Η σημασία της Οκτωβριανής Επανάστασης στην εποχή περάσματος από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό-κομμουνισμό (Του Δημήτρη Κουτσούμπα)

Του Δημήτρη Κουτσούμπα* 

Το 2017 τιμάμε την 100ή επέτειο της Μεγάλης Οχτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης του 1917 στη Ρωσία που σημάδεψε και καθόρισε την πορεία εκατομμυρίων ανθρώπων όχι μόνο στο γεωγραφικό έδαφος της συγκρότησης του πρώτου εργατικού κράτους στην ιστορία της ανθρωπότητας, στο χώρο της πρώην ΕΣΣΔ, αλλά έβαλε τη σφραγίδα της σε κάθε γωνιά του πλανήτη, για πολλές δεκαετίες.

Ο Οκτώβρης απέδειξε την δυνατότητα και ικανότητα της εργατικής τάξης να υλοποιήσει την ιστορική της αποστολή ως μοναδικής τάξης πραγματικά επαναστατικής, να ηγηθεί της κοσμογονίας της οικοδόμησης του σοσιαλισμού- κομμουνισμού.

Ο Οκτώβρης δείχνει ταυτόχρονα τον αναντικατάστατο ρόλο του καθοδηγητικού παράγοντα της σοσιαλιστικής επανάστασης, του Κομμουνιστικού Κόμματος.

Ο Μεγάλος Οκτώβρης δείχνει την τεράστια δύναμη του προλεταριακού διεθνισμού. Παρά τα όσα έχουν μεσολαβήσει από τις ανατροπές του 1989- 1991, η 100η επέτειος της Οκτωβριανής Επανάστασης, με όλη την θεωρητική και πρακτική εμπειρία και ωριμότητα που έχουμε αποκτήσει όλα αυτά τα χρόνια, μας κάνει ακόμα πιο σίγουρους και κατηγορηματικούς για το πόσο επίκαιρος και αναγκαίος είναι ο σοσιαλισμός- κομμουνισμός.

Οι αντεπαναστατικές ανατροπές δεν αλλάζουν το χαρακτήρα της εποχής. Ο 21^ος αιώνας θα είναι ο αιώνας μιας καινούργιας ανόδου του παγκόσμιου επαναστατικού κινήματος και μιας νέας σειράς σοσιαλιστικών επαναστάσεων.

Οι καθημερινοί αγώνες για επιμέρους και γενικότερες κατακτήσεις είναι αναμφισβήτητα αναγκαίοι, δεν μπορούν όμως να δώσουν ουσιαστικές, μακροπρόθεσμες και μόνιμες λύσεις. Μοναδική διέξοδος παραμένει μόνον ο σοσιαλισμός.

Η αναγκαιότητα του σοσιαλισμού προβάλλει από την ίδια την όξυνση των αντιθέσεων του σύγχρονου καπιταλιστικού κόσμου, του διεθνούς ιμπεριαλιστικού συστήματος. Οι υλικές προϋποθέσεις για το σοσιαλισμό, δηλαδή η εργατική δύναμη και τα μέσα παραγωγής, ωρίμασαν μέσα στον ίδιο τον καπιταλισμό.

Ο καπιταλισμός έχει κοινωνικοποιήσει την εργασία, την παραγωγή, σε πρωτοφανή κλίμακα. Η εργατική τάξη, η κύρια παραγωγική δύναμη, αποτελεί την πλειοψηφία του οικονομικά ενεργού πληθυσμού. Όμως, τα μέσα παραγωγής, τα προϊόντα της κοινωνικής εργασίας, αποτελούν ιδιωτική, καπιταλιστική ιδιοκτησία.

Πρόκειται για αντίφαση τέτοια, που είναι μήτρα όλων των φαινομένων κρίσης των σύγχρονων καπιταλιστικών κοινωνιών, όπως είναι οι οικονομικές κρίσεις, η καταστροφή του περιβάλλοντος, το πρόβλημα των ναρκωτικών, ο μεγάλος ημερήσιος εργάσιμος χρόνος παρά τη μεγάλη αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας, και ο οποίος φυσικά συνυπάρχει με την ανεργία, την υποαπασχόληση και ημιαπασχόληση, την ένταση της εκμετάλλευσης της εργατικής δύναμης και τόσα άλλα.

Ταυτόχρονα όμως, αυτό το ίδιο γεγονός σηματοδοτεί την αναγκαιότητα της κατάργησης της ατομικής ιδιοκτησίας στα συγκεντρωμένα μέσα παραγωγής, την κοινωνικοποίησή τους και την σχεδιασμένη χρησιμοποίησή τους στην κοινωνική παραγωγή, τον σχεδιασμό της οικονομίας από την εργατική εξουσία, έτσι ώστε να αντιστοιχηθούν οι σχέσεις παραγωγής με το επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων.

***

Η Μεγάλη Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση, η πρώτη στην ιστορία νικηφόρα μάχη για την χειραφέτηση της εργατικής τάξης, διατηρεί άσβεστη την επενέργειά της και σήμερα. Ο σοσιαλισμός από πρόβλεψη έγινε συγκεκριμένη πραγματικότητα.

Η νίκη της επανάστασης έδωσε τη δυνατότητα να συμπυκνωθούν τα διδάγματά της σε μια ολοκληρωμένη θεωρία για τη Σοσιαλιστική Επανάσταση και το Κόμμα. Με τα διδάγματά της αυτά έδωσε την ιδεολογική και πολιτική βάση για τη συγκρότηση της Κομμουνιστικής Διεθνούς, για μια νέα ώθηση του Διεθνούς Κομμουνιστικού κινήματος.

Η θεωρητική κληρονομιά της Οκτωβριανής, εμπλουτισμένη και με την πείρα των σοσιαλιστικών επαναστάσεων που ακολούθησαν στην πορεία, είναι πολύτιμη.

Επιβεβαιώνει στην πράξη την ορθότητα της μαρξιστικής - λενινιστικής θεωρίας για την επανάσταση, που απορρέει από την ολόπλευρη συστηματική ανάλυση του ιμπεριαλισμού, ότι αυτή ωριμάζει στην πορεία της ιστορικής εξέλιξης και ξεσπά σε περίοδο που καθορίζεται από ένα σύμπλεγμα ολόκληρης σειράς αντικειμενικών και υποκειμενικών αιτιών.

Οι ιμπεριαλιστές και οι κάθε είδους αποστάτες διαστρεβλώνουν ή αποσιωπούν τη σημασία της Οκτωβριανής Επανάστασης γιατί προφανώς καταλαβαίνουν πολύ καλά πως με τη νίκη της, η θεωρία και οι ιδέες του μαρξισμού έγιναν υλική δύναμη, κινητοποίησαν και κινητοποιούν εκατομμύρια εργαζόμενους σε όλο τον κόσμο, ενάντια στην εξουσία του κεφαλαίου, νίκησαν και οργάνωσαν το δικό τους κράτος της δικτατορίας του προλεταριάτου, το οποίο επειδή στηρίζεται στους άμεσους παραγωγούς, την εργατική πλειοψηφία, είναι η ανώτερη μορφή δημοκρατίας που έχει γνωρίσει μέχρι σήμερα η ανθρωπότητα.

Αν οι Κομουνάροι του Παρισιού τον 19° αιώνα, πήραν και κράτησαν την εργατική τους εξουσία μόλις 70 μέρες, η νέα έφοδος στους ουρανούς, κράτησε 70 χρόνια, οικοδόμησε το σοσιαλισμό, με τεράστια συνεισφορά σε όλο τον κόσμο, ξεπέρασε τα όρια μιας χώρας.

Η μηδενιστική στάση απέναντι στο σοσιαλισμό που γνωρίσαμε, η υιοθέτηση απόψεων για συνολική αποτυχία- επειδή ανακόπηκε η πορεία του- είναι στάση αντιεπιστημονική και αντιϊστορική, οδηγεί σε αδιέξοδους δρόμους.

Ο σοσιαλισμός οικοδομήθηκε, αναπτύχθηκε, έβαλε στο δρόμο λύσης τους μεγάλα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα. Δεν έγινε όμως δυνατό για μια σειρά λόγους, να αναδείξει και κυρίως να απελευθερώσει σε όλη την πορεία οικοδόμησής του, τις εγγενείς δυνατότητες για συνεχή ανάπτυξη και τελειοποίηση, για εδραίωσή του στην πάλη με το καπιταλιστικό σύστημα.

Αυτό όμως σε καμιά περίπτωση δεν αναιρεί την συνεισφορά και το ρόλο του σοσιαλιστικού συστήματος, όπως αυτό διαμορφώθηκε τον 20ό αιώνα, ανεξάρτητα από ελλείψεις, αδυναμίες και λάθη που εμφανίστηκαν σε αυτή τη δύσκολη πορεία.

Αυτό που αντικειμενικά σηματοδότησε η Οκτωβριανή Επανάσταση και είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός, είναι ότι το μέλλον της ανθρωπότητας είναι ο σοσιαλισμός. Είναι το σύστημα που μέσα στην ιστορική κοινωνική εξέλιξη θα δημιουργήσει τις νέες κοινωνικές σχέσεις, τις σοσιαλιστικές- κομμουνιστικές, έχοντας στο επίκεντρο της προσοχής του τον άνθρωπο και την εκπλήρωση όλων των αναγκών του.

***

HOκτωβριανή Επανάσταση στην πράξη, επιβεβαίωσε τη λενινιστική επεξεργασία για τον αδύναμο κρίκο στην ιμπεριαλιστική αλυσίδα. Μέχρι τότε έλειπε στο διεθνές κίνημα η θεωρητική τεκμηρίωση για την δυνατότητα νίκης της σοσιαλιστικής επανάστασης αρχικά σε μια χώρα ή σε ομάδα χωρών, οι οποίες αναδεικνύονται αδύναμοι κρίκοι , ως αποτέλεσμα της όξυνσης των εσωτερικών αντιφάσεων κάτω από την επίδραση των διεθνών εξελίξεων.

Εξαιτίας βέβαια της ανισόμετρης οικονομικής και πολιτικής ανάπτυξης, υπάρχει η πιθανότητα να εκδηλωθούν τέτοια χαρακτηριστικά σε χώρες με μέσο- κατώτερο επίπεδο ανάπτυξης, στις οποίες οπωσδήποτε είναι πιο εύκολο να αρχίσει η επαναστατική διαδικασία, αλλά εξαιρετικά δύσκολο να συνεχίσει νικηφόρα τη σοσιαλιστική οικοδόμηση. Οι επεξεργασίες του Λένιν, συνέβαλαν στην ανάπτυξη του μαρξισμού και συνολικά της στρατηγικής σκέψης των μπολσεβίκων.

Καθοριστική ήταν η συμβολή του Λένιν και του μπολσεβίκικου κόμματος στην αντιπαράθεση με το τμήμα της σοσιαλδημοκρατίας που παραβιάζοντας αποφάσεις της Β΄ Διεθνούς στήριξαν τις αστικές τάξεις των χωρών τους, άλλοτε ψηφίζοντας τις πολεμικές πιστώσεις στα κοινοβούλια, άλλοτε συμμετέχοντας σε κυβερνήσεις που διεξήγαγαν πολέμους, υποτίθεται για να υπάρξει μια «ειρηνική εξέλιξη», υπερασπιζόμενοι την «ιμπεριαλιστική ειρήνη» με το πιστόλι στον κρόταφο των λαών. Μια γραμμή που νομοτελειακά τους έχωνε πιο βαθιά μέσα στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, στην όξυνση των αντιθέσεων και ανταγωνισμών των ιμπεριαλιστικών κρατών και των συμμαχιών τους.

Ο Λένιν με την στρατηγική γραμμή που ακολούθησε, προσδιόρισε ότι, από την σκοπιά του επαναστατικού κινήματος της εργατικής τάξης με στόχο την επανάσταση και την κατάκτηση της εργατικής εξουσίας, το ζήτημα δεν είναι μια απλή, «πασιφιστικού» χαρακτήρα εναντίωση στον πόλεμο, αλλά κυρίως η αξιοποίηση των ρηγμάτων που, αντικειμενικά σε τέτοιες συνθήκες, δημιουργούνται μέσα στο ιμπεριαλιστικό στρατόπεδο, η αξιοποίηση της αποδυνάμωσης της αστικής τάξης κάθε χώρας με σκοπό την μετατροπή αυτού του ιμπεριαλιστικού πολέμου σε κάθε χώρα είτε είναι από τη σκοπιά του «επιτιθέμενου», είτε από την σκοπιά του «αμυνόμενου», σε πάλη για την ανατροπή της εξουσίας της αστικής τάξης που φέρνει σκοτωμούς και φτώχεια για τα παιδιά της εργατικής τάξης, το λαό της κάθε χώρας.

Με την Οκτωβριανή επανάσταση επιβεβαιώθηκε η λενινιστική θέση για την σύγχρονη εποχή, εποχή του μονοπωλιακού καπιταλισμού, δηλαδή του ιμπεριαλιστικού σταδίου του καπιταλισμού, εποχή περάσματος από τον καπιταλισμό στον σοσιαλισμό, δηλαδή εποχή των σοσιαλιστικών επαναστάσεων.

Η Μεγάλη Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση επιβεβαίωσε επίσης τον ρόλο του οπορτουνισμού ως ιδεολογικής πολιτικής έκφρασης εξαγορασμένων τμημάτων της εργατικής τάξης, ως επίδραση της αστικής και μικροαστικής ιδεολογίας μέσα στο εργατικό κίνημα.

Ο Λένιν και με βάση την πείρα του Οκτώβρη ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τα ζητήματα της εξουσίας του νέου εργατικού κράτους, της δικτατορίας του προλεταριάτου. Αναλυτικά μελέτησε και την πείρα της Κομμούνας, την πείρα των σοβιέτ της επανάστασης του 1905 στη Ρωσία, το ρόλο του κράτους με βάση τις παρακαταθήκες των Μάρξ- Ενγκελς.

Ήταν ιδιαίτερη η συμβολή του στη διάγνωση των φύτρων των οργάνων της νέας εξουσίας, του χαρακτήρα της δικτατορίας του προλεταριάτου, ως ανώτερης μορφής κρατικής οργάνωσης της εξουσίας της τάξης, για το πέρασμα από την πρώιμη, ατελή σοσιαλιστική κοινωνία, στην ανώτερη πλήρη κομμουνιστική κοινωνία, στη μορφή και στο περιεχόμενό της.

Πείρα και διδάγματα που έχουν διαχρονική αξία και σήμερα, όσον αφορά την οργάνωση της εργατικής λαϊκής πάλης, όταν οξύνεται η ταξική πάλη σε συνθήκες επαναστατικής κρίσης, επαναστατικής κατάστασης, η οργάνωση και έκφραση της συμμαχίας της εργατικής τάξης με τα φτωχά λαϊκά στρώματα, τους φυσικούς της συμμάχους, την φτωχή αγροτιά και τους αυτοαπασχολούμενους, με πρωτοπόρα της εργατική τάξη, την μετατροπή τους σε επαναστατική δύναμη, ικανής να ηγηθεί σε αποφασιστική σύγκρουση με την αστική εξουσία, και να διαμορφώσει τους νέους εργατικούς λαϊκούς θεσμούς της νέας εξουσίας.

***

Το ΚΚΕ, μελετώντας την πολύτιμη πείρα της Οκτωβριανής Επανάστασης, τις παρακαταθήκες του Λένιν, την ίδια την πείρα του ΔΚΚ μελέτησε και αποτύπωσε συμπεράσματα σε επανειλημμένες επεξεργασίες και ντοκουμέντα του (Προβληματισμοί για τις αιτίες ανατροπών 1995, μελέτη πείρας ΕΣΣΔ και σοσιαλιστικής οικοδόμησης, αιτία ανατροπών 18^ο Συνέδριο 2009, πανελλαδική συνδιάσκεψη για την ιστορία του Κόμματος 2011, επεξεργασία νέου προγράμματος και καταστατικού στο 19^ο Συνέδριο 2013).

Καταλήξαμε στο κρίσιμο συμπέρασμα πως ο προσδιορισμός του πολιτικού στόχου, της εργατικής εξουσίας, πρέπει να γίνεται με βάση τον αντικειμενικό προσδιορισμό του χαρακτήρα της εποχής που καθορίζεται από το ποιας τάξης το κίνημα αντικειμενικά βρίσκεται στο προσκήνιο της κοινωνικής εξέλιξης.

Αυτό προσδιορίζει το χαρακτήρα της επανάστασης και όχι ο συσχετισμός δυνάμεων, όπως το θέτουν άλλα Κομμουνιστικά Κόμματα.

Βεβαίως, ο συσχετισμός μεταξύ των δύο βασικών αντίπαλων τάξεων, της αστικής και της εργατικής, καθώς και η στάση των μεσαίων στρωμάτων, είναι καθοριστικός παράγοντας για το πότε μπορεί να γίνει η σοσιαλιστική επανάσταση. Με αυτή την έννοια, ένα ΚΚ πρέπει να παίρνει υπόψη τον «ταξικό συσχετισμό», με την λενινιστική έννοια, δηλαδή, για το ποια είναι η σχέση των τάξεων με την εξουσία.

Το ΚΚ ταυτόχρονα πρέπει να παίρνει υπόψη και να υπολογίζει και το συσχετισμό μέσα στο εργατικό κίνημα, τα κινήματα των κοινωνικών συμμάχων του, ως στοιχείο όμως απαραίτητο για την διαμόρφωση κατάλληλων πιθανών ελιγμών, επεξεργασίας συνθημάτων, ώστε να μπορούν να τραβιούνται οι μάζες μέσα από την ίδια τους την πείρα στην πάλη για την εξουσία.

Όμως αυτό, σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να γίνεται άλλοθι, για την υποταγή του εργατικού, του κομμουνιστικού κινήματος σε κάποια μορφή αστικής διακυβέρνησης, συμμετοχής ή ανοχής σε αυτήν στα πλαίσια του καπιταλισμού.

Στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια της κρίσης άνθισαν όλα τα λουλούδια των αστικών αλλά και οπορτουνιστικών ιδεολογημάτων. Έγινε –και γίνεται ακόμα- πολλή συζήτηση σχετικά με την αναγκαιότητα δημιουργίας μιας «αριστερής», «προοδευτικής», «δημοκρατικής», «αντιδεξιάς», «αντιμνημονιακής», «πατριωτικής», «εθνικής», «οικουμενικής» κυβέρνησης, (όλα αυτά είναι ονόματα που έχουν χρησιμοποιηθεί για τέτοιες κυβερνήσεις) ως άμεσης πρότασης διεξόδου από την οικονομική κρίση και την αντιλαϊκή πολιτική.

Οι προτάσεις αυτές γίνονται τόσο από παραδοσιακά αστικά όσο και από άλλα νεοδημιουργημένα αστικά κόμματα, αλλά και από κόμματα που καλύπτουν το «αριστερό» τόξο του πολιτικού φάσματος. Το εργατικό κίνημα πρέπει να απορρίψει όλες αυτές τις παγίδες χειραγώγησης της εργατικής λαϊκής πάλης και ενσωμάτωσης του κινήματος.

Φυσικά, δεν λείπουν και οι αμετανόητοι σημερινοί «μενσεβίκοι» και άλλοι όψιμοι «κομμουνιστές» που, εκτός των άλλων, με καθυστέρηση παρακολουθούν την εξέλιξη της επαναστατικής σκέψης. Προβάλουν ανιστόρητα την λενινιστική επεξεργασία, πριν την αστικοδημοκρατική επανάσταση το Φλεβάρη του 17 στην Ρωσία, για τη δυνατότητα μιας προσωρινής κυβέρνησης εργατών- αγροτών, σε συνθήκες δηλαδή που δεν είχε ανατραπεί ακόμα η τσαρική εξουσία. Τι σχέση έχει αυτό όμως με το σήμερα;

Υπάρχει το αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι ήταν τελείως διαφορετικές οι συνθήκες εκείνης της κατάστασης , αφού μιλάμε για επαναστατική κατάσταση, για λαό οργανωμένο στα σοβιέτ, ένοπλο, μιλάμε για ένα αστικό κράτος που δεν είχε προλάβει ακόμα να συγκροτηθεί στο σύνολο των μηχανισμών του.

Στις σημερινές συνθήκες μη επαναστατικής κατάστασης, εγκαθιδρυμένης αστικής εξουσίας πολλές μάλιστα δεκαετίες πριν, με οργανωμένο πλήρως το αστικό κράτος, ένας τέτοιος στόχος μεταβατικής- προσωρινής κυβέρνησης, ουσιαστικά σημαίνει περίοδο συνεργασίας με δυνάμεις της αστικής τάξης, για να δοθεί ανάσα στον καπιταλισμό, να μπορέσει το σύστημα να ξεπεράσει τις όποιες προσωρινές ή γενικότερες δυσκολίες του.

Επιπλέον και κυριότερο. Από πού κι ως πού, για το επαναστατικό κίνημα, είναι απαραίτητο να γενικευτεί μια σκέψη, που αφορούσε μια πιθανότητα, η οποία μάλιστα τελικά δεν πραγματοποιήθηκε, και δεν πρέπει να γενικευτεί η στρατηγική του Λένιν και των μπολσεβίκων που οδήγησε στη νίκη;

Φυσικά όλοι αυτοί οι σημερινοί καλοθελητές δεν λένε τίποτε για τις θέσεις και πολιτικές πράξεις του Λένιν, ξεκινώντας από τον Απρίλη, μετά την πτώση του τσαρισμού, κηρύσσοντας την νικηφόρα σοσιαλιστική επανάσταση στην Ρωσία, και οδηγώντας για πρώτη φορά στην ιστορία το προλεταριάτο, στην έφοδο στους ουρανούς και στην επικράτηση της επανάστασης, σπάζοντας τον πάγο, χαράσσοντας και ανοίγοντας τον δρόμο για το σοσιαλισμό- κομμουνισμό.

Η ιστορική πείρα διδάσκει ότι οι πρώτες «εργατικές», «αριστερές» κυβερνήσεις πρόκυψαν από σοσιαλδημοκρατικά κόμματα, ή ως κυβερνήσεις συνασπισμού σοσιαλδημοκρατών με άλλα τότε αστικά κόμματα. Δεν υπάρχει ούτε μία περίπτωση στην ιστορία του διεθνούς εργατικού κινήματος και την περίοδο εκείνη αμέσως μετά δηλαδή από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, που αυτές οι κυβερνήσεις να μην πρόκυψαν κυρίως ως ελιγμοί της αστικής τάξης για να αντιμετωπιστεί η επαναστατική άνοδος, να ενσωματωθεί η εργατική, λαική δυσαρέσκεια σε συνθήκες πολύ μεγάλης οικονομικής κρίσης, πριν ή μετά από πόλεμο.

Ο στόχος μιας τέτοιας «αριστερής«, «εργατικής» κυβέρνησης στα πλαίσια της καπιταλιστικής εξουσίας, χωρίς επαναστατική ανατροπή, μέσα από κοινοβουλευτικές διαδικασίες, υιοθετήθηκε στη συνέχεια από ΚΚ ως ένας ενδιάμεσος στόχος με μεταβατικά μέτρα, με στόχο, όπως πιστευόταν να διευκολύνει την πάλη για το σοσιαλισμό και να λύσει και κάποια επιμέρους ώριμα λαικά αιτήματα.

Η πείρα όμως δείχνει, ότι παντού, παρά τις καλές προθέσεις ΚΚ, όχι μόνο δεν μπόρεσαν να ανοίξουν ένα παράθυρο έστω, πολύ περισσότερο τον δρόμο για το σοσιαλισμό, αλλά ούτε κάν να εξασφαλίσουν τελικά την σταθεροποίηση κάποιων κατακτήσεων του λαϊκού κινήματος. Από την πείρα αρκετών χωρών, αλλού πριν, αλλού μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, μέχρι τις μέρες μας. Κομμουνιστικά Κόμματα βρέθηκαν τελικά παροπλισμένα οργανωτικά, ιδεολογικά, πολιτικά.

Η ιστορική πείρα και σημασία του μεγάλου Οκτώβρη είναι αξεπέραστη. Επιβεβαιώνει ότι η σωτηρία της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων, σε συνθήκες οικονομικής και πολιτικής καπιταλιστικής κρίσης, σε συνθήκες ιμπεριαλιστικού πολέμου, είναι δυνατή μόνο μέσα από τον δρόμο της ανατροπής της καπιταλιστικής εξουσίας και ιδιοκτησίας, που βεβαίως προϋποθέτει και την αποδυνάμωση, την πλήρη χρεοκοπία και των διαφόρων «αριστερών» εκδοχών της μέσα από το πρόσωπο του επικίνδυνου ρεφορμισμού - οπορτουνισμού και της «κυβερνώσας αριστεράς», όπως στην Ελλάδα εκφράζεται από τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και τους κατά καιρούς δορυφόρους του, όπως η ΛΑΕ, η ΑΝΤΑΡΣΥΑ και άλλες ομάδες γύρω τους περιθωριακές- ποσοτικά και ποιοτικά- που τους δίνουν άλλοθι επίπλαστης διεύρυνσης.

***

Η πείρα και η θεωρητική επεξεργασία των μπολσεβίκων, μαζί με την επαναστατική πράξη τους, την περίοδο από την επανάσταση του 1905 έως την Οχτωβριανή Επανάσταση του 1917, έχει μεγάλη διαχρονική σημασία για τους κομμουνιστές όλου του κόσμου. Αφορά όλες τις πλευρές της δράσης ενός επαναστατικού εργατικού κόμματος, που δεν χάνει το στόχο της εργατικής εξουσίας.

Προσφέρει πολύτιμη πείρα και για την δουλειά των κομμουνιστών σε πλατιές εργατικές μάζες, σε ανώριμες εργατικές μάζες και φτωχά λαϊκά στρώματα. Δείχνει την συνεχή και ταυτόχρονα αντιφατική κίνηση στην εξέλιξη της συμμαχίας της εργατικής τάξης και άλλων λαϊκών στρωμάτων συμμάχων της.

Διδάσκει ότι οι ανεβασμένες αγωνιστικές, ακόμα και επαναστατικές διαθέσεις, συνυπάρχουν και με αποπροσανατολιστικές αντιλήψεις και απόψεις. Οι πιο στέρεες βέβαια διαθέσεις αναπτύσσονται ανάμεσα στους βιομηχανικούς εργάτες, στην εργατική τάξη.

Έχει συνεπώς μεγάλη σημασία η ιδεολογική και πολιτική πρωτοπορία, το Κομμουνιστικό Κόμμα, να επεξεργάζεται και να παρακολουθεί στενά την πολιτική γραμμή, να παρεμβαίνει ουσιαστικά και συγκεκριμένα ώστε να παίρνει επαναστατικό προσανατολισμό η κίνηση εξεγερμένων μαζών, η αγωνιστική διαμαρτυρία και η σχεδιασμένη σύγκρουση, η ανατρεπτική δράση και μάλιστα υπολογίζοντας ότι μέσα στις γραμμές του κινήματος δρουν δυνάμεις που επηρεάζονται από την αστική ιδεολογία, ένα πλήθος μικροαστικών ταλαντευόμενων δυνάμεων και που όλα αυτά τα μεταφέρουν και στις γραμμές της πρωτοπορίας.

Η συνεχής ικανότητα προσαρμογής του Κόμματος των Μπολσεβίκων με επικεφαλής τον Λένιν, δεν το οδήγησε στο λαθεμένο μονοπάτι να σβήσει η ουσία των στόχων της επαναστατικής ανατροπής και της εργατικής εξουσίας. Η ανταπόκριση σε κάθε καθήκον λόγω της σωστής προσαρμογής σε αυτό το καθήκον, δεν πρέπει να οδηγεί σε σταδιακή αλλαγή του στρατηγικού στόχου εν ονόματι της προσαρμογής. Είναι κρίσιμο για κάθε ΚΚ.

Αλλιώς γίνεται υπαρκτός ο κίνδυνος να διαχυθείς μέσα στις μάζες, να ενσωματωθείς σε θέσεις εντός του συστήματος, να μετατρέψεις την στρατηγική σε συνεχή ελιγμό και τακτική, όπως και δεν πρέπει να σου φεύγει από το μυαλό ότι μπορεί να οδηγηθείς στο εξίσου επώδυνο για την εργατική τάξη και ανώδυνο φυσικά για την αστική, γλύστριμα στην απομόνωση, την περιχαράκωση, το δογματισμό.

Η συνεχής δημιουργική αξιοποίηση της μεθόδου και της πείρας με την οποία δούλεψαν οι μπολσεβίκοι, με την καθοδήγηση του Κόμματος και του Λένιν, στην καθημερινή πολιτική τους δράση, το πόσο πετυχημένα συνδύασαν την θεωρητική δουλειά με την μελέτη των εξελίξεων, εσωτερικών και διεθνών, της ίδιας της πείρας από την ταξική πάλη, πρέπει να αποτελεί και μόνιμο σημερινό μέλημα των Κομμουνιστικών Κομμάτων.

Μέσα από αυτή την διαδικασία μπορεί να δοθεί και σαφής μαρξιστική λενινιστική απάντηση στο μεγάλο ερώτημα, γιατί η νικηφόρα στρατηγική των μπολσεβίκων δεν έγινε αντικείμενο βασικής επεξεργασίας του ΔΚΚ, αλλά κινήθηκαν σε κατεύθυνση κυρίως προηγούμενων επεξεργασιών, αποστερώντας την λενινιστική γραμμή ουσιαστικά από το επαναστατικό εργατικό περιεχόμενο της, κατρακυλώντας πολλά ΚΚ σε θέσεις της σοσιαλδημοκρατίας και του οπορτουνισμού.

***

Το γεγονός ότι το επαναστατικό περιεχόμενο, οι κατακτήσεις που προήλθαν ως αποτέλεσμα της Οκτωβριανής επανάστασης σε μια πορεία δεκαετιών αποδυναμώθηκαν κάτω από την επίδραση προσπάθειας επίλυσης υπαρκτών προβλημάτων της σοσιαλιστικής οικοδόμησης σε λάθος κατεύθυνση, όπως συνηθίζουμε να λέμε, ακολουθώντας συνταγές καπιταλισμού, πορεία που χρονικά συμπίπτει με τις αποφάσεις του 20^ου Συνεδρίου του ΚΚΣΕ το 1956, δεν αλλάζει ούτε τροποποιεί την εσωτερική δυναμική της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, πολύ περισσότερο την καθοριστική σημασία της Μεγάλης Οκτωβριανής Επανάστασης του 1917.

Ο σοσιαλισμός δεν άντεξε, στην πρώτη αυτή μεγάλη απόπειρα, στην πάλη με το παλιό, στην πάλη με την αντίδραση, τόσο στο εσωτερικό του, όσο και διεθνώς, με αποτέλεσμα τον εκφυλισμό και την τελική ανατροπή του, που πέρασε στην τελική της φάση με την «περίφημη» περεστρόικα στα μέσα της δεκαετίας του 1980, για να ολοκληρωθεί η αντεπανάσταση και η καπιταλιστική παλινόρθωση στην ΕΣΣΔ και τις άλλες σοσιαλιστικές χώρες της Ευρώπης και της Ασίας στις αρχές της δεκαετίας του 1990.

Οπωσδήποτε, η ιμπεριαλιστική περικύκλωση του σοσιαλιστικού συστήματος αποτέλεσε ισχυρό ενισχυτή των εσωτερικών προβλημάτων και αντιθέσεων. Οδηγούσε σε αποφάσεις που δυσκόλευαν την σοσιαλιστική οικοδόμηση. Μια πλευρά, που ελάχιστα έχει αναδειχθεί, είναι το αντικειμενικό γεγονός ότι η κούρσα των εξοπλισμών στην οποία οδηγήθηκαν οι σοσιαλιστικές χώρες, πρώτα απ΄ όλα η ΕΣΣΔ, στην αντιπαράθεση με την ιμπεριαλιστική βαρβαρότητα, απορροφούσε ένα μεγάλο μέρος από τους οικονομικούς και άλλους πόρους της Σοβιετικής Ένωσης, των άλλων χωρών.

Ταυτόχρονα, η γραμμή της «ειρηνικής συνύπαρξης», όπως αναπτύχθηκε κυρίως στο 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ και στη συνέχεια, επέτρεψε την καλλιέργεια πολλών ουτοπικών αντιλήψεων ότι είναι δυνατόν ο ιμπεριαλισμός να παραιτηθεί από τον πόλεμο και τα στρατιωτικά μέσα.

Στη διαμόρφωση του παγκόσμιου συσχετισμού δυνάμεων έπαιξαν σοβαρό ρόλο οι εξελίξεις στο Διεθνές Κομμουνιστικό Κίνημα, η διάσπαση του ΔΚΚ, ζητήματα στρατηγικής του.

Η διάλυση της Κομμουνιστικής Διεθνούς το 1943, κάτω από τις συγκεκριμένες ιστορικές πολιτικές συνθήκες, σηματοδότησε έτσι κι αλλιώς, την απουσία ενός κέντρου επεξεργασίας της επαναστατικής εργατικής στρατηγικής απέναντι στη διεθνή αστική τάξη, το διεθνές καπιταλιστικό σύστημα.

Παρότι την περίοδο κυρίως του Β' Παγκόσμιου Πολέμου διαμορφώθηκαν συνθήκες όξυνσης των ταξικών αντιθέσεων, η αντιφασιστική πάλη των λαών, οδήγησε στην ανατροπή της αστικής εξουσίας μόνο σε χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, με την καθοριστική συμβολή του Κόκκινου Στρατού.

Στην καπιταλιστική Δύση τα Κομμουνιστικά Κόμματα δεν μπόρεσαν να επεξεργαστούν στρατηγική μετατροπής του ιμπεριαλιστικού πολέμου ή του απελευθερωτικού αγώνα σε πάλη για την κατάκτηση της εργατικής εξουσίας.

Μετά τη λήξη του Β' Παγκόσμιου Πολέμου φάνηκε η έλλειψη οργανωτικής σύνδεσης των ΚΚ για την διαμόρφωση αυτοτελούς στρατηγικής απέναντι στην ενιαία στρατηγική του διεθνούς ιμπεριαλισμού. Οι Διεθνείς Διασκέψεις που γίνονταν στη συνέχεια δεν κατόρθωσαν να συμβάλουν στην ιδεολογική ενότητα και στη χάραξη επαναστατικής στρατηγικής.

Το Κόμμα μας διδάσκεται από τις αδυναμίες και τα λάθη του κατά το παρελθόν, όπως είναι η έλλειψη θεωρητικής και πολιτικής ετοιμότητας να κρίνει έγκαιρα την εξέλιξη της αντεπανάστασης στην ΕΣΣΔ.

Θεωρούμε ότι αποτελεί ευθύνη και δικαίωμα του κάθε ΚΚ να μελετά τα θεωρητικά θέματα του σοσιαλισμού, να εκτιμά την πορεία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, να αντλεί διδάγματα για το μέτωπο με τον οπορτουνισμό σε διεθνές επίπεδο, να προετοιμάζει τις κομματικές και γενικότερα τις ταξικές δυνάμεις για την εξήγηση της ταξικής πάλης διεθνώς, την επιστημονική και ταξική εξήγηση των πισωγυρισμάτων στην κοινωνική κίνηση και εξέλιξη. Με αυτό το διεθνιστικό και κομμουνιστικό πνεύμα προσπαθούμε να παρακολουθούμε και τις σημερινές εξελίξεις σε χώρες όπως την Κίνα, το Βιετνάμ, την Κούβα, άλλες χώρες.

Η επιστημονική εξήγηση και υπεράσπιση της προσφοράς του σοσιαλισμού στον 20ό αιώνα αποτελεί στοιχείο ενίσχυσης της επαναστατικής στρατηγικής του κομμουνιστικού κινήματος.

Η μελέτη των αντιθέσεων και αντιφάσεων, των υποκειμενικών λαθών της όλης ιστορικής κίνησης είναι διαδικασία ανάπτυξης της θεωρίας του σοσιαλισμού - κομμουνισμού, από την οποία θα προκύψει ιδεολογική και πολιτική αναζωογόνηση και υπεροχή του κομμουνιστικού κινήματος για νέα έφοδο και οριστική νίκη.

Είμαστε πεισμένοι ότι η οριστική νίκη γεννιέται και μέσα από αλλεπάλληλες ήττες. Η «ήττα» της επανάστασης του Οκτώβρη, με την αντεπανάσταση του 1989- 1991, μπορεί να γίνει σχολειό για την επόμενη. Κι όπως έγραφε ένας σπουδαίος διανοούμενος (ο Ούγγρος Λάσζλο Γκιούρκο): «Η επανάσταση είναι η μεγαλύτερη μέθη της ανθρωπότητας. Αυτός που τη γεύτηκε μια φορά δεν ξεχνάει ποτέ τη γεύση της».

Μέσα στα κορυφαία καθήκοντά μας σήμερα, είναι να αποκατασταθεί στα μάτια των εργαζομένων η αλήθεια για το σοσιαλισμό του 20ού αιώνα, χωρίς εξιδανικεύσεις, αντικειμενικά και απαλλαγμένη από τις συκοφαντίες της αστικής τάξης, που βασίζονται και στις καταστροφές που έφερε η αντεπανάσταση.

Ο καπιταλισμός μπορεί να είναι ακόμα σήμερα ισχυρός, δεν είναι όμως παντοδύναμος. Οι λαοί είναι δυνατοί, όταν αγωνίζονται με σωστή στρατηγική. Ατενίζουμε με αισιοδοξία τον 21° αιώνα.

Ο 20ός άρχισε με την μεγαλύτερη έφοδο των προλεταρίων όλων των εποχών και τέλειωσε με την προσωρινή ήττα τους. Ο 21ος αιώνας θα φέρει νέες εφόδους και επαναστατικές νίκες, την οριστική και αμετάκλητη αυτή τη φορά ανατροπή του καπιταλισμού και την οικοδόμηση του σοσιαλισμού-κομμουνισμού.

Το φάντασμα του σοσιαλισμού- κομμουνισμού, στοιχειώνει και σήμερα τα ματωμένα όνειρα των αστών, σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης. Ας γίνουμε πιο αποφασιστικά ο μόνιμος εφιάλτης τους.

* Άρθρο του ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Δημήτρη Κουτσούμπα στο 7ο τεύχος της Διεθνούς Κομμουνιστικής Επιθεώρησης 

www.iccr.gr