Σάββατο 27 Φεβρουαρίου 2021

Η κρίση της ελληνικής οικονομίας και η κρατική πολιτική διαχείρισής της

του Γρηγόρη Λιονή *

Τόσο η εγχώρια όσο και η διεθνής καπιταλιστική οικονομία βρίσκονται, εδώ και μερικούς μήνες, σε κρίση, με τις αναφορές για το μεγάλο βάθος της να πολλαπλασιάζονται όσο περνάει ο καιρός. Ήδη, το 2ο τρίμηνο του 2020 (στο οποίο ο τουρισμός έχει σχετικά μικρή συμμετοχή) η εγχώρια οικονομία καταγράφει μείωση ΑΕΠ που προσεγγίζει το 15% σε ετήσια βάση.

Στο πλαίσιο αυτό, ξετυλίγεται μια εκτεταμένη επικοινωνιακή προσπάθεια στην οποία μετέχει ένα ευρύτατο φάσμα που ξεκινά από διάφορα αστικά επιτελεία αλλά και από τον οπορτουνιστικό χώρο, αντικείμενο της οποίας είναι μια προσπάθεια εμφάνισης της κρίσης ως κρίσης που οφείλεται στον κορονοϊό, μιας κρίσης που δήθεν προέρχεται από εξωγενείς προς τον καπιταλισμό παράγοντες.

Παράλληλα, αξιοποιώντας και αυτήν την επικοινωνιακή προσπάθεια, τα αστικά επιτελεία προσπαθούν να χειραγωγήσουν τις λαϊκές μάζες που βιώνουν, για μια ακόμα φορά, μετά από ελάχιστα χρόνια, τις συνέπειες μιας καπιταλιστικής κρίσης και να τις στοιχίσουν πίσω από τη σημαία της αναμονής των μέτρων διαχείρισης. Στην ίδια κατεύθυνση είναι και η προσπάθεια του οπορτουνισμού και της σοσιαλδημοκρατίας να ρυμουλκήσουν το εργατικό κίνημα σε μια αδιέξοδη πορεία, που αναλώνεται σε μια δήθεν εναλλακτική κυβερνητική διαχείριση της κρίσης.

Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΚΟΡΟΝΟΪΟΥ

Ο πραγματικός χαρακτήρας της τρέχουσας οικονομικής κρίσης και η απάντηση στο ερώτημα αν πρόκειται για «κορονοκρίση» ή όχι μπορεί να γίνει καλύτερα κατανοητός αν εξετάσει κανείς την πορεία της οικονομίας πριν την εμφάνιση του ιού.

Τα στατιστικά στοιχεία που πλέον είναι διαθέσιμα αποτυπώνουν με γλαφυρό τρόπο πως η εγχώρια καπιταλιστική οικονομία βρισκόταν σε κατάσταση συρρίκνωσης ήδη απ’ τα τέλη του 2019, πολύ πριν την εμφάνιση του κορονοϊού.

Ειδικότερα, το εποχικά και ημερολογιακά διορθωμένο ΑΕΠ1 του 4ου τριμήνου του 2019 μειώθηκε κατά 0,9% σε σχέση με το 3ο τρίμηνο του 2019 ενώ το επόμενο τρίμηνο, το 1ο του 2020 μειώθηκε περαιτέρω κατά 0,7% σε σχέση με το 4ο τρίμηνο του 2019, με τη συνολική μείωση σε επίπεδο εξαμήνου να κυμαίνεται στο 1,6% του ΑΕΠ, ενώ η οικονομία βρισκόταν, πρακτικά, σε σταστιμότητα ήδη απ’ το 3ο τρίμηνο του 2019 που σημείωσε 0,2% μεταβολή σε σχέση με το 2ο τρίμηνο.

Το συνολικό ΑΕΠ σε επίπεδο έτους σημείωσε αύξηση κατά 1,9% μειωμένο ακόμα και απ’ την ήδη αναθεωρημένη προς τα κάτω εκτίμηση για 2% που είχε γίνει μόλις στα μέσα Νοέμβρη όταν η κυβέρνηση κατέθεσε τον προϋπολογισμό του 2020. Υπενθυμίζουμε πως τον Απρίλη του 2019 υπήρχε εκτίμηση για 2,3% ετήσιο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ.

Η σχετική αδυναμία αναπαραγωγής του κοινωνικού κεφαλαίου φαίνεται πιο έκδηλα αν εξετάσει κανείς τους επίσημους δείκτες βιομηχανικής παραγωγής εκείνης της περιόδου. Το 2019 ως σύνολο έκλεισε με μείωση του δείκτη βιομηχανικής παραγωγής κατά 0,6% σε σχέση με το 2018 έναντι αύξησης 1,6% το 2018, ενώ ο δείκτης της μεταποίησης σημείωσε για το σύνολο του έτους οριακή αύξηση 1,2% έναντι αύξησης 2,8% το 2018. Μάλιστα η αύξηση συγκαλύπτει α) μεγάλη κλαδική ανισομετρία, αφού ο κλάδος των τροφίμων σημείωσε αύξηση 1,5%, ο δυναμικός κλάδος του φαρμάκου αύξηση 23% ενώ η βιομηχανία μετάλλου σημείωσε συρρίκνωση και ο κλάδος της μεταποίησης που συγκεντρώνει την τελευταία δεκαετία τη μερίδα του λέοντος των τοποθετήσεων κεφαλαίου, ο κλάδος πετρελαίου, σημείωσε συρρίκνωση 8,6% για το σύνολο του έτους και β) μεγάλη «χρονική» ανισομετρία, αφού τα στοιχεία υποδηλώνουν μια σαφέστατη επιδείνωση της βιομηχανικής παραγωγής και της παραγωγής στη μεταποίηση προς το τέλος του έτους (το 2ο εξάμηνο).

Έτσι, τα επίσημα κρατικά στοιχεία αποσαθρώνουν το κυβερνητικό επιχείρημα για «αυξανόμενη δυναμική της εγχώριας οικονομίας» που είχε διατυπωθεί στην εισηγητική έκθεση του κρατικού προϋπολογισμού του 2020.

Τα αναλυτικά στοιχεία διάρθρωσης του ΑΕΠ, που αποτυπώνουν τις επιμέρους συνιστώσες του, υπογραμμίζουν πως η συρρίκνωση του ΑΕΠ αντανακλά κατά κύριο λόγο τη μείωση των εξαγωγών, σε μείωση των επενδύσεων ήδη το 4ο τρίμηνο του 2019 και, απ’ το 2020 σε ελαφριά μείωση και της καταναλωτικής δαπάνης των νοικοκυριών.

Εύκολα γίνεται κατανοητό πως η στασιμότητα στην Ευρωζώνη, η επιβράδυνση του παγκόσμιου ΑΕΠ και η απότομη επιβράδυνση του διεθνούς εμπορίου που χαρακτήρισαν το 2019 πολύ πριν εμφανιστεί στην επικαιρότητα το ζήτημα του κορονοϊού,2 σε αντίθεση με τους ισχυρισμούς των κυβερνητικών και άλλων απολογητών της αστικής πολιτικής, όχι απλά εμφανίστηκαν και στην ελληνική οικονομία, αλλά είχαν ως αποτέλεσμα την εμφάνιση δυσκολιών στην καπιταλιστική οικονομία ήδη απ’ το 2019.

Σημειώνουμε επίσης πως το 1ο τρίμηνο του 2020 η επίδραση του κορονοϊού στην κοινωνική και οικονομική ζωή ήταν σχετικά περιορισμένη, ειδικά στην Ελλάδα. Η πρώτη ανακοίνωση του ΕΟΔΥ για τον κορονοϊό γίνεται στις 28 Φλεβάρη 2020 και αναφέρεται σε μέτρα προφύλαξης που πρέπει να λαμβάνονται. Ακόμα και σε διεθνές επίπεδο, ο ΟΟΣΑ εκτιμούσε, στις αρχές του Μάρτη του 2020, πως ο κορονοϊός θα είχε μια επίπτωση της τάξης του 0,5% στο διεθνές ΑΕΠ.

Αξίζει να αναφέρουμε πως το ΚΚΕ είχε πολλαπλά προειδοποιήσει για αυτές τις αρνητικές επιπτώσεις της πολιτικής της λεγόμενης εξωστρέφειας. Είχαμε, πολύ έγκαιρα, χαρακτηρίσει υπεραισιόδοξες τις προβλέψεις για ισχυρή ανάπτυξη της εγχώριας οικονομίας το επόμενο μεσοπρόθεσμο διάστημα, οι οποίες συσκότιζαν την αντικειμενική κατάσταση και το δεδομένο της ανάπτυξης αντιθέσεων στον καπιταλισμό διεθνώς, που θα είχαν αντανάκλαση στην εγχώρια οικονομία.3

Τρίτη 2 Φεβρουαρίου 2021

ΑΝΤΙΟ ΦΙΛΕ ΜΑΝΟ

Λόγια δύσκολα βγαίνουν, γράμματα δεν πληκτρολογούνται...

όμως ένα δικό του κείμενο, από τα πολλά που εύκολα και τόσο κατανοητά σκάρωνε, ας είναι το ΑΝΤΙΟ και ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ μου.

Γράμμα σ’ έναν αυριανό Εκπαιδευτικό