Η ΔΑΝΙΑ ΤΟΥ ΝΟΤΟΥ...

Κατά καιρούς τα κόμματα της πλουτοκρατίας στην Ελλάδα προσπαθούν να κερδίσουν την υποστήριξη των λαϊκών στρωμάτων, προβάλλοντας πρότυπα ανάπτυξης που θα πρέπει και εμείς να ακολουθήσουμε. Ως πρότυπα προβλήθηκαν παλιότερα το Ιρλανδικό μοντέλο (θαύμα το έλεγαν τότε), το Σουηδικό, ακόμα και οι ασιατικές «τίγρεις».
Από τον κανόνα αυτό δεν θα μπορούσε να ξεφύγει η Δανία, που προβάλλεται τώρα από το ΠΑΣΟΚ ως πρότυπο για το «κοινωνικό κράτος» αλλά και για την «πράσινη ανάπτυξη».

Στην ουσία, το πόσο «πλούσια» είναι η «χώρα» προβάλλεται σαν εγγύηση για την ευημερία των λαϊκών στρωμάτων. Όμως, όπως δείχνει και η πείρα των τελευταίων 20 χρόνων, η μεγάλη οικονομική ανάπτυξη και η αύξηση των κερδών των μονοπωλιακών ομίλων συνοδεύτηκε από τη σχετική και απόλυτη επιδείνωση της κατάστασης της εργατικής τάξης σε όλες τις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες.

Η Δανία είναι μια από τις πλουσιότερες χώρες στην ΕΕ, έχει 5,5 εκατ. κατοίκους και το εργατικό δυναμικό είναι λίγο πάνω από 3 εκατομμύρια.
Οι επιχειρήσεις δεν πληρώνουν στην ουσία ασφαλιστικές εισφορές. Τις εισφορές τις πληρώνουν οι εργαζόμενοι και οι όποιες κοινωνικές παροχές προέρχονται από τους πολύ υψηλούς φόρους εισοδήματος που φτάνουν ως το 63% του μισθού.
Ακόμη, ο κρατικός προϋπολογισμός της Δανίας «επιδοτεί την απασχόληση» (χρηματοδοτεί τους εργοδότες, για να κάνουν προσλήψεις) με κονδύλια, που ανέρχονται στο 1,5% του αντίστοιχου ΑΕΠ (στην Ελλάδα τα σχετικά κονδύλια βρίσκονται στο 0,1% του ελληνικού ΑΕΠ).
Τα κρατικά έσοδα από φόρους φτάνουν το 50% του ΑΕΠ, τα οποία επιβαρύνουν κυρίως τους εργαζόμενους και τα λαϊκά στρώματα, καθώς ταυτόχρονα ο ΦΠΑ είναι 25% σε όλα τα είδη. Από την άλλη, η φορολογία στα κέρδη των επιχειρήσεων έχει περιοριστεί από το 30% στο 24%.
Επίσης αύξησαν το όριο συνταξιοδότησης στα 67 χρόνια από τα 65 και αποφάσισαν ότι από το 2024 θα αυξάνεται συνεχώς όσο αυξάνει ο μέσος όρος ζωής (δηλ. για όσους είναι σήμερα πάνω από 40). Οι συντάξεις είναι πολύ χαμηλές και μπορεί να είναι μόλις 27% του βασικού μισθού. Στην καλύτερη περίπτωση κάποιος που βγαίνει κοντά στα 70 στη σύνταξη, δικαιούται περίπου 1.100 ευρώ το μήνα.

Χρησιμοποιούν το επιχείρημα ότι υπάρχει πολύ χαμηλή ανεργία, γύρω στο 5% και ότι η χώρα δεν έχει πληγεί από την κρίση λόγω του δρόμου της πράσινης ανάπτυξης. Όμως λόγω της κρίσης ο ρυθμός ανάπτυξης του ΑΕΠ στη Δανία έπεσε κατά 1,2% στο τέταρτο τρίμηνο του 2008 και κατά 3,3% στο πρώτο τρίμηνο του 2009 (στην Ελλάδα είχαμε πτώση 0,2% στο πρώτο τρίμηνο του 2009) ενώ η ανεργία που σύμφωνα με τα κριτήριά τους ήταν κάτω από 3%, υπερδιπλασιάστηκε στο 6%.
Αντίστοιχα, το επίπεδο της ιδιωτικής κατανάλωσης στη Δανία έπεσε κατά 4,9% στο τέταρτο τρίμηνο του 2008 και κατά 6,9% στο πρώτο τρίμηνο του 2009 (στην Ελλάδα έπεσε κατά 2% στο δεύτερο τρίμηνο του 2009).

Χρησιμοποιούν το επιχείρημα ότι «έχουν πολύ υψηλό επίδομα ανεργίας». Το επίδομα ανεργίας φθάνει κατά μέσο όρο στο 60-65% του προηγούμενου μισθού και σε κάποιες περιπτώσεις χαμηλόμισθων ως το 90%.
Για να πάρει ένας άνεργος το επίδομα ανεργίας στη Δανία, πρέπει να έχει εργαστεί για τουλάχιστον 52 εβδομάδες (13 μήνες!) με πλήρες ωράριο κατά τη διάρκεια των τριών τελευταίων ετών. Αν ο εργαζόμενος αρνηθεί είτε να καλύψει μια κενή θέση εργασίας που του προσφέρεται με οποιοδήποτε μισθό ή να παρακολουθήσει ένα πρόγραμμα επανεκπαίδευσης, τότε χάνει το επίδομα ανεργίας.

Υπάρχει πλήρης ελευθερία για το κεφάλαιο στις προσλήψεις και στις απολύσεις. Μια επιχείρηση μπορεί να απολύσει χωρίς κανέναν περιορισμό όλο το προσωπικό, όποτε το θελήσει, ενώ οι εργαζόμενοι δεν παίρνουν καμία αποζημίωση όταν απολυθούν. Αυτό ισχύει και στο δημόσιο τομέα. Δεν υπάρχει μονιμότητα στο Δημόσιο εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων. Ό,τι ισχύει για το καθεστώς απολύσεων στον ιδιωτικό τομέα ισχύει και στο δημόσιο.

Απόρροια της συνεχούς χειροτέρευσης των συνθηκών ζωής των Δανών είναι και το γεγονός ότι το 2004 οι «μισθωτοί με μια δεύτερη εργασία», όσα πρόσωπα είχαν περισσότερες από μια εργασίες συγχρόνως, έφτασαν τις 312.000!!! (πάνω από 10% του εργατικού δυναμικού). Η Δανία βρίσκεται από το 2004 στην πρώτη θέση των ρυθμών αύξησης των εργαζομένων με δεύτερη εργασία, μια και ο σχετικός αριθμός είναι αυξημένος κατά 126% συγκριτικά με το 1994.

Η ενίσχυση με κάθε τρόπο του κεφαλαίου, σε όποιο κλάδο κι αν δραστηριοποιείται, δεν σημαίνει οφέλη για όλη την κοινωνία. Σημαίνει κέρδη για το κεφάλαιο και από την άλλη, φτώχεια και εκμετάλλευση για τα λαϊκά στρώματα.
Συχνά προβάλλεται το ποσοστό ενέργειας που παράγεται από Ανανεώσιμες Πηγές (ΑΠΕ). Αποσιωπούν όμως ότι το κόστος για τους καταναλωτές, για όλες τις μορφές ενέργειας, είναι υψηλότερο από το μέσο όρο της «ΕΕ των 27» (ηλεκτρική ενέργεια, φυσικό αέριο, αμόλυβδη και ντίζελ) στο όνομα της στήριξης της κερδοφορίας και της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον κλάδο. Συγκεκριμένα η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας για το «μέσο νοικοκυριό» είναι 25% υψηλότερη από την Ελλάδα, υψηλότερη από το μέσο όρο της ΕΕ και έχει διπλασιαστεί τα τελευταία 10 χρόνια.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της εταιρείας VESTAS που κυριαρχεί στην αγορά ανεμογεννητριών και ανεμόμυλων, η οποία πρόσφατα ανακοίνωσε 1.273 απολύσεις στη Δανία και 635 στη Μ. Βρετανία, ενώ το 2008 τα κέρδη της αυξήθηκαν κατά 70% (πάνω από 56 εκατ. ευρώ).

Δεν είναι λοιπόν καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι οι Δανοί σε δημοψήφισμα το 2000 ψήφισαν «όχι» στην ΟΝΕ και στην ένταξη της χώρας στη ζώνη του ευρώ.

Του Θανάση Αργυρίου

Μέλος του Τμήματος Οικονομίας της ΚΕ του ΚΚΕ

....