ΚΙΛΕΛΕΡ: 103 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΤΩΝ ΑΓΡΟΤΩΝ (ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ)

6 Μάρτη -  103 χρόνια από την εξέγερση του Κιλελέρ

 

"Αιώνες δεν απόστασες να γέρνεις

σαν το νωθρό το βόδι στο ζυγό

Να σου θερίζουν άλλοι ότι σπέρνεις

αργούς να τρέφεις, στάζοντας ίδρος"

Η εύφορη «ψωμοθρέφτρα» γη της Θεσσαλίας στάθηκε γι’ αυτούς που τη δούλευαν αιτία της πιο βαρειάς δουλείας και εκμετάλλευσης. Όλοι οι δυνάστες της ελληνικής γης στους Θεσσαλούς αγρότες εφάρμοσαν τη μεγαλύτερη βία και σκληρότητα. Κάτω από την εξουσία τους οι πεδινοί πληθυσμοί ήταν οι περισσότεροι ανυπεράσπιστοι. Είχαν υποφέρει πολλά οι Θεσσαλοί στο διάστημα μετά το ηρωικό εικοσιένα. Χρειάστηκαν δύο εθνικοτοπικές επαναστάσεις του 1854 και 1878 για να αναγνωριστούν τα δικαιώματα του Θεσσαλικού και Πηλιορείτικου λαού. Αιτία των μεγαλύτερων δεινών τους οι κοτζαμπάσηδες που τους καταπίεζαν με πολλές και αβάσταχτες φορολογίες. Τα λεγόμενα «Δέκατα» πάνω στην παραγωγή με τον τρόπο που εισπράττονταν έπαιρναν από τον φτωχό παραγωγό όλη τη σοδειά του.

 

«Να χύνεις αίμα αυτούς να πλουταίνεις

να τους υψώνεις σκύβοντας στη γη,

Κι εσύ να λαχταράς, να μη χορταίνεις

και το πικρό σου, το ξερό ψωμί»

 

Άσβεστο το μίσος ανάμεσα στους κοτζαμπάσηδες που πρόδωσαν τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα και τους αγρότες.

 

Όταν στα 1881 ήρθε η απελευθέρωση μόνο οι λαϊκές μάζες χάρηκαν και γιόρτασαν το ξεσκλάβωμα τους. Οι κοτζαμπάσηδες δυσαρεστημένοι έλεγαν:

«Δεν ήταν καιρός ακόμη για Ρωμαίικο, θα βγάλουμε τα μάτια μας».

 

Και όταν στα 1884 προκηρύχτηκαν οι κοινοτικές και δημαρχικές εκλογές, δεν πήγαν να ψηφίσουν επειδή δικαίωμα ψήφου είχαν και οι φτωχοί χωριάτες.

 

Τη λευτεριά όμως τελικά την ένοιωσαν μόνο οι πλούσιοι, οι ιδιοκτήτες, οι μεγαλέμποροι, οι τραπεζίτες και οι μεγαλοκαραβοκυραίοι που είχαν άλλωστε φροντίσει ήδη από το 1882 να εξαγοράσουν από τους Τούρκους μπέηδες σε τιμές εξευτελιστικές που έφτασαν στο 1/3 ή 1/4 της αξίας τους όλα τα μεγάλα τσιφλίκια (το 1910 υπήρχαν 584 τσιφλίκια που κάλυπταν πάνω από το 50% της καλλιεργούμενης γης).

 

Ο λαός το μόνο που είδε να γίνεται ήταν η Τούρκικη σημαία αντικαταστάθηκε από την Ελληνική και οι Τούρκοι στρατιώτες από Έλληνες. Οι κοτζαμπάσηδες είχαν λεφτά πολλά και με τη δημοκοπία, τη ρουσφετολογία και τη δωροδοκία μπόρεσαν να κρατήσουν και πάλι τα γκέμια της πολιτικής εξουσίας στα χέρια τους.

 

Παρά τους αγώνες που έκαναν στη βουλή οι Θεσσαλοί βουλευτές Ταρμπάζης και Αδαμόπουλος τίποτα δεν άλλαξε.

 

Ο τότε πρωθυπουργός Χ. Τρικούπης δεν ήθελε να ακούσει λέξη για την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών. Μίλησε μάλιστα για το ιερό δικαίωμα της ιδιοκτησίας. Ένας άλλος, επίσης Θεσσαλός, ο βουλευτής Αγυιάς Στεφανίδης, πουλημένος στους τσιφλικάδες, αποκάλεσε τους αγρότες «δούλους που δεν έχουν κανένα δικαίωμα να ζητήσουν να γίνουν ιδιοκτήτες γιατί δούλοι γεννήθηκαν και δούλοι έπρεπε να πεθάνουν».

 

«Ξύπνα μονάχα απ’ το αποκοίμισμα σου,

Μη σκύβεις, ελεημοσύνες μη ζητάς»

 

Οι είλωτες αγρότες άρχισαν να σηκώνουν κεφάλι στις αρχές του 1900. Τότε ο δικηγόρος του Βόλου Σοφοκλής Τριανταφυλλίδης, με την εφημερίδα του «Πανθεσσαλική» σάλπισε το κήρυγμα της απαλλοτρίωσης των τσιφλικιών υποστηρίζοντας ακόμα ότι έπρεπε να πάψει η κακομεταχείριση των αγροτών και ότι οι νόμοι δεν πρέπει να ερμηνεύονται σε βάρος των κολίγων.

 

Για τα δίκια των αγροτών αγωνίζονταν και ο Μαρίνος Αντύπας που δολοφονήθηκε το 1907 από τους τσιφλικάδες της Λάρισας. Η κυβέρνηση Θεοτόκη όμως αναγκάστηκε να εισαγάγει στη βουλή νομοσχέδιο για την αναδιανομή των Στεφανοβίκειων κτημάτων. Νέοι δικηγόροι από τη Λάρισα, την Καρδίτσα και τα Τρίκαλα υποστήριζαν στα δικαστήρια ότι κανένας νόμος δεν μπορεί να υποχρεώνει τους κολίγους να φεύγουν από τα τσιφλίκια που καλλιεργούσαν γιατί στα τελευταία χρόνια τέτοιες αποφάσεις έριχναν στο δρόμο τις αγροτικές οικογένειες.

 

Ο γιατρός Βασίλης Γρίβας γύριζε στα χωριά και προπαγάνδιζε τον αγροτισμό. Αλλά και πολλοί από τους ίδιους τους αγρότες έγιναν ηγετικά στελέχη της Θεσσαλικής αγροτιάς. Ο Χαράλαμπος Δημακόπουλος από την Καρδίτσα, μαζί με άλλους πρωτοπόρους έδειχναν το δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουν για να ξεσκλαβωθούν: «Πρέπει να φωνάξουμε όχι ένας-ένας χωριστά αλλά όλοι μαζί. Η ένωση φέρνει τη δύναμη».

 

 

«Τρίξε τα δόντια, αγρίεψε, ανταριάσου

Σπάσε, όποιο εμπρός σου εμπόδιο απαντάς».

 

Και οι αγρότες ξύπνησαν, ύψωσαν γροθιά, κατάλαβαν ότι χωρίς οργάνωση δε γίνεται τίποτα. Δημιούργησαν το Γεωργικό Σύλλογο Καρδίτσας. Χιλιάδες πήραν μέρος στα παναγροτικά συλλαλητήρια στις 27 Φλεβάρη, στην Καρδίτσα, στα Φάρσαλα, στους Σοφάδες.

 

Την 1η του Μάρτη, 400 κολίγοι των Ορφανών κατέβηκαν και σταμάτησαν το τρένο του Λαρισαϊκού δηλώνοντας πως αν δεν γίνει απαλλοτρίωση θα χαλάσουν τη γραμμή ενώ άλλοι έβαλαν φωτιά στις αχυραποθήκες Φαρσάλων.

 

Κανονίστηκε για τις 6 του Μάρτη να γίνει στη Λάρισα παναγροτική συγκέντρωση.

 

Πριν ακόμα καλά ξημερώσει μπήκαν στη Λάρισα οι κολίγοι του δήμου Κρανώνα άοπλοι, κρατώντας μαύρες και κόκκινες σημαίες. Ακολούθησαν ομάδες από τα γύρω χωριά των δήμων Συκουρίου και Ογχήστου και από άλλα χωριά και ολοένα πλήθαιναν.

 

Σ’ ένα χωριουδάκι, στο Κιλελέρ (κοινότητα Κυψέλη), που ήταν σημείο συγκέντρωσης, οι αγρότες κατέβηκαν τραγουδώντας και ζητωκραυγάζοντας. Ούτε όπλα κρατούσαν, ούτε προκαλούσαν.

 

Μόνο όταν έφτασε το τραίνο από το Βόλο θέλησαν ν’ ανέβουν να πάνε στη Λάρισα. Δεν έβγαλαν όμως εισιτήριο. «Τόσο καιρό μας εκμεταλλεύεται και μας γδύνει η Εταιρεία» φώναξαν «αυτή τη φορά όμως απαιτούμε να μας πάνε δωρεάν».

 

Με το τρένο αυτό έτυχε να ταξιδεύει και ο διευθυντής των Θεσσαλικών σιδηροδρόμων Πολίτης, που όταν το άκουσε διέταξε τους υπαλλήλους «να κατεβάσουν κάτω αυτό το σκυλολόι, αυτά τα κτήνη». Αλλά μετά από ένα χιλιόμετρο μια άλλη ομάδα φωνάζοντας «Θέλουμε απαλλοτρίωση» σταμάτησαν το τρένο και κάποιοι κατάφεραν να ανέβουν χωρίς να πληρώσουν.

 

Στους πυροβολισμούς των ευζώνων και των φαντάρων, οι άοπλοι αγρότες ανταπέδωσαν ρίχνοντας πέτρες. Δύο αγρότες, οι Αθ. Νταφούλης και Αθ. Μπόκας έπεσαν νεκροί. Μισοκατεστραμμένο το τρένο αναγκάζεται να σταματήσει στον σταθμό Τσουλάρ. Άλλος ένας νεκρός, ο Στέφανος Ακριβούσης.

 

Συνολικά 4 νεκροί και πάνω από 30 αγρότες βαριά πληγωμένοι.

 

Οι σκλάβοι που αιώνες πότιζαν με τον ιδρώτα τους τη γη, την πότισαν με το αίμα τους. Μόνο που αυτή τη φορά η αγροτιά δολοφονήθηκε άνανδρα από τα ευζωνάκια και τα φανταράκια που ήταν αγροτόπαιδα.

 

Στον απόηχο των γεγονότων η αντιδραστική κυβέρνηση αναγκάστηκε να παραιτηθεί. Ένα χρόνο αργότερα η Β’ Αναθεωρητική Βουλή ασχολήθηκε ειδικά με το ζήτημα της απαλλοτρίωσης των τσιφλικιών.

 

Και πάλι όμως ακόμα κι οι ποιο «προοδευτικοί» βουλευτές (Παπαναστασίου, Πετιμεζάς, Αραβαντινός) προτίμησαν, αντί να προτείνουν δίχως αποζημίωση απαλλοτρίωση των τσιφλικιών και τη διανομή τους δωρεάν στους κολίγους, να προωθήσουν το δρόμο της συνδιαλλαγής και της συμφωνίας των δύο «αντιμαχόμενων μερών» δηλαδή των πανίσχυρων τσιφλικάδων και των ανήμπορων κολίγων.

 

«Ρίχνε ότι κόβει την οργή σου, χύμα,

σαν ακράτητη θάλασσα πλατιά

Κάθε άλλο μεγαλείο μπροστά σου τρίμμα,

ας πέσει απ’ τη γερή σου τη γροθιά»

 

Ολόκληρες δεκαετίες αγώνων σκληρών χρειάστηκαν για να ξανακαταφέρουν οι ακτήμονες της Θεσσαλίας και γενικά όλης της Ελλάδας να γίνουν ελεύθεροι γεωργοί και ανεξάρτητοι καλλιεργητές.

 

Και αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην εξέγερση του Κιλελέρ τον πιο σημαντικό σταθμό στην Ιστορία των αγώνων των καταπιεζόμενων Ελλήνων αγροτών.

 

 

πηγή: Νέο Εμπρός φ.994 / 23.03.2013,  neo-empros.net