Μονοπωλιακοί ανταγωνισμοί με επίκεντρο τα κοιτάσματα «Λεβιάθαν» και «Ταμάρ»

ΙΣΡΑΗΛ - ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ

Μονοπωλιακοί ανταγωνισμοί με επίκεντρο τα κοιτάσματα «Λεβιάθαν» και «Ταμάρ»

Σημαντικές εξελίξεις στην αναδιανομή(;) της πίτας κερδών πολλών δισ. δολαρίων για τα μονοπώλια στη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου, σε σχέση με την εκμετάλλευση των τεράστιων ισραηλινών υποθαλάσσιων κοιτασμάτων φυσικού αερίου «Ταμάρ» και «Λεβιάθαν» αναμένεται να προκαλέσει, εάν τελικώς εφαρμοστεί, η αιφνιδιαστική απόφαση της ισραηλινής λεγόμενης «Ανεξάρτητης Αντιμονοπωλιακής Αρχής» στις 23 Δεκέμβρη να ανακαλέσει πρότερη απόφαση για τη χορήγηση αποκλειστικής άδειας εκμετάλλευσης στην αμερικανο-ισραηλινή κοινοπραξία εταιρειών «Noble» και «Delek» αναγνωρίζοντας πλέον (με βάση «νεότερα δεδομένα και εξελίξεις») ότι συνιστούν «καρτέλ που αποθαρρύνει τον ανταγωνισμό»...

 

Στο σκεπτικό απόφασης, ο επίτροπος της ισραηλινής αρχής, Ντέβιντ Γκίλο, σημειώνει ότι η προηγούμενη συμφωνία με την κοινοπραξία «Delec - Noble» για την πώληση δύο μικρών οικοπέδων γεώτρησης φυσικού αερίου («Καρίς» και «Τανίν») δεν είναι αρκετή για να αρθούν οι ανησυχίες για τη σύσταση καρτέλ και μονοπώλησης της ισραηλινής (και όχι μόνον) αγοράς Ενέργειας, αντιπροτείνοντας μεγαλύτερο άνοιγμα της αγοράς και την είσοδο νέων «παιχτών» στην εκμετάλλευση των γιγαντιαίων κοιτασμάτων «Λεβιάθαν» και «Ταμάρ». Αυτό, μολονότι η αμερικανο-ισραηλινή κοινοπραξία έχει ξοδέψει έως σήμερα δεκάδες εκατομμύρια δολάρια για τη μελλοντική εκμετάλλευσή τους και έχει ήδη κλείσει συμφωνίες για εξαγωγές φυσικού αερίου σε γειτονικές χώρες όπως η Αίγυπτος και η Ιορδανία.

 

Διόλου τυχαία, η εξέλιξη που προκαλεί, αφενός σάλο σε σημαντικό μέρος του ισραηλινού μεγάλου κεφαλαίου που δραστηριοποιείται στην ευρύτερη περιοχή και αφετέρου αναταράξεις στις ενεργειακές συμμαχίες του Ισραήλ με χώρες της περιοχής όπως η Κύπρος, και εμφανίζεται λίγες βδομάδες μετά την απόφαση της κυβέρνησης Νετανιάχου να προκηρύξει πρόωρες γενικές εκλογές στις 17 Μάρτη 2015.

 

Το μέλλον εκμετάλλευσης των τεράστιων υποθαλάσσιων κοιτασμάτων «Ταμάρ» και «Λεβιάθαν» (που συνολικά διαθέτουν φυσικό αέριο πάνω από 700 δισ. κ.μ. εξασφαλίζοντας ενεργειακή επάρκεια στο Ισραήλ για αρκετές δεκαετίες) είναι βέβαιο πως θα ρίξει λάδι στη φωτιά της έντονης αντιπαράθεσης μεταξύ των ισραηλινών αστικών κομμάτων εξουσίας, μεσούσης της προεκλογικής περιόδου, καθώς ένα μέρος των αστών που στηρίζει την αντιπολιτευόμενη σήμερα κεντροαριστερά, επιχειρεί να εμφανίσει την εξέλιξη δήθεν σαν «ευκαιρία» για αναδιανομή μελλοντικού πλούτου υπέρ του ισραηλινού λαού, ο οποίος βέβαια δεν έχει τίποτε να κερδίσει από την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου από τα ξένα και ντόπια αρπακτικά του μεγάλου κεφαλαίου.

Εχουν «βγει τα μαχαίρια»

Σε κάθε περίπτωση, το ποιοι και πώς θα εκμεταλλευτούν τελικά τα κοιτάσματα φυσικού αερίου «Λεβιάθαν» και «Ταμάρ» ξεπερνά κατά πολύ μία «κλασική» υπόθεση μονοπωλιακού ανταγωνισμού εάν λάβει κανείς υπόψη τα ακόλουθα δεδομένα:

• Τα επόμενα χρόνια, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στο Ισραήλ θα εξαρτάται κατά 80% από το φυσικό αέριο.
• Το φυσικό αέριο θα έχει άμεση επίπτωση στη διαμόρφωση της τιμής του νερού στο Ισραήλ, ενώ θα είναι παράλληλα το βασικό καύσιμο για τη λειτουργία του 90% της ισραηλινής βιομηχανικής παραγωγής.
• Επιπλέον, με φυσικό αέριο θα κινείται τα επόμενα λίγα χρόνια το 40% των οχημάτων που τρέχουν στους ισραηλινούς δρόμους.

Κατ' επέκταση, το μονοπώλιο που θα ελέγχει την τιμή πώλησης του φυσικού αερίου στο Ισραήλ θα διαμορφώνει σε μεγάλο βαθμό την τιμή του νερού, του ηλεκτρισμού, των βιομηχανικών προϊόντων και καυσίμων για τις συγκοινωνίες και μεταφορές σε αυτήν τη χώρα. Θα έχει επίσης λόγο, με διάφορους τρόπους, και στη διαμόρφωση των δεικτών της ανεργίας ακόμη και εκείνων που αναφέρονται στην καπιταλιστική ανάπτυξη. Θα επηρεάζει, επιπροσθέτως και την ανάπτυξη των διμερών και περιφερειακών ενεργειακών συμμαχιών και σχέσεων, δεδομένου ότι ήδη τα σχέδια εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων «Λεβιάθαν» και «Ταμάρ» προβλέπουν την εξαγωγή φυσικού αερίου σε Αίγυπτο, Ιορδανία ακόμη και τη δυτική και νότια Ευρώπη, που επιδιώκει σε σημαντικό βαθμό την ενεργειακή απεξάρτησή της από τη Ρωσία. Με λίγα λόγια, όποιο μονοπώλιο ελέγχει τα συγκεκριμένα υποθαλάσσια κοιτάσματα, θα ανεβοκατεβάζει, ακόμη ευκολότερα, αστικές κυβερνήσεις ανάλογα με τα συμφέροντά του...

Ηδη οι δικηγόροι και ανώτατα διευθυντικά στελέχη της κοινοπραξίας ανάμεσα στην τεξανή εταιρεία «Νομπλ» και τον ισραηλινό όμιλο «Ντέλεκ» άρχισαν τις «φοβέρες» σε στελέχη της απερχόμενης κυβέρνησης Νετανιάχου και της αντιπολίτευσης, υποστηρίζοντας ότι ακόμη και οι σκέψεις για καθυστέρηση της εκμετάλλευσης των οικοπέδων «Λεβιάθαν» και «Ταμάρ» από το αμερικανο-ισραηλινό καρτέλ «θα καθυστερήσουν τον ανεφοδιασμό του Ισραήλ με εγχώριο φυσικό αέριο κατά τουλάχιστον μία δεκαετία» και «θα σύρουν τη χώρα στα διεθνή δικαστήρια για αθέτηση συμφωνηθέντων».

Ασκώντας περαιτέρω πίεση, η κοινοπραξία προχώρησε μάλιστα άμεσα σε αναστολή των εργασιών της και στα δύο οικόπεδα «μέχρι να ξεκαθαρίσει το νομικό πλαίσιο για το φυσικό αέριο στο Ισραήλ». Παράλληλα, ο διευθυντής της «Noble» στο Ισραήλ, Ντέιβιντ Στόουνερ, εξέφραζε «απογοήτευση» για την απόφαση του Ισραηλινού επιτρόπου Ντ. Γκίλο, προτείνοντας σύμφωνα με κάποιες πληροφορίες τον πιθανό διαμοιρασμό (μεταξύ των δύο μελών της κοινοπραξίας), της διαχείρισης και των πωλήσεων στο «Λεβιάθαν», ώστε να διασκεδαστούν τάχα οι φόβοι περί σύστασης καρτέλ...

Την ίδια ώρα, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός εμφανίζεται «ουδέτερος», ισχυριζόμενος ότι δεν μπορεί να παρέμβει στις αποφάσεις της «ανεξάρτητης» αρχής, διατάσσοντας τον πρόεδρο του Εθνικού Συμβουλίου Οικονομίας, να ζητήσει από τον επίτροπο Γκίλο αναθεώρηση της απόφασής του, ώστε να εξασφαλιστεί «μια λογική τιμή» υπέρ υποτίθεται των συμφερόντων του ισραηλινού δημοσίου...

Αλλοι σπεύδουν να διακρίνουν «νέες ευκαιρίες» σε περιφερειακό γεωπολιτικό επίπεδο, όπως κάνει ένα μέρος του κυπριακού μεγάλου κεφαλαίου, το οποίο εκτιμά ότι το «πάγωμα» της διαδικασίας για την παραγωγή και εκμετάλλευση του φυσικού αερίου από τα ισραηλινά κοιτάσματα «Λεβιάθαν» και «Ταμάρ» μπορεί να έχει θετική επίπτωση για την αστική τάξη στην Κύπρο. Σε περίπτωση, μάλιστα, που οι εταιρείες «Νομπλ» και «Ντέλεκ» (που έχουν βάλει στο χέρι και τα υποθαλάσσια κοιτάσματα της κυπριακής ΑΟΖ) επιλέξουν να δώσουν προτεραιότητα στην εκμετάλλευση του κυπριακού κοιτάσματος «Αφροδίτη», το οποίο αν και μικρότερο και με απόδοση εσόδων μικρότερου μεγέθους και έντασης, θα εμφανιστεί εν προκειμένω, πιο «ασφαλής επένδυση».

Σε κάθε περίπτωση, οι δραστηριότητες των μονοπωλίων στην ανατολική Μεσόγειο δε θα σταματήσουν εδώ. Η διαπάλη θα συνεχιστεί με κάθε τρόπο και μέσο σε μια από τις περιοχές του πλανήτη με μεγάλη γεωστρατηγική σημασία. Επιπλέον, ακόμη και εάν η κυβέρνηση Νετανιάχου ή η επόμενη ισραηλινή κυβέρνηση, που θα αναδειχθεί από τις επικείμενες εκλογές της 17ης Μάρτη, καταφέρουν να ανοίξουν το παιχνίδι για τα μονοπώλια και να βάλουν και άλλους «παίχτες» στην εκμετάλλευση των τεράστιων κοιτασμάτων φυσικού αερίου «Λεβιάθαν» και «Ταμάρ», το βέβαιο είναι πως θα λειτουργήσουν υπέρ των συμφερόντων του μεγάλου κεφαλαίου και όχι του λαού. Αφού στην πράξη, η εκμετάλλευση ορυκτού πλούτου, στο έδαφος του καπιταλισμού, όχι μόνον δεν έχει αποδειχθεί προσοδοφόρα αλλά μάστιγα και κατάρα για τους λαούς και λόγος για ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις και συγκρούσεις.

Δέσποινα ΟΡΦΑΝΑΚΗ
Jerusalem Post, Haaretz, Journal of Energy Security