ΣΤΟ ΝΤΑΜΙ ΤΗΣ ΤΣΕΡΚΕΖΑΣ

Μια από τις αμέτρητες σελίδες που οι μαχητές του ΔΣΕ έγραψαν με αίμα και απαράμιλλη παλικαριά, ζωντάνεψε το περασμένο Σάββατο στη Λέσβο, στο χωριό Ίππειος.

Δίπλα στο νεκροταφείο του χωριού, πάνω από τη σκαμμένη γη, εκεί όπου σύμφωνα με μαρτυρίες είχαν ταφεί οι έξι μαχητές που το Δεκέμβρη του 1948 τινάχτηκαν παγιδευμένοι στον αέρα λίγα χιλιόμετρα πιο μακριά, στο «Ντάμι της Τσερκέζας», η ΝΕ Λέσβου του ΚΚΕ διοργάνωσε πολιτικό μνημόσυνο, τιμώντας τον αγώνα και όλους τους νεκρούς του Δημοκρατικού Στρατού στο νησί.

Η δολοφονία των έξι μαχητών καταγράφτηκε σαν ένα από τα στυγερότερα εγκλήματα στην ιστορία του Δημοκρατικού Στρατού στη Λέσβο. Τα γεγονότα εξιστόρησε ο κεντρικός ομιλητής της εκδήλωσης, Ηρακλής Κουντουρέλης, μέλος του Γραφείου της ΝΕ Λέσβου του ΚΚΕ:

Την τελευταία μέρα του 1948, παραμονές Πρωτοχρονιάς του 1949, δεκατρείς μαχητές του Δημοκρατικού Στρατού, εξουθενωμένοι από τη βασανιστική πείνα, πήγαν για τροφοδοσία σε ένα ντάμι (καλύβα) στη θέση «Μ'λέλια» (Μυλέλια - Μύλοι), στον κάμπο του Ιππειου, καλεσμένοι από την ιδιοκτήτριά του Ζουλφιέ Χανούμ ή Ελένη Ιορδάνογλου, γνωστή σε όλους σαν «Τσερκέζα».

 

Η Τσερκέζα, που παρίστανε για καιρό το φίλο και τροφοδότη τους, τους είχε στήσει παγίδα, σε συνεννόηση με το διοικητή της χωροφυλακής Μυτιλήνης Π. Σκούρτη. Ήταν η εποχή που στο νησί οργίαζε η τρομοκρατία και το κυνηγητό σε βάρος των μαχητών του ΔΣ. Στρατός, χωροφυλακή και όλος ο κρατικός μηχανισμός του νησιού είχαν αυστηρές διαταγές να ξεμπερδεύουν γρήγορα με τον αγώνα του ΔΣ στη Λέσβο.

Περιμένοντας τους μαχητές, η Τσερκέζα είχε παγιδεύσει ολόκληρο το σπίτι με δυναμίτη. Το βράδυ της 31ης Δεκέμβρη, οι μαχητές κατέβηκαν στον κάμπο. Σε συμφωνημένο μέρος αντάμωσαν συνδέσμους που όλη μέρα επιτηρούσαν την περιοχή. Φτάνοντας στο ντάμι, άφησαν σκοπό απ' έξω τον πιο έμπειρο σύντροφό τους, Βασίλη Καλαντζή. Λίγο πριν φύγουν, η Τσερκέζα ζήτησε να κόψουν την Πρωτοχρονιάτικη πίτα «για το καλό». Άναψε τσιγάρο και βγήκε να φέρει από το φούρνο φοινίκια για να τα πάρουν μαζί τους οι μαχητές. Έξω από το ντάμι, το τσιγάρο της Τσερκέζας έβαλε τη σπίθα στο φιτίλι. 

Το σπίτι τινάχτηκε στον αέρα. Τα έξι από τα δεκατρία παλικάρια έμειναν στον τόπο. Ήταν οι Βασίλης Παπαδέλλης ή Χάρος και Σταύρος Καζάκος από την Πηγή, Θανάσης Στεφάνου από την Κώμη, Βασίλης Καλαντζής, Κώστας Πηγάσης και Στρατής Τσουκαρέλλης από την Αγιάσο. 

Οι υπόλοιποι εφτά σύντροφοί τους (Νίκος Αρβανίτης, Κώστας Διαμαντής, Δημήτρης Δεδίτσης, Θρασύβουλος Μπούσδος, Λευτέρης Παπαθανασίου, Κυριάκος Πασχαλιάς και Γιάννης Τσουλέλλης) γλίτωσαν από το φονικό βαριά τραυματισμένοι και ξεθάφτηκαν με κόπο από τα ερείπια. Την επόμενη μέρα, 2 Γενάρη 1949 και ενώ τα άψυχα κορμιά είχαν ήδη γίνει βορά στα σκυλιά, φορτώθηκαν όλα μαζί σε έναν αραμπά και μεταφέρθηκαν πίσω από το νεκροταφείο του Ιππειου, όπου και θάφτηκαν πρόχειρα.

Τα ερείπια από το Ντάμι της Τσερκέζας

Στόχος, να φτιαχτεί μνημείο

Στο σημείο αυτό, λίγες μέρες πριν την εκδήλωση, η ΝΕ Λέσβου του ΚΚΕ πραγματοποίησε έρευνα εκταφής για να βρει και να συγκεντρώσει τα οστά των σκοτωμένων μαχητών. Ωστόσο, κανένα ίχνος από τις σορούς δε βρέθηκε. Σύμφωνα με μαρτυρίες, συγγενείς των νεκρών, εν μέσω μαύρης τρομοκρατίας, είχαν ξεθάψει κρυφά το 1952 τα οστά των μαχητών. Ήδη έχουν εντοπιστεί τα οστά του Β. Καλαντζή, τα οποία φυλάσσονταν όλα αυτά τα χρόνια κρυφά σε σπίτι συγγενή του.

Συνεχίζοντας την προσπάθεια να βρεθούν και να συγκεντρωθούν τα οστά μαχητών που έπεσαν για τα ανώτερα ιδανικά του Δημοκρατικού Στρατού, οι φωτογραφίες των οποίων ζωντάνεψαν στην εκδήλωση του Σαββάτου, η ΝΕ Λέσβου σκοπεύει άμεσα να αναγείρει μνημείο για τον αγώνα του ΔΣ στο νησί, όπου κάθε χρόνο θα διοργανώνεται πολιτικό μνημόσυνο. 

Στην εκδήλωση, χαιρετισμό εκ μέρους της ΠΕΑΕΑ - ΔΣΕ Λέσβου απηύθυνε ο προέδρός της Μιχάλης Αψόκαρδος, ενώ διαβάστηκε και ο ύμνος του μαχητή του ΔΣΕ. Το πολιτικό μνημόσυνο ολοκληρώθηκε με αυτοκινητοπομπή - προσκύνημα στον τόπο του μαρτυρίου, όπου ακόμα βρίσκονται τα ερείπια από το ντάμι της Τσερκέζας.

Επίσης παραβρέθηκαν, μεταξύ άλλων, ο Γιάννης Πρωτούλης, μέλος της γραμματείας της ΚΕ και βουλευτής του ΚΚΕ, ο Σταύρος Σκοπελίτης, βουλευτής του Κόμματος στο Νομό Λέσβου, η Ελένη Αντώνα-Βουλβούλη, Νομαρχιακή Σύμβουλος Λέσβου της ΝΑΣ και ο Χρύσανθος Χατζηπαναγιώτης, δήμαρχος Αγιάσου.

...