Η ματωμένη κινητοποίηση των σταφιδοπαραγωγών το 1935

Στις 25 Αυγούστου 1935, μια μικρή δίστηλη είδηση στην τελευταία σελίδα του 4σελιδου «Ριζοσπάστη» έκανε γνωστό ότι «συγκροτούνται μεγάλα συλλαλητήρια σταφιδοπαραγωγών στην Πελοπόννησο». 

Το ρεπορτάζ του «Ρ» με τις μάχες με το στρατό

Το ρεπορτάζ αναφέρει πως οι σταφιδοπαραγωγοί κατεβαίνουν στα συλλαλητήρια για να απαιτήσουν αναθεώρηση των αποφάσεων του ΑΣΟ - Αυτόνομος Σταφιδικός Οργανισμός (ζητούσαν να πληρωθούν 3.600 δρχ. το χιλιόλιτρο τη σταφίδα τους, αντί 2.900 δρχ. το χιλιόλιτρο που καθιέρωσε ο ΑΣΟ και η κυβέρνηση, ενώ την ίδια ώρα οι έμποροι πουλούσαν προς 9.000 δρχ. το χιλιόλιτρο). «Κατά τις πληροφορίες μας - αναφέρει ο «Ρ» - θα γίνουν σήμερα συλλαλητήρια στα Φιλιατρά, Κυπαρισσία, Γαργαλιάνους, Πύργο, Πύλο και άλλες πόλεις και χωριά (...) λόγω της αγανάκτησης που επικρατεί, δεν αποκλείεται να συμβούν σοβαρά γεγονότα».

Στις 26 του μήνα, το θέμα γίνεται πρωτοσέλιδο: «Οι καμπάνες χτύπησαν συναγερμό και οι μαύρες σημαίες υψώθηκαν στον πελοποννησιακό κάμπο. Ενας ολόκληρος παραγωγικός πληθυσμός που με τον ιδρώτα και το αίμα του βγάζει το πολυτιμότερο προϊόν της χώρας μας, ξεχύθηκε σαν φουρτουνιασμένη θάλασσα στις πόλεις και τα κεφαλοχώρια της Πελοποννήσου, στα Φιλιατρά, στη Κυπαρισσία, στους Γαργαλιάνους και στα άλλα σταφιδικά κέντρα.

Το σύνθημα "3.600 ή θάνατος!", "κάτω ο ληστρικός ΑΣΟ!" συγκέντρωσε χιλιάδες σταφιδοπαραγωγούς, αποφασισμένους να δώσουν και τη ζωή τους για να σταματήσει η κλεψιά και η ληστεία του προϊόντος των.

Η κυβέρνηση, αντίς να ικανοποιήσει τα δίκαια αιτήματα των δουλευτάδων της γης, στέλνει κι άλλους χωροφύλακες για να τρομοκρατήσουν το λαό της Πελοποννήσου, για να πνίξουν στο αίμα τον τίμιο αγώνα του.

Ομως, ο ληστεμένος, ο πεινασμένος, ο αγανακτισμένος πληθυσμός σηκώνει απειλητικά τη ροζιασμένη γροθιά του, αποφασισμένος να νικήσει με κάθε θυσία», αναφέρει το πρώτο θέμα στον «Ρ» στις 26 Αυγούστου.

Ο «Ριζοσπάστης» βρισκόταν ήδη στην περιοχή, με δύο απεσταλμένους.

Γράφει ο απεσταλμένος στα Φιλιατρά:

Το πρωτοσέλιδο του «Ρ» με την ανταπόκριση από τη Μεσσηνία

«Από ψες το βράδυ, με αυτοκίνητα, ταξί, σκορπίστηκαν σ' όλα τα χωριά φαντάροι που τους έφεραν από την Καλαμάτα για να εμποδίσουν το σημερινό ξεσήκωμα της σταφιδοπαραγωγικής φτωχολογιάς (...) Από πολύ πρωί, από το Χαλαζώνι, το Κατσίμπαλι και άλλα χωριά, ξεκινήσανε κατά εκατοντάδες οι χωριάτες για τα Φιλιατρά. Στις 10 το πρωί, πάνω από 3.500 σταφιδοπαραγωγοί γεμίσανε την πλατεία (...) η αστυνομία, που δεν πρόβλεπε πως θα πλάκωνε από τα χωριά μια τέτοια φουρτουνιασμένη ανθρωποθάλασσα, τα έχασε κυριολεκτικά. Ολα τα μαγαζιά κλείσανε. Οι επαγγελματίες ενώθηκαν με τις μάζες των διαδηλωτών κι έτσι αποτελέσθηκε ένα συλλαλητήριο με 5.000 πρόσωπα (...) όλη τη μέρα τα Φιλιατρά βρίσκονταν σ' έναν πραγματικό συναγερμό. Οι καμπάνες χτυπούσανε εκκωφαντικά, καλώντας το λαό των Φιλιατρών να εκδηλώσει την αλληλεγγύη του με τους τίμιους σταφιδοπαραγωγούς. Το απόγευμα στις 3, ενώ περνούσε ο ταγματάρχης της χωροφυλακής, η αγανακτισμένη μάζα ξέσπασε σε αποδοκιμασίες, γιατί ο ταγματάρχης είχε τηλεφωνήσει στο νομάρχη της Καλαμάτας ότι οι συγκεντρωμένοι είναι όλοι τους παιδαρέλια. Κυνηγήθηκε από τους διαδηλωτές και αναγκάσθηκε να κλεισθεί στην αστυνομία».

Και ο απεσταλμένος στην Κυπαρισσία: «Εγινε συγκέντρωση με 3.500 σταφιδοπαραγωγούς, οι οποίοι κάψανε με εκδηλώσεις αγανάκτησης τα χαρτιά του ΑΣΟ. Μια στεντόρεια φωνή βγαίνει από τα στήθια των ακατάβλητων σταφιδοπαραγωγών. "Ζητάμε να καταργηθούν τα χρέη"».

Η κατάσταση βρισκόταν ήδη εκτός ελέγχου για την κυβέρνηση. Πεντακόσιοι αγρότες της Πυλαίας που ήτανε έτοιμοι να κατέβουν ένοπλοι στην Καλαμάτα δεν κατέβηκαν, για να συγχρονίσουν την κάθοδό τους μαζί με τους άλλους σταφιδοπαραγωγούς της περιφέρειας την ερχόμενη Κυριακή. Κι όμως, ο στρατός που είχε σταλεί από την Καλαμάτα, διατάχτηκε να πυροβολήσει. Ο υπουργός Εσωτερικών απείλησε με εφαρμογή στρατιωτικού νόμου. Τα τηλεγραφήματα φτάνουν κυριολεκτικά «επί του πιεστηρίου» στον «Ρ»:

Διαβάζουμε: «12 τα μεσάνυχτα: Στις 7 το βράδυ, 10.000 συγκεντρώθηκαν στην κεντρική πλατεία της Πύλου. Δύναμη στρατού ζήτησε να διαλυθούν. Στην άρνησή τους ο στρατός πυροβόλησε στο ψαχνό. Σκοτώθηκαν δυο και τραυματίστηκαν πέντε. Η δολοφονική επίθεση αποτέλεσε το σύνθημα μιας ορμητικότατης επίθεσης του αγανακτισμένου όγκου των σταφιδοπαραγωγών κατά των ενόπλων κρατικών δυνάμεων. Εγινε σωστή μάχη. Ρίχτηκαν πάνω από 1.000 πυροβολισμοί. Τελικά η αγανακτισμένη μάζα κατόρθωσε να υπερφαλαγγίσει τις ένοπλες δυνάμεις και να τις τρέψει σε άτακτη φυγή. Ολα τα εργατικά σωματεία καλούν σε έκτακτες συνελεύσεις με θέμα 24ωρη απεργία για ενίσχυση του αγώνα των σταφιδοπαραγωγών».

Ο ματωμένος απολογισμός στο ρεπορτάζ του «Ρ»

Στις 28 Αυγούστου, ο «Ρ» πληροφορεί για την επιβολή στρατιωτικού νόμου. Διατάχτηκε η 4η Μεραρχία Ναυπλίου και η Μεραρχία Πατρών να πάνε στη Μεσσηνία. Απαγορεύεται η κυκλοφορία αθηναϊκών εφημερίδων στη Μεσσηνία και η κυβέρνηση μιλάει ήδη για «κομμουνιστική υποκίνηση».

Ο «Ρ» με κύριο άρθρο του σημειώνει: «Οχι, δε θα συγκαλύψετε τα εγκλήματά σας. Ο εργαζόμενος λαός θα υπερασπίσει με όλες του τις δυνάμεις τους σταφιδοπαραγωγούς. Γιατί ο αγώνας τους είναι και δικός του».

Γίνεται γνωστό ότι από τον Πειραιά αναχώρησε το αντιτορπιλικό «Πάνθηρ» για Καλαμάτα. Στην πρωτεύουσα της Μεσσηνίας, οι εφημερίδες κυκλοφορούν άσπρες από τη λογοκρισία. Οι ειδήσεις φτάνουν πια μετρημένες.

Στις 29 Αυγούστου, γίνεται γνωστή η κυβερνητική ανακοίνωση ότι «η τάξις αποκαθίσταται! Επιτυγχάνεται η διάλυσις των χαμινίων και κομμουνιστών».

Ο «Ρ» γράφει: «Απ' τη Θράκη και τη Μακεδονία ως την Πυλία και την Κρήτη, ο πόλεμος είναι κηρυγμένος, πότε κρυφός και πότε φανερός, μα πάντα άγριος και φοβερός (...) ανάμεσα σ' αυτούς που δουλεύουν, παράγουν και πεινούν και σε κείνους που κάθονται, οργιάζουν και πλουταίνουν (...) Από κανέναν δεν πρέπει να περιμένουμε σωτηρία, εμπιστοσύνη μόνο στην οργανωμένη δύναμη και στη μαχητική δράση μας. Ούτε λεφτό να μην ξεχνάμε ότι δίχως αγώνες και θυσίες σαν τους αγώνες των σταφιδοπαραγωγών, ο λαός δε θα βρει ποτέ το δίκιο του».

Στις 30 Αυγούστου, οι σκοτωμένοι είναι τρεις, ένοπλα τμήματα οργιάζουν σ' όλο το νομό. Παρ' όλα αυτά, στον Πύργο γίνεται συλλαλητήριο: «Σήμερα ο Πύργος βρέθηκε ζωσμένος από στρατό και χωροφύλακες. Περιπολίες, πολυβόλα και λόγχες έβλεπες παντού. Η αστυνομία κατάσχεσε 7.000 προκηρύξεις της επιτροπής του συλλαλητηρίου. Παρ' όλα αυτά, όσοι μέναν μέσα στον Πύργο κι όσοι είχαν έλθει πριν αποκλεισθούν οι δρόμοι, πλημμύρισαν την κεντρική πλατεία, στις 9.30 οι επαγγελματίες έκλεισαν τα μαγαζιά τους» αναφέρεται στην ανταπόκριση του «Ρ». 

Η σύνδεση με τους εργατικούς αγώνες

Στις 26 Αυγούστου 1935, το κύριο άρθρο του «Ρ» συνδέει τον αγώνα των φτωχών σταφιδοπαραγωγών με τις εργατικές απεργίες. Με τίτλο «Μπροστά σε καινούργιους αποφασιστικούς αγώνες», γράφει:

«Ο απεργιακός αναβρασμός ανεβαίνει, αγκαλιάζοντας τον ένα μετά τον άλλο ολοένα και περισσότερους εργατικούς κλάδους. Πλάι στους λατόμους που οκτώ μέρες τώρα παλεύουν με πείσμα, αντιμετωπίζοντας ηρωικά τη φασιστική τρομοκρατία και τις δολοφονικές προκλήσεις των αρχών, ετοιμάζονται να ριχτούν στο στίβο της απεργιακής πάλης οι κεραμοποιοί της Αθήνας - Πειραιά - Περιχώρων, οι μαρμαράδες, οι μπετατζήδες και άλλοι οικοδομικοί κλάδοι της χώρας μας. Οι εργάτες οικοδόμοι όλης της χώρας σπρωχνόμενοι από την αδυσώπητη ανάγκη της ζωής, την ακρίβεια που τους αφανίζει, την αισχρή παραβίαση, με τη συνενοχή των αρχών, της εργατικής νομοθεσίας, την έλλειψη ταμείου ανεργίας, βρίσκουν τον τρόπο να συνενώσουν τις δυνάμεις τους, σχηματίζουν πανελλαδικά το ενιαίο μέτωπο πάλης, κατεβαίνουν την ερχόμενη Τετάρτη σε πανοικοδομική πανελλαδική απεργία. Από την Καλαμάτα φτάνουν τα μηνύματα ότι οι μυλεργάτες κατεβαίνουν σήμερα σε απεργιακό αγώνα. Και οι ναυτεργάτες με επικεφαλής την ηρωική Ναυτεργατική τους Ενωση, παρά τις κωλυσιεργίες ορισμένων κακών αρχηγών τους, σχηματίζουν το ενιαίο μέτωπό τους και ετοιμάζονται περί τα τέλη του Αυγούστου για την πανναυτεργατική απεργία.

Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του σημερινού απεργιακού κύματος είναι ότι συμπίπτει χρονικά με το αγροτικό κίνημα της Πελοποννήσου. Ολόκληρος ο πελοποννησιακός κάμπος ανάβει από τους αγώνες και τα συλλαλητήρια των σταφιδοπαραγωγών. Τα πλήθη των σταφιδοπαραγωγών, ενωμένα με τους εργάτες και τους επαγγελματίες που κλείνουν σε ένδειξη αλληλεγγύης τα μαγαζιά τους (...), διαδηλώνουν μαχητικά με μαύρες σημαίες, αντιμετωπίζουν με πειθαρχία και ψυχραιμία όλες τις οργανωμένες προκλήσεις των αρχών, αποφασισμένοι να επιβάλουν τα αιτήματά τους, την τιμή των 3.600 δρχ. κατά χιλιόλιτρο (...) Το γεγονός αυτό έχει τεράστια πολιτική σημασία, όταν ακόμα έχουμε υπόψη μας ότι δεν πρόκειται για μια απλή χρονική σύμπτωση στην πάλη των εργατών και των σταφιδοπαραγωγών, αλλά ακόμα ότι η αλληλεγγύη μεταξύ τους σφυρηλατείται καθημερινά, με τις αποφάσεις και τα ψηφίσματα των οργανώσεων των εργατών και αγωνιζομένων σταφιδοπαραγωγών.

Οι απεργίες που ξέσπασαν και όσες ωριμάζουν και τα συλλαλητήρια των σταφιδοπαραγωγών της Πελοποννήσου αποτελούν την πιο πανηγυρική αποδοκιμασία της πολιτικής της αντιλαϊκής κυβέρνησης. Είναι η πιο έμπρακτη διαμαρτυρία ενάντια στην κατάντια, την πείνα, τον αφανισμό και την εξαθλίωση που τους έφερε η σημερινή κυβέρνηση, υποστηρίζοντας ξετσίπωτα όλους τους ληστές και εκμεταλλευτές του ψωμιού τους».

www.rizospastis.gr