναμία κερδοφορίας), ενώ ταυτόχρονα οι κανόνες της ΕΚΤ για τη διάσωση τραπεζών, ειδικά το ότι εκτός από τους μετόχους θα πληρώνουν και οι πιστωτές, απομακρύνει τις καταθέσεις κεφαλαίων.

Ολ' αυτά σε συνδυασμό με τα 360 δισ. ευρώ, ουσιαστικά χαμένα κεφάλαια, σημαίνει και χτύπημα επιχειρηματικών ομίλων, είτε που χρωστούν είτε που τους χρωστούν και δεν μπορούν να πληρώσουν.

Τα ρεπορτάζ κάνουν λόγο για «"πονοκέφαλο" τόσο στη Φρανκφούρτη όσο και στις Βρυξέλλες», δηλαδή στην ΕΚΤ και στην Κομισιόν. Μια επιστροφή σε κρίση της ιταλικής οικονομίας θα επιδράσει σε όλη την Ευρωζώνη, με δεδομένο ότι είναι η τρίτη μεγαλύτερη οικονομίας της, ενώ ενδεχόμενο «κανόνι» στις τράπεζες θα έχει γενικότερες συνέπειες σε όλη την οικονομία Ευρωζώνης και ΕΕ, αφού θα τροφοδοτήσει φυγή κεφαλαίων, ενώ η βαθιά αλληλεξάρτηση των οικονομιών των κρατών - μελών (ενιαία οικονομία δεν έγινε ακόμη ολοκληρωτικά και δεν μπορεί να γίνει, οι ανταγωνισμοί συνυπάρχουν και οξύνονται), έχει αρνητικές αλληλεπιδράσεις και συνέπειες. Επομένως, σε οικονομία με αδύναμη ανάκαμψη δημιουργείται ένας επιπλέον αρνητικός παράγοντας με απρόβλεπτες εξελίξεις.

Ο πρωθυπουργός της Ιταλίας, Ματέο Ρέντσι, έχει ζητήσει από την Κομισιόν χαλάρωση των σχετικών όρων της ΕΚΤ για τη σωτηρία των τραπεζών, ώστε να μην εμποδιστούν να έρθουν κεφάλαια προτείνοντας την ενίσχυσή τους με κρατικό χρήμα. Αυτό όμως θεωρείται ότι παραβιάζει τον ανταγωνισμό, παραβιάζει τους ενιαίους κανόνες, ενώ αυξάνει το κρατικό χρέος της Ιταλίας που ξεπερνά τα 2 τρισ. ευρώ, άρα είναι σε αντίθεση με το Σύμφωνο Σταθερότητας.

Και στη Γερμανία

Σοβαρά προβλήματα έχει και η μεγαλύτερη γερμανική τράπεζα και μια από τις μεγαλύτερες στον κόσμο, η Deutsche Bank. Τα ρεπορτάζ των αστικών ΜΜΕ τη χαρακτηρίζουν «ο μεγάλος ασθενής». Ηδη αρχές Μάρτη του 2016, η μετοχή της είχε υποχωρήσει κατά 41%, ενώ ο Β. Σόιμπλε συζητούσε μέτρα ενδυνάμωσής της. Στη συνέχεια, χτυπήθηκε με πρόστιμο - μαμούθ όπως γράφτηκε, 2,5 δισ. δολαρίων, που επιβλήθηκε τον περασμένο Απρίλη από τις αμερικανικές αρχές για χειραγώγηση των επιτοκίων LIBOR, ενώ το αμερικανικό Δημόσιο τής έκανε δικαστική αγωγή για μη κάλυψη των υποχρεώσεών της προς ενυπόθηκα δάνεια ύψους 3,1 δισ. δολαρίων στις ΗΠΑ. Στη συνέχεια ήρθε και η υποβάθμισή της κατά μια βαθμίδα στο αξιόχρεο των ακάλυπτων ομολόγων της από τον οίκο πιστοληπτικής αξιολόγησης «Moody's», αναφέροντας ότι η γερμανική τράπεζα αντιμετωπίζει αυξανόμενα προβλήματα στην προσπάθειά της να ανακάμψει.

Η μετοχή της έχασε το 14% της αξίας της σε μία μόνο μέρα, την επομένη του δημοψηφίσματος στη Βρετανία, υποχώρησε στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων τριάντα ετών, σύμφωνα με κάποιους αναλυτές, ενώ από την αρχή του έτους συνολικά έχει υποχωρήσει κατά 45,22%. Δέχτηκε όμως άλλο ένα διπλό χτύπημα: Αφενός η θυγατρική της στις ΗΠΑ κόπηκε στα stress tests της Κεντρικής Τράπεζας Fed, αφετέρου το ΔΝΤ στην ετήσια έκθεσή του εκτιμά ότι η Deutsche Bank αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή για όλες τις τράπεζες, όχι μόνο της Ευρώπης αλλά παγκοσμίως.

Στα stress tests κόπηκαν δύο ευρωενωσιακές τράπεζες η θυγατρική της ισπανικής Banco Santander (για τρίτη συνεχόμενη χρονιά) και η Deutsche Bank Trust Corporation, θυγατρική της Deutsche Bank (για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά). Η αιτιολογία: «Οι αδυναμίες που εμφανίζουν σε ό,τι αφορά τον προγραμματισμό των κεφαλαίων οι δύο συγκεκριμένες τράπεζες είναι εκτεταμένες και διαρκείς» και ότι «τα ήδη αδύναμα κεφαλαιακά διαθέσιμα των τραπεζών τις καθιστούν πιο ευάλωτες σε μια οικονομική αναταραχή». Εδώ όσο και αν συνυπάρχει ο ανταγωνισμός ΗΠΑ - Γερμανίας, εντούτοις δεν μειώνει το πρόβλημα της Deutsche Bank.

Το ΔΝΤ στην ετήσια έκθεσή του για το παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα αναφέρει ότι η Deutsche Bank «είναι η τράπεζα με μεγάλη διεθνή επιρροή και εκτεταμένες διασυνδέσεις με τους διεθνείς χρηματοπιστωτικούς θεσμούς εξαιτίας των μεγάλων επενδύσεων και των σημαντικών θυγατρικών της, η οποία συμβάλλει περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη τράπεζα στην αύξηση του συστημικού ρίσκου του παγκόσμιου τραπεζικού κλάδου».

Λένε, λοιπόν, ότι δεν έχουν κεφαλαιακή επάρκεια, ώστε να αντεπεξέλθουν σε πιθανή επιδείνωση, ενώ αυτό ακριβώς λόγω αλληλεξάρτησης με άλλα τραπεζικά συστήματα διεθνώς μπορεί να πυροδοτήσει τεράστιους κινδύνους.

Με τη δική τους σημαία στην αντιμονοπωλιακή αντικαπιταλιστική πάλη

Ολα τα παραπάνω στοιχεία κάνουν αβέβαιη την πορεία της καπιταλιστικής οικονομίας της ΕΕ με κινδύνους ακόμη και πρόκλησης νέας κρίσης. Αναζητούν λύσεις λοιπόν και πρώτ' απ' όλα για το ιταλικό τραπεζικό σύστημα. Ηδη υπάρχουν «φωνές» και εκτός Ιταλίας που λένε ότι την Κομισιόν και την ΕΚΤ τη συμφέρει να χαλαρώσει και να επιτρέψει την ανακεφαλαιοποίηση με κρατικό χρήμα, γιατί θα αποσοβηθούν μεγαλύτεροι κίνδυνοι για το ίδιο το ευρωενωσιακό τραπεζικό σύστημα.

Βεβαίως ό,τι και αν γίνει τη νύφη θα την πληρώσει η εργατική τάξη, οι λαοί, είτε πληρώνοντας ανακεφαλαιοποιήσεις τραπεζών, είτε αν προκληθεί, μια νέα οικονομική κρίση. Μέσα σε αυτό το «ναρκοπέδιο», δύο επιχειρηματικοί όμιλοι στην Ελλάδα, «Μαρινόπουλος» και «Jet Oil» βαράνε «κανόνι», ενώ εκφράζονται φόβοι για πισωδρόμηση σε κρίση, αναδείχνοντας δυσκολίες τραπεζών με τα «κόκκινα δάνεια» (ήδη σε ρεπορτάζ εμφανίστηκαν απόψεις για νέα νομοθεσία), έλλειψη κεφαλαίων για επενδύσεις κ.λπ. Ο ΣΕΒ αναζητά ξένα κεφάλαια, επιχειρηματίες άλλων τομέων οικονομίας (π.χ. τραπεζίτες), μιλούν για αφελληνισμό λόγω ιδιωτικοποιήσεων αλλά και αγοράς «κόκκινων δανείων» από ξένα κεφάλαια, κ.λπ. Ολ' αυτά δείχνουν ότι οι δυσκολίες για ανάκαμψη αυξάνονται. Ανεξάρτητα όμως απ' αυτά (είναι ζόρια του κεφαλαίου που θα τα μεταθέσει στο λαό), η εργατική τάξη, τα άλλα φτωχά λαϊκά στρώματα να μην μπουν κάτω από τη σημαία των αστών για την ανάπτυξη που θα συνεχίζει να τους τσακίζει. Τα «κόκκινα δάνεια», τα κρατικά χρέη, την κρίση αυτοί τα δημιουργούν και τα πληρώνουν οι λαοί. Με σημαία την κάλυψη των δικών τους αναγκών να οργανωθούν, να συγκροτήσουν τη δική τους συμμαχία, διεκδικώντας κάλυψη των απωλειών της κρίσης, κατάργηση όλων των αντεργατικών, αντιλαϊκών νόμων, σε κατεύθυνση σύγκρουσης με την εξουσία του κεφαλαίου.

www.rizospastis.gr