«Για τις Σφίγγες ρε γαμώτο» (Της Λιάνας Κανέλλη)

Αχ, αυτές οι Σφίγγες! Λάλησαν και λαλήσαμε. Μετά τη ναζιστικής έμπνευσης αρχαιογονοπληξία των χρυσαυγιτών που, με πολύ αίμα και καθόλου τιμή, ταλανίζει τη χώρα κάμποσα χρόνια τώρα, ήρθε και η Αμφίπολη σαν πανάκριβο νόμισμα να πέσει στο χρηματιστήριο της σπέκουλας που λέγεται «αμύθητα πλούτη πολιτισμικής κληρονομιάς». Τα ευρήματα της Αμφίπολης σ' ένα κράτος αστικής πολιτισμικής φρικαλεότητας, που επιβεβαιώνεται απ' τα κονδύλια του προϋπολογισμού για τον πολιτισμό, ήρθε να προστεθεί τώρα κι η φρικαλεότητα του life style και των celebrities. Μια ματιά στις γνώμες στο διαδίκτυο περί Σφιγγών και Αμφιπόλεως αποδεικνύει μια γενικευμένη βαρβαρότητα της άγνοιας που προέρχεται απευθείας από την έλλειψη ουσιαστικής λαϊκής Παιδείας και μια αντίληψη περί ωραίου και πολιτισμού τόσο του συρμού που προσομοιάζει με τη σύγκριση Μυκόνου και Ιμπιζας. 

Συνωμοσιολόγοι, αρχαιολόγοι, νομισματολόγοι κονταροχτυπιούνται εκόντες άκοντες σ' ένα αδιόρατο κι όμως κραυγαλέο στοιχηματισμό. Η μαντεψιά! Ποιος θα βρει πρώτος πότε, πώς, πού και γιατί, «τι είναι τούτο το πράμα» και κυρίως πώς θα το εξαργυρώσει. Μην είναι η κυβέρνηση; Μην είναι η αντιπολίτευση; Μην είναι το σωματείο των σουβλατζήδων και καντινών στα πέριξ του τύμβου Καστά; Πάω κι εγώ με τη σειρά μου στοίχημα ότι στα ευρύτερα πέριξ, όπως συνέβαινε δεκαετίες τώρα (απ' το '54 λένε πως ο αείμνηστος Λαζαρίδης είχε εντοπίσει την περιοχή), τις νύχτες σκάβουνε και το πρωί εκτιμούν την αξία των χωραφιών, των μποστανιών και των βοσκοτόπων σε ακτίνες τόσες όσες και το άστρος της Βεργίνας... Αστικόν κράτος! Θα πλουτίσουμε από την Αμφίπολη όσο κι απ' τα πετρέλαια! Το παραμύθι για το πόπολο πουλιέται και δυστυχώς αγοράζεται σ' ένα άηθες εμπόριο ελπίδας, σε καιρό κρίσης, από την τάξη που κατέχει τα μέσα κάθε παραγωγής με όρους πια κυριολεκτικά μεσαιωνικούς. Σε λίγο θα βγει και κανάς σοσιαλδημοκράτης μεγαλοαστός και θα προτείνει, σε μια περιοχή που φλέγεται από την Ουκρανία και τη Συρία ως την Τυνησία, να κηρυχθεί η Αμφίπολη «αποπυρηνικοποιημένη ζώνη» και «κέντρο ειρήνης και γυναικείου αγροτοτουρισμού» στον απόηχο της φριχτής αισθητικής πασοκίλας που ήθελε ως απάντηση στον πόλεμο τον περιβόητο «μη πόλεμο».

Το τεράστιας σημασίας εύρημα της Αμφίπολης, αξίας πολιτιστικής, επιστημονικής, αρχαιολογικής, ιστορικής και κυρίως εκπαιδευτικής, καταδεικνύει μια οδυνηρή πραγματικότητα: Εχουμε χάσει διεθνώς και ιθαγενώς οι σύγχρονες κοινωνίες την ικανότητα αντίληψης και εκτίμησης του ωραίου και του σημαντικού. Κι αυτό και πονάει, και κοστίζει. Σ' έναν κόσμο που δεν μπορεί να συνδέσει το αρχαίο με το σύγχρονο επί κοινή ωφελεία, η Αμφίπολη παίρνει σιγά - σιγά τη μορφή της ουράς χειραγωγημένων υστερικών καταναλωτών που στήνονται σε καραούλι με υπνόσακο για να πάρουν το μόλις κυκλοφορήσαν έξυπνο τηλέφωνο.

Οταν η Βούλα Πατουλίδου το 1992 στη Βαρκελώνη αναφωνούσε «για την Ελλάδα ρε γαμώτο...», βλέποντας το μετάλλιό της να μετατρέπεται από αργυρό σε χρυσό, άνοιξαν συζητήσεις για την «κακιά λέξη» στη φυσική της αυθόρμητη αντίδραση και τη στιγμιαία συμπόρευση προσπάθειας και τύχης. Με σφοδρότητα αλλά όχι χυδαιότητα. Μ' εκείνη την αίσθηση ότι «ο καλός Θεός της Ελλάδας» δεν είναι ούτε μεθυσμένος ούτε λαμόγιο και δεν μπορεί να σου προσφέρει και τίποτα χωρίς εκείνο το... συν Αθηνά και χείρα κίνει. Τώρα που μια άλλη γυναίκα, σ' έναν άλλο στίβο, αναφωνεί «ο Χαρδούβελης να πάει να γ...» δεν γίνεται καμιά συζήτηση, γιατί η πολιτική έχει προσωποποιηθεί, ώστε να μπορεί η αισθητική επιλογή της εκτόνωσης να χρησιμοποιείται ως άλλοθι και νομιμοποίηση της χειραγώγησης των μαζών. Δε θα περάσει πολύς καιρός, θυμηθείτε με, που η αρχαιολόγος κ. Περιστέρη θα συγκρίνεται οικονομικά με τον συνονόματό της μεγαλοεργολάβο κύριο Περιστέρη από αφρισμένα δημόσια στόματα καθιερωμένου πλέον λαϊκισμού. Οι Σφίγγες λάλησαν και στο πόπολο θα μείνει ενδεχομένως ο κίνδυνος να θεωρεί λογικό το αριστερούτσικο επιχείρημα της εκσυγχρονισμένης ευρωαριστεράς ότι ο πολιτισμός μπορεί να προωθηθεί άμα τα πάρεις απ' τον κ. Περιστέρη και τα δώσεις στην κ. Περιστέρη. Τα έργα εντός, πέριξ κι επί τ' αυτά της... Αμφίπολης, που ήδη χαρακτηρίζεται το... «χρηματιστήριο του 500 π.Χ.». Με τέτοιους χρησμούς άντε να πορευτούμε. Γιατί από πλευράς πολιτισμού, από την ώρα που μπαίνει ως κέρδος στο χρηματιστήριο, δεν απομένει παρά εκτός απ' το «γαμώτο» να εξοικειωθούμε και με το «απέσβετο και λάλον ύδωρ»...

Της
Λιάνας ΚΑΝΕΛΛΗ