«Μπορείς να κοροϊδεύεις πολλούς για λίγο, μπορείς να κοροϊδεύεις λίγους για πολύ, αλλά δεν μπορείς να τους κοροϊδεύεις όλους για πάντα», 'Αβρααμ Λίνκολν.
Η ανάδειξη του Συνασπισμού της Ριζοσπαστικής Αριστεράς στην θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης και η εκτίναξη των εκλογικών του ποσοστών κατά τις εκλογές του 2012 υπήρξε αποτέλεσμα δύο αλληλένδετων μεταξύ τους παραγόντων: Της λαϊκής αγανάκτισης και απογοήτευσης από τη μια και, απ' την άλλη, των αυταπατών που συνειδητά έσπειρε και σπέρνει. Λειτουργώντας ουσιαστικά ως προστατευτική ασπίδα ενός τραυματισμένου συστήματος – αυτό του αστικού καπιταλιστικού κατεστημένου της χώρας – ο ΣΥΡΙΖΑ απορρόφησε κάθε δυνατότητα λαϊκής αντεπίθεσης. Ακινητοποίησε το μαζικό εργατικό λαϊκό κίνημα, σαγηνεύοντας με κενές περιεχομένου αριστερίστικες ρητορείες το μικροαστικό ένστικτο των δοκιμαζόμενων απ' την καπιταλιστική κρίση μαζών.
Ο Αλέξης Τσίπρας – ο «φέρελπις πολιτικός» της Ευρώπης, αυτόν που «τρέμει το κατεστημένο της ΕΕ», ο επίδοξος «φονιάς του Ευρώ» - έχτισε και χτίζει μεθοδικά το προφίλ του «ριζοσπάστη», του «σύγχρονου επαναστάτη» που αποτελεί την δήθεν εναλλακτική λύση στην σημερινή τρικομματική κυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ. Η ριζοσπαστικότητα, παρ' όλα αυτά, του κυρίου Τσίπρα και του κόμματος του σταματούν εκεί όπου αρχίζουν οι αντιφάσεις και η προφανής επιχείρηση του να σπείρει αυταπάτες στο λαό. Αυταπάτες που σχετίζονται με τον εξωραϊσμό του Καπιταλισμού, με τη φιλολαϊκή έξοδο απ' την κρίση χωρίς ρήξη με το κεφάλαιο και τα μονοπώλια, με την επαναδιαπραγμάτευση των όρων του μνημονίου, με το νέο μείγμα πολιτικής που υπόσχεται.
Από το σκίσιμο του μνημονίου στην... επαναδιαπραγμάτευση
Μια προφανέστατη – ακόμη και για τους πλέον καλόπιστους στην οπορτουνίστικη φλυαρία του ΣΥΡΙΖΑ – αντίφαση της στάσης του κ.Τσίπρα είναι η θέση του κόμματος του αναφορικά με το περίφημο μνημόνιο και τη δανειακή σύμβαση. Μια θεμελιώδης απάτη είναι ο διαχωρισμός «μνημονίου» και «δανειακής σύμβασης», λες και πρόκειται για δύο διαφορετικά πράγματα. Μιλώντας στον ΣΚΑΪ, στις 20 Μάη 2012, ο κ.Τσίπρας δήλωνε επι λέξει: «ένα θέμα είναι η δανειακή σύμβαση και ένα άλλο θέμα είναι το μνημόνιο» [1], υποσχόμενος την αναδιαπραγμάτευση του μνημονίου («Κι έρχεται μια νέα κυβέρνηση που λέει ότι παγώνω την εφαρμογή του με νόμο και πάει στην Ευρώπη και τους λέει: τώρα ήρθε η ώρα της πολιτικής διαπραγμάτευσης»). Μόλις δύο μέρες πριν, στις 18 Μάη, ο ίδιος κ.Τσίπρας σε συνέντευξη του στη βρετανική εφημερίδα Guardian έλεγε πως το πρώτο πράγμα που θα έκανε μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ θα ήταν «να σκίσει το μνημόνιο» [2]. Τον περασμένο Γενάρη, έπειτα απ' την συνάντηση του με το γερμανό υπουργό οικονομικών διαβεβαίωνε προς όλες τις κατευθύνσεις πως «ο ΣΥΡΙΖΑ θα επαναδιαπραγματευτεί τη δανειακή σύμβαση» [3], κάτι που το επανέλαβε μόλις προ λίγων ημερών σε ομιλία του στο Λονδίνο. Εδώ, λοιπόν, τίθενται δύο βασικά ζητήματα:
Το πρώτο είναι η προφανής προσπάθεια να αποσυνδεθεί το μνημόνιο (δηλαδή τα μέτρα λιτότητας) από τη δανειακή σύμβαση. Πως θα γίνει όμως αυτό την στιγμή που η ίδια η Δανειακή Σύμβαση θεωρεί την εφαρμογή των όρων του μνημονίου ως προαπαιτούμενο, όταν μνημόνιο και σύμβαση δανείου είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος; Στην σελίδα 59, παράγραφο 8 της Δανειακής Σύμβασης διαβάζουμε: «Η διαθεσιμότητα αυτής της Σύμβασης Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης εξαρτάται από τη συμμόρφωση της Ελλάδας με τα μέτρα που εκτίθενται στο Μνημόνιο...». Τι εννοεί, λοιπόν, ο ΣΥΡΙΖΑ όταν μιλάει για «κατάργηση» του μνημονίου, αλλά επαναδιαπραγμάτευση της Δανειακής Σύμβασης; Ότι θα πείσει την ΕΕ, το ΔΝΤ και τους πιστωτές της χώρας να συνεχίζουν να δανείζουν αλλά... χωρίς μέτρα λιτότητας, χωρίς σκληρή δημοσιονομική πειθαρχία, πως θα υπογράψει μια νέα δανειακή σύμβαση με μέτρα λιγότερο επαχθή για το λαό;
Το δεύτερο είναι η συνεχής εναλλαγή των θέσεων που εκφράζει τόσο ο κ.Τσίπρας όσο και κορυφαία στελέχη του κόμματος του. Αντιφατικές εναλλαγές μεταξύ «κατάργησης» και «αναδιαπραγμάτευσης» του μνημονίου. Πρόκειται για διατήρηση σκόπιμης θολούρας με σκοπό να προσελκύσει μέρος της ριζοσπαστικοποιημένης εργατικής τάξης (“κατάργηση”) αλλά και να χαϊδέψει τα αυτιά του μικροαστισμού (“αναδιαπραγμάτευση”) στον οποίο στηρίζεται εκλογικά. Ας δούμε ορισμένες από τις κατά καιρούς αναφορές:
«Πρέπει να πάμε σε μια συνολική επαναδιαπραγμάτευση των πάντων», Γιάννης Δραγασάκης στον ΣΚΑΪ, 29.4.2012.
«Αυτό που εμείς θα κάνουμε, καταρχάς ως κυβέρνηση, είναι να ακυρώσουμε τα μνημόνια [...] θα ακυρώσουμε τα μνημόνια με νομοθετική παρέμβαση στη Βουλή- είναι άμεσο μέτρο», Παναγ. Λαφαζάνης, Βήμα FM, 18.5.2012.
«Εάν είχαμε νικήσει, δε θα είχαμε ακυρώσει το Μνημόνιο, αλλά θα το είχαμε εξ ολοκλήρου αναδιαπραγματευθεί», Γιωργ. Σταθάκης, υπεύθυνος τομεάρχης ενέργειας ΣΥΡΙΖΑ, latribune.fr, 29.6.2012.
«Εμείς έχουμε εκπονήσει ένα ολοκληρωμένο και ρεαλιστικό πρόγραμμα [...] Ένα πολιτικό σχέδιο που θα αντικαταστήσει το μνημόνιο. Και στη βάση του οποίου θα αναδιαπραγματευτούμε τη δανειακή σύμβαση με τους εταίρους μας», Αλέξης Τσίπρας, Ομιλία Ελλην/αμερικανικό επιμελητήριο, 4.12.2012.
«Η κεντρική επιλογή του ΣΥΡΙΖΑ είναι η άμεση ακύρωση των μνημονίων και των εφαρμοστικών τους νόμων. Και μιλάμε για μονομερή ακύρωση των μνημονίων, όχι για να επαναδιαπραγματευθούμε ένα δήθεν ¨καλό¨ μνημόνιο αλλά για να τερματίσουμε κάθε μορφής μνημονιακή δέσμευση», Παν. Λαφαζάνης, Εφημ. “Το Χωνί”, 9.12.2012.
«Κατάργηση του μνημονίου και επαναδιαπραγμάτευση της δανειακής σύμβασης», Γιάννης Μηλιός, υπεύθυνος οικονομικών ΣΥΡΙΖΑ, 19.1.2013.
«SYRIZA has stated that a future government will put a stop to the austerity policies (σ.σ: θα βάλει ένα τέλος στις πολιτικές λιτότητας – προσωρινό; μόνιμο;) while, at the same time, renegotiating the loan agreement with our creditors», Αλ. Τσίπρας, Λονδίνο 16.3.2013.
Σε αυτήν την σκόπιμη θολούρα της πολιτικής πρότασης του ΣΥΡΙΖΑ περί «κατάργησης», «αναδιαπραγμάτευσης» και «επαναδιαπραγμάτευσης» των μνημονίων προστίθενται συχνά-πυκνά δηλώσεις που αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο αντικατάστασης των μνημονίων της τρικομματικής κυβέρνησης με κάποιο... άλλο μνημόνιο. Για παράδειγμα, ο υπεύθυνος τομεάρχης ανάπτυξης του κόμματος Γ. Σταθάκης δήλωνε στις 31 Μάη 2012 πως «ισχύει η πρόταση κατάργησης του μνημονίου. Φυσικά θα διατηρήσουμε τη χρηματοδότηση με επαναδιαπραγμάτευση συνολική» [4]. Τι προαπαιτεί όμως, σύμφωνα με τον κ.Σταθάκη, αυτή η «συνολική επαναδιαπραγμάτευση»; Την απάντηση τη δίνει ο ίδιος: «Το αντάλλαγμα (σ.σ: εννοεί για μια πιθανή νέα αναδιάρθρωση του χρέους) που λογικά μπορεί να ζητηθεί, είναι ένα αξιόπιστο πρόγραμμα δημοσιονομικής σταθεροποίησης σε συνθήκες ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας» [5]. Με απλά λόγια ένα νέο μνημόνιο, που για λόγους “αριστερής” πολιτικής ορθότητας το βαφτίζει «πρόγραμμα δημοσιονομικής σταθεροποίησης». Ο ίδιος ο κ.Τσίπρας άλλωστε είχε δηλώσει πως η αποτυχία του μνημονίου συνίσταται στο γεγονός ότι... δεν έπιασε τους στόχους του: «Πιστεύουμε ότι το μνημόνιο είναι απολύτως αποτυχημένο, γιατί το πρόγραμμα που εφαρμόστηκε τα δυόμισι αυτά χρόνια στην Ελλάδα δεν έχει πετύχει κανέναν από τους στόχους τους», Αλέξης Τσίπρας στο CNN, 13 Νοέμβρη 2012. Δηλαδή, για τον κ.Τσίπρα, το μνημόνιο «είναι απολύτως αποτυχημένο», όχι γιατί αποτελεί de facto μέτρο με αποκλειστικό στόχο την καταλήστευση του λαϊκού εισοδήματος προς όφελος των μονοπωλίων, αλλά διότι «δεν έχει πετύχει κανέναν από τους στόχους τους». Από τα λεγόμενα του κ.Τσίπρα – όπως και παραπάνω του κ.Σταθάκη – βγαίνει το συμπέρασμα ότι υπάρχει και «καλό μνημόνιο», υπάρχει δηλαδή και λιγότερο επώδυνος τρόπος δημοσιονομικής προσαρμογής στις απαιτήσεις της ΕΕ και της πλουτοκρατίας, που μπορεί να προκύψει από μια κυβέρνηση της Αριστεράς. Άλλο ένα δείγμα για το τι εννοεί ο ΣΥΡΙΖΑ με την «επαναδιαπραγμάτευση» της δανειακής σύμβασης – επαναδιαπραγμάτευση για ένα άλλο μίγμα διαχείρισης της κρίσης.
Απ' τη διαγραφή του χρέους στο... «μορατόριουμ»
Οι αντιφάσεις που παρουσιάζει η πολιτική πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για την κρίση δεν περιορίζονται ασφαλώς μόνο στο ζήτημα των μνημονίων. Υπάρχει το θέμα του κρατικού χρέους, το οποίο ο ΣΥΡΙΖΑ πότε θεωρεί ότι είναι επαχθές, πότε ζητά την αναδιάρθρωση του και πότε αναστολή για την εξυπηρέτηση του. Όλα αυτά βέβαια, πάντοτε, στο πλαίσιο της ΕΕ, σε συμφωνία με τους δανειστές και στη βάση της καπιταλιστικής ανάπτυξης. Η πιο πρόσφατη θέση του ΣΥΡΙΖΑ μπορούμε να υποθέσουμε πως είναι αυτή που εξέφρασε ο Αλέξης Τσίπρας στην ομιλία του στο ελληνοαμερικανικό επιμελητήριο τον περασμένο Δεκέμβρη. Είπε λοιπόν ο κ.Τσίπρας ενώπιον του ακροατηρίου επιχειρηματιών (διαφορετικό, αν μη τι άλλο, ακροατήριο σε σχέση με τις κομματικές συγκεντρώσεις του ΣΥΡΙΖΑ):
«Διότι ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας σημαίνει έξοδος της Ευρώπης απ' την κρίση και την αβεβαιότητα, σημαίνει και δυνατότητα αποπληρωμής μελλοντικά σημαντικού μέρους των χρημάτων που έχουν δανείσει στην Ελλάδα. Γι' αυτό το λόγο ζητάμε χρόνο. Για αυτό το λόγο ζητάμε αναστολή, μορατόριουμ στην εξυπηρέτηση του χρέους» (4.12.2012).
Ο κ.Τσίπρας ζητά «μορατόριουμ» για την εξυπηρέτηση του χρέους (ή σημαντικού μέρους του), κάτι που συνεπάγεται πως αναγνωρίζει το χρέος. Αναγνωρίζει, με απλά λόγια, πως ο ελληνικός λαός, η εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώμματα, οφείλουν να αποπληρώσουν ένα χρέος που συσσωρεύτηκε επι χρόνια από τις αστικές κυβερνήσεις για την εξυπηρέτηση της κερδοφορίας των μονοπωλιακών ομίλων και του Κεφαλαίου. Προεκλογικά, η θέση αυτή είχε καλυφθεί έντεχνα πίσω από μεγαλοστομίες περί «διαγραφής του χρέους» και «κουρέματα». Στις 13 Μάρτη 2012, μιλώντας σε εργαζόμενους στο νοσοκομείο Ερυθρός Σταυρός έλεγε ο κ.Τσίπρας: «Άρα μεγάλη διαγραφή του χρέους, αναστολή πληρωμών, να σταματήσουμε να πληρώνουμε τους τοκογλύφους για να στηρίξουμε την κοινωνία και αναδιανομή του πλούτου με προοπτική ανάπτυξης».
Προτού φτάσει στο μορατόριουμ για την αποπληρωμή του χρέους, η αφερεγγυότητα του ΣΥΡΙΖΑ και της πολιτικής του πρότασης ανήλθε στην επιφάνεια μέσα απ' τις ίδιες τις δηλώσεις κορυφαίων στελεχών του. Μιλώντας στον Real FM, στις 11 Μάη 2012, ο Γιάννης Δραγασάκης σημείωνε πως «Στη σκέψη τη δική μας δεν υπάρχει η έννοια της μονομερούς πράξης. Δηλαδή να βγούμε και μονομερώς να πούμε ότι διαγράφουμε το χρέος». Λίγους μήνες αργότερα, με αφορμή την ψήφιση των νέων αντιλαϊκών μέτρων στη Βουλή, ο Δημήτρης Στρατούλης δήλωνε: «Αν δεν περάσουν τα μέτρα και δεν έχει τη δεδηλωμένη η κυβέρνηση, ο ΣΥΡΙΖΑ θα θέσει θέμα, για να έρθει νέα κυβέρνηση με κορμό το ΣΥΡΙΖΑ με μονομερή διαγραφή του χρέους» (1 Νοέμβρη 2012).
Την ίδια περίοδο που ο ΣΥΡΙΖΑ και τα στελέχη του συζητούσαν τη διαγραφή μέρους του χρέους ή την αποπληρωμή του σε δόσεις, που επιδίδονταν σε μπαράζ αντιφατικών μεταξύ τους δηλώσεων, που υπέκρυπταν πως το διογκωμένο κρατικό χρέος δεν αποτελεί την καρδιά της κρίσης αλλά μέσο για την επιβολή διαρκών μέτρων λιτότητας, το ΚΚΕ είχε δώσει απο νωρίς ξεκάθαρες απαντήσεις στο λαό. Από τον Ιούλη του 2011 τονίζονταν, μεταξύ άλλων, σε ανακοίνωση του Πολιτικού Γραφείου της ΚΕ του ΚΚΕ [6]: «Η πρωτοφανής κλιμάκωση της επίθεσης που δέχεται ο λαός στα δικαιώματα και στο εισόδημά του, δεν οφείλεται στη υπαρκτή διόγκωση του δημόσιου χρέους. Σ' όλα τα κράτη - μέλη της ΕΕ εφαρμόζεται σήμερα πολιτική «Μνημονίου Διαρκείας» που οδηγεί το λαό σε σχετική και απόλυτη εξαθλίωση και διασφαλίζει φθηνότερη εργατική δύναμη, επιταχύνει τη συγκέντρωση, συγκεντροποίηση του κεφαλαίου». Σημείωνε επίσης πως «όλα τα προηγούμενα χρόνια, το κράτος δανείσθηκε για να υπηρετήσει τις ανάγκες κερδοφορίας του κεφαλαίου και τώρα καλεί τους εργαζόμενους να πληρώσουν» αποκαλύπτοντας μια προς μία τις βασικές αιτίες διόγκωσης του χρέους (νόμιμες φοροελαφρύνσεις της κερδοφορίας του μεγάλου Κεφαλαίου, τεράστιες δαπάνες εξοπλιστικών προγραμμάτων στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, συνέπειες ενσωμάτωσης της ελληνικής οικονομίας σε Ε.Ε και ΟΝΕ, όροι δανεισμού, κλπ.). «Αυτό που ανησυχεί τα ιμπεριαλιστικά κέντρα δεν είναι κυρίως το μέγεθος του ελληνικού χρέους, αλλά η δυσκολία διαχείρισης της αλυσιδωτής εξέλιξης σε χώρες όπως η Ισπανία και η Ιταλία, πάντα με στόχο τη διάσωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, που είναι θεμελιακός μηχανισμός της καπιταλιστικής συσσώρευσης» τόνιζε η ανακοίνωση του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, προβάλλοντας τη μοναδική ρεαλιστική πρόταση για φιλολαϊκή έξοδο απ' τον φαύλο κύκλο της καπιταλιστικής κρίσης: Την αποδέσμευση από την ΕΕ και τη μονομερή διαγραφή του χρέους με λαϊκή εξουσία.
Η θέση του ΣΥΡΙΖΑ για το χρέος κινείται στα πλαίσια της αστικής διαχείρισης, του συμβιβασμού με τους δανειστές-τοκογλύφους, του διαχωρισμού του χρέους σε «νόμιμο» και «παράνομο» (επαχθές). Όπως και σε πολλά θέματα, πατάει σε δύο βάρκες επιδιώκοντας την επικοινωνιακή εξαπάτηση των λαϊκών στρωμμάτων: Χαϊδεύει τ'αυτιά των ψηφοφόρων του λέγοντας πως δεν θα πληρώσει ένα μέρος του χρέους ενώ επιχειρεί ταυτόχρονα να ικανοποιήσει το εγχώριο και ευρωπαϊκό μεγάλο Κεφάλαιο, τους δανειστές και την ΕΕ αναγνωρίζοντας την ύπαρξη χρέους που πρέπει να αποπληρωθεί. Ζητά μορατόριουμ, ρύθμιση του χρέους και νέα κουρέματα αποκρύπτοντας απο το λαό πως – σε καπιταλιστικό πλαίσιο – αυτό συνεπάγεται νέες φοροελαφρύνσεις για το μεγάλο Κεφάλαιο και νέες αιματηρές θυσίες για τους εργαζόμενους. Ποιόν κοροϊδεύουν λοιπόν;
Επιστροφή στο 2009
Η κοροϊδία επεκτείνεται όταν ο ΣΥΡΙΖΑ, ο πρόεδρος και τα στελέχη του, αναφέρονται στην σταδιακή επαναφορά μισθών και συντάξεων στα επίπεδα του 2009. Τον περασμένο Νοέμβρη, μιλώντας σε εργαζόμενους στη Λάρκο, ο Αλέξης Τσίπρας δήλωνε: «Το μεγάλο έγκλημα δεν είναι οι μισθοί και οι συντάξεις - που θα επαναφέρουμε με ένα νόμο και ένα άρθρο, όταν πολύ γρήγορα θα βρεθούμε σε θέση διακυβέρνησης, για να αντιστρέψουμε αυτή την καταστροφή». Δηλαδή, ούτε λίγο, ούτε πολύ, ο κ.Τσίπρας τάζει στο λαό πως θα επαναφέρει – με ένα νόμο και ένα άρθρο - μισθούς και συντάξεις πείνας (π.χ. 486 ευρώ στο ΙΚΑ το 2009), επαναφέροντας το προ-μνημονίων καπιταλιστικό μοντέλο ανάπτυξης. Από την άλλη πλευρά, κορυφαία στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ έχουν κάνει αντιφατικές δηλώσεις για το θέμα αυτό. Μιλώντας στην εφημερίδα “Ημερησία”, ο Γιάννης Δραγασάκης τόνιζε πως «στόχος μας δεν είναι να επιστρέψουμε στο παρελθόν ούτε να αναστήσουμε ένα μοντέλο που έχει καταρρεύσει» προσθέτοντας ταυτόχρονα πως μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ στοχεύει στο... «να αρχίσει η σταθεροποίηση και η ανάκαμψη των εισοδημάτων, αρχίζοντας με την αποκατάσταση του κατώτατου μισθού στα προηγούμενα επίπεδά του» (24.11.2012). Για να μην θίξει την ηγεμονία του Κεφαλαίου ο ΣΥΡΙΖΑ θέτει ως βασικό στόχο την σταδιακή επιστροφή στο 2009, με την προϋπόθεση βέβαια να υπάρχει και ανάλογη ανάπτυξη – παραδέχεται επί της ουσίας ότι θα εφαρμόσει ένα μοντέλο καπιταλιστικής ανάπτυξης, διαφοροποιημένο σε ορισμένους τομείς απ' ότι έπραξαν οι συγκυβερνήσεις ΝΔ-ΠΑΣΟΚ-ΛΑΟΣ-ΔΗΜΑΡ. Το έχει πει άλλωστε και ο Γ.Σταθάκης: «Η επιστροφή μισθών και συντάξεων σε επίπεδα συμβατά με εκείνα προ του 2009 μπορεί να γίνει μόνο υπό την προϋπόθεση ότι η οικονομία ανακάμπτει και βρίσκεται στα επίπεδα του 2009. Αυτό είναι μια σταδιακή διαδικασία» (Το Βήμα, 24.3.2013).
Συμπέρασμα; Οι μεγαλοστομίες του ΣΥΡΙΖΑ περί δήθεν δίκαιης αναδιανομής του πλούτου ήταν προεκλογικές φανφάρες. Η περιβόητη “κυβέρνηση της Αριστεράς” δεν πρόκειται να αναδιανείμει κανέναν πλούτο προς όφελος του λαού ακριβώς επειδή δεν αμφισβητεί, ούτε κατά το ελάχιστο, τον κεφαλαιοκρατικό τρόπο παραγωγής, δεν αναγνωρίζει την κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής ως μοναδικό δρόμο για τη λαϊκή ευημερία. Αντιθέτως, κάνοντας λόγο για μετάβαση στα επίπεδα μισθών και συντάξεων του 2009, αναγνωρίζει το πλαίσιο ανάπτυξης που ακολουθήθηκε τα προηγούμενα χρόνια, αναγνωρίζει την πολιτική της λιτότητας και των αντεργατικών νόμων των τελευταίων χρόνων ο θεμέλιος λίθος της οποίας μπήκε με την Συνθήκη του Μάαστριχτ το 1992 (την οποία ο τότε Συνασπισμός είχε ψηφίσει).
Σοσιαλισμός μέσω...Ευρωπαϊκής Ένωσης
«Υπάρχει κάτι να φοβηθεί κανείς από την Αριστερά στην Ελλάδα; Με ποιο τρόπο είμαστε ριζοσπαστικοί;», Αλ.Τσίπρας, Ομιλία στο Brookings [7].
Ο καιροσκοπισμός και η αφερεγγυότητα του ΣΥΡΙΖΑ φάνηκε και κατά τα πρόσφατα ταξίδια του Αλέξη Τσίπρα στο εξωτερικό. Σε μια προσπάθεια δημιουργίας ηγετικού πολιτικού προφίλ με διεθνή αναγνώριση, ο επικεφαλής της αξιωματικής αντιπολίτευσης επισκέφτηκε αρχικά τη Γερμανία όπου είχε συνάντηση με τον υπουργό οικονομικών της χώρας Βόλφγκανγκ Σόϊμπλε (14.1.2013). Στην συνάντηση, ο κ.Τσίπρας ξέχασε τις κορώνες περί «κατοχικής δύναμης» και γερμανικού οικονομικού επεκτατισμού που εκστομίζει στα εγχώρια φόρα, παραδίδοντας ουσιαστικά διαπιστευτήρια καπιταλιστικής διαχείρισης στη γερμανική πολιτική ηγεσία. Αναφέρθηκε στο «λάθος μίγμα» διαχείρισης της κρίσης – λες και ο Β.Σόϊμπλε είναι κάποιος αφελής πολιτικός που δεν στηρίζει πάγια τα οικονομικά συμφέροντα της γερμανικής αστικής τάξης – και υποσχέθηκε την εξάλειψη της γραφειοκρατίας που εμποδίζει την «υγιή επιχειρηματικότητα» να διαπρέψει στην Ελλάδα. Με απλά λόγια ο κ.Τσίπρας θέλησε να καταστήσει σαφές στην γερμανική ηγεσία πως το μόνο που θα αμφισβητήσει μια κυβέρνηση της Αριστεράς (όταν έρθει στην εξουσία) θα είναι το μίγμα διαχείρισης της κρίσης και πως θα παραμείνει πιστή στις βασικές δομές της ΕΕ – δηλαδή τον κεφαλαιοκρατικό τρόπο παραγωγής, την ελεύθερη αγορά, τον ιμπεριαλιστικό της χαρακτήρα ως δύναμη επιβολής των μονοπωλιακών συμφερόντων.
Ο ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί κόμμα του ευρωενωσιακού μονόδρομου εκφράζοντας παράλληλα διαφωνίες για την «αρχιτεκτονική του ευρώ», επιδιώκοντας τη δημιουργία συμμαχιών (ή καλύτερα λυκοσυμμαχιών) εντός της ΕΕ. Δημιουργεί την αυταπάτη στα λαϊκά στρώμματα πως εάν δημιουργηθεί ένας πόλος (π.χ. Γαλλία και χώρες του ευρωπαϊκού νότου) ενάντια στη νεοφιλελεύθερη συνταγή του Βερολίνου θα αλλάξει ο συσχετισμός υπέρ των λαών. Μόνο που αυτή η σκέψη αποκρύπτει την ιμπεριαλιστική δομή της ΕΕ ως υπερεθνικής συμμαχίας στην οποία – όπως σε κάθε άλλη ιμπεριαλιστική ένωση – υπερισχύει το δίκαιο του ισχυρότερου. Άλλωστε, τα νέα μέτρα λιτότητας που η κυβέρνηση του σοσιαλδημοκράτη Φρανσουά Ολάντ έχει επιβάλλει στο γαλλικό λαό αποδεικνύουν πως ο «άλλος αέρας» που, δήθεν, θα έπνεε στην Ευρώπη μετά την ήττα του δεξιού Σαρκοζί ήταν αέρας κοπανιστός.
Να τι λέει, μεταξύ άλλων, το κείμενο της Διακύρηξης του ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ που εγκρίθηκε από την Πανελλαδική Συνδιάσκεψη: «να διεκδικήσουμε με όλα τα πρόσφορα μέσα το αίτημα για ανατροπή της σημερινής μορφής ολοκλήρωσης της Ευρώπης, της σημερινής αρχιτεκτονικής του ευρώ και της νεοφιλελεύθερης λογικής που διέπει το κοινό νόμισμα ώστε να επαναθεμελιωθούν οι ευρωπαϊκοί θεσμοί στην κατεύθυνση και υπό τη σκοπιά της κοινωνικής δικαιοσύνης και του σοσιαλισμού» [8]. Δηλαδή, με απλούστερα λόγια, σοσιαλισμός μέσω... Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με «επαναθεμελίωση» των ευρωπαϊκών θεσμών. Η θεσμολαγνεία αυτή του ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι καθόλου τυχαία και συνδέεται άμεσα με την προσπάθεια του να μην θιχτεί η εξουσία του Κεφαλαίου, σε Ελλάδα και Ευρώπη. Επιπλέον, αποκρύπτει ότι από το 1957, από την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας, οι ευρωπαϊκοί θεσμοί δεν αποτελούν τίποτε άλλο παρά τον μανδύα του αντεργατικού, αντιλαϊκού, φιλομονοπωλιακού χαρακτήρα της Ένωσης. Η λεγόμενη «Ανανεωτική Αριστερά» - αυτήν που γέννησε τον σημερινό ΣΥΡΙΖΑ – το 1981 μιλούσε για την «ΕΟΚ των λαών και των εργαζομένων», το 1992 ψήφιζε περήφανα την Συνθήκη του Μάαστριχτ και την παγίωση των αντεργατικών νόμων, το 2011 μέσω της «Αυγής» έκανε λόγο για «Επανίδρυση της ΕΕ» με «δημοκρατία και αλληλεγγύη» εντός της Ένωσης.
Και με τον αστυφύλαξ και με τον χωροφύλαξ
Ο ΣΥΡΙΖΑ, λοιπόν, προσπαθεί να μην αφήσει κανέναν απογοητευμένο. Ούτε το λαό, ούτε τους εκμεταλλευτές του λαού. Εντός της ελληνικής πολιτικής σκηνής επιχειρεί να προσεγγίσει την εργατική τάξη με κορώνες περί «σοσιαλισμού» και «αναδιανομής του πλούτου» χωρίς να αμφισβητεί την εξουσία του Κεφαλαίου. Υπόσχεται τη δημιουργία πρόσφορου εδάφους για ιδιωτικές επενδύσεις υμνώντας την «υγιή επιχειρηματικότητα». «Προσέξτε: Εγώ δεν έχω πρόβλημα με την ανάπτυξη, με την επιχειρηματικότητα, με το υγιές κέρδος. Με την αισχροκέρδεια έχω πρόβλημα, με την ατιμία έχω πρόβλημα» έλεγε τον περασμένο Δεκέμβρη ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, εξαγνίζοντας ουσιαστικά την κερδοφορία των επιχειρήσεων. Λες και το κέρδος που βγάζει ο κεφαλαιοκράτης μέσα απ΄την εκμετάλλευση του εργαζόμενου χωρίζεται σε «υγιές» και «μη-υγιές», λες και υπάρχει «καλή» και «κακή» εκμετάλλευση. Πόσος κάλπικος σοσιαλισμός, πόσος πολιτικός καιροσκοπισμός, εμπεριέχεται σε αυτά τα λόγια – και κυρίως σε αυτές τις προθέσεις;
Κατά την επίσκεψη του στις ΗΠΑ, τον περασμένο Γενάρη, ο κ.Τσίπρας δεν παρέλειψε να επαινέσει τη διοίκηση του Μπαράκ Ομπάμα για τον τρόπο αντιμετώπισης της κρίσης, σε αντιδιαστολή με την πολιτική της ΕΕ. «Δεδομένης της δομής της Ευρωζώνης (...) θα μπορούσαμε να παρακολουθήσουμε τον τρόπο με τον οποίο η αμερικανική κυβέρνηση, η κυβέρνηση του Μπαράκ Ομπάμα, προσπάθησε από την πρώτη στιγμή να αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση με μια επεκτατική δημοσιονομική πολιτική» (22.1.2013) δήλωνε στο Ινστιτούτο Brookings ο κ.Τσίπρας κλείνοντας τα μάτια στα 40 εκατομμύρια ανασφάλιστων πολιτών στις ΗΠΑ, στην αύξηση του ποσοστού της φτώχειας (από 12,5% το 2008 σε 15,1% το 2011), στην αύξηση μέσα σε τρία χρόνια (2009-2012) των αμερικανών πολιτών που τρέφονται “με το κουπόνι” κατά 14 εκατομμύρια! Προφανώς, λοιπόν, ο κ.Τσίπρας, μετακινούμενος από το Brookings στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια δεν πρόσεξε τις επιπτώσεις της καπιταλιστικής ανάπτυξης στις ΗΠΑ, δεν είχε την ευκαιρία να επισκεπτεί τις φτωχογειτονιές των μεγαλουπόλεων, την ερημοποίηση των γκέτο, την κοινωνική απομόνωση, τους εκατοντάδες χιλιάδες άστεγους που ζουν το αμερικανικό όνειρο μέσα σε χαρτόκουτα.
Ακολουθώντας βέβαια την πολιτική του «και με τον αστυφύλαξ και με τον χωροφύλαξ», ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα μπορούσε παρά είναι τόσο με τον Ομπάμα όσο και με τον Ούγκο Τσάβες. Δηλαδή και με τον ιμπεριαλιστή και με τον καταπιεζόμενο, και με τη φιλομονοπωλιακή πολιτική της Ουάσινγκτον και με την ιδιότυπα σοσιαλιστική, φιλολαϊκή πολιτική του λαοφιλούς αποθανόντα ηγέτη της Βενεζουέλας.
Ο δήθεν ριζοσπαστικός χαρακτήρας του ΣΥΡΙΖΑ χάνεται κάπου μεταξύ των αντιφάσεων που επιχειρούν – ανεπιτυχώς – να γεφυρώσουν τα αγεφύρωτα: την ηγεμονία του Κεφαλαίου με την κοινωνική δικαιοσύνη, την καπιταλιστική ανάπτυξη με τον σοσιαλισμό, την εργατική εξουσία με την υγιή επιχειρηματικότητα, τα ειρηνευτικά κινήματα με τον Ιμπεριαλισμό. Οι αντιφάσεις όμως του ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι παρά αποτέλεσμα της διαδικασίας μετασχηματισμού του από οπορτουνιστικό σε σοσιαλδημοκρατικό κόμμα. Μια διαδικασία που διατηρεί στο ακέραιο τον πολιτικό καιροσκοπισμό και την προσπάθεια να σπείρει αυταπάτες στα λαϊκά στρώμματα.
Αυτό που είναι φανερό είναι πως η εναλλακτική διαχείριση του συστήματος, που προτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ, θα συνεχίσει για ένα σημαντικό διάστημα να έχει έρεισμα σε τμήματα των λαϊκών στρωμμάτων, καθώς ο οπορτουνίστικος καιροσκοπισμός διαθέτει την ικανότητα να γοητεύει και να αυταπατά. Το μόνο βέβαιο είναι πως, οι κομμουνιστές, οφείλουμε να τον ξεσκεπάζουμε σε κάθε περίσταση, μεθοδικά και μελετημένα, ώστε να απεκδυθεί του ριζοσπαστικού του προσωπείου. Και να γίνει σαφής ο πραγματικός του ρόλος: αυτός του υπηρέτη του Κεφαλαίου και του στηλοβάτη του Καπιταλισμού.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] “Καλημέρα με τον Γ.Αυτιά”, ΣΚΑΪ, 20 Μάη 2012.
[2] Εφημερίδα Guardian, “Greek leftist leader Alexis Tsipras: 'It's a war between people and capitalism”, 18 Μάη 2012.
[3] “Αλ. Τσίπρας: Επαναδιαπραγμάτευση χωρίς μνημόνιο”, Το Βήμα, 28 Γενάρη 2013.
[4] Αθηναϊκο Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, 31 Μάη 2012.
[5] Συνέντευξη στο “Βήμα της Κυριακής”, 30 Σεπτ. 2012.
[6] “Για την οικονομική καπιταλιστική κρίση και το χρέος”, Ριζοσπάστης, 17 Ιούλη 2011.
[7] Ομιλία του προέδρου της ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ Αλέξη Τσίπρα στο Ινστιτούτο Brookings, Η Αυγή, 22.1.2013.
* Ο Νικόλας Μόττας είναι υποψήφιος διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας (PhD), ιδρυτής και διαχειριστής του Ελληνικού Αρχείου Τσε Γκεβάρα (guevaristas.net) και αρθρογράφος.
