ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΜΕΡΑ ΠΑΙΔΙΟΥ: Αγώνας για ανατροπή ή ...τηλεμαραθώνιοι;

Οι Παγκόσμιες Μέρες αφιερωμένες στα παιδιά όλου του κόσμου όπως η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού (20/11) και η Παγκόσμια Μέρα Παιδιού (11/12), βρίσκουν εκατομμύρια παιδιά σε συνθήκες εξαθλίωσης, ενώ στο φως της δημοσιότητας έρχονται στοιχεία και αριθμοί που σοκάρουν. Η ζωή εκατομμυρίων παιδιών, όπως και των γονιών τους είναι «χάρισμα» στα κέρδη των λίγων, αφού δεν μπορεί να υπάρξει «παιδική ευημερία» από τη στιγμή που οι άνθρωποι που φέρνουν στον κόσμο αυτά τα παιδιά ζουν στην εξαθλίωση, σε συνθήκες πολέμου, στην ανεργία ή υπό την απειλή της, σε συνθήκες ιδιωτικοποίησης της Παιδείας και της Υγείας.

Η ιδιωτικοποίηση της εκπαίδευσης, η σύνδεσή της με την αγορά, τα χαμηλά μεροκάματα και η ανεργία των γονιών τους, όλοι αυτοί είναι παράγοντες που πετούν πολλά παιδιά έξω από το σχολείο. Ίσως να ισχυριστεί κανείς ότι στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες η κατάσταση δεν είναι τόσο τραγική όσο στις αναπτυσσόμενες. Η ουσία είναι ότι σε όλες τις περιπτώσεις οι ανάγκες του κεφαλαίου, διαμορφώνουν αυτήν την κατάσταση. Η ουσία είναι ότι, παρά τις δυνατότητες της εποχής που διανύουμε και τις ανάγκες της κοινωνίας, εκατομμύρια παιδιά μένουν αμόρφωτα, στη δούλεψη των καπιταλιστών για ένα κομμάτι ψωμί

Τα στοιχεία λένε ακόμα πως δεν υπάρχουν «πλούσιες» και «φτωχές» χώρες. Δεν μιλάμε μόνο για τα παιδιά της “UNICEF”, αλλά για τα παιδιά που βλέπουμε καθημερινά γύρω μας. Τα παιδιά των νυχτερινών σχολείων, των απολυμένων εργαζομένων, των πολύ φτωχών λαϊκών συνοικιών που ζουν στοιβαγμένα σε ένα δωμάτιο. Είναι τα παιδιά που η ΔΕΗ τους κόβει το ρεύμα, επειδή οι γονείς τους δεν είχαν να πληρώσουν, τα παιδιά που δεν έχουν πάει ποτέ διακοπές….

Φτώχεια και κέρδη πάνε «πακέτο»
Η εργασία προβάλλει σαν η μοναδική λύση για εκατομμύρια παιδιά που οι γονείς τους δεν μπορούν να τα θρέψουν, αφού στις χώρες του καπιταλιστικού κόσμου δεν υπάρχει καμιά ουσιαστική μέριμνα για τα παιδιά αυτών των οικογενειών, ούτε - πολύ περισσότερο - για τους γονείς τους. Δεν πρόκειται για «ανήθικη» ή «ανάλγητη» στάση των αστικών κυβερνήσεων. Πρόκειται για αντικειμενική ανάγκη της καπιταλιστικής κοινωνίας, η οποία στηρίζεται στην εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης, αφού τα μέσα παραγωγής είναι ατομική ιδιοκτησία.

Γι' αυτό το λόγο, η εργασία δεν απαλλάσσει από τη φτώχεια. Ενδεικτικό είναι ότι σε 17 από 24 χώρες - μέλη του ΟΟΣΑ από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 το ποσοστό της φτώχειας μεταξύ των παιδιών (και των γονιών τους κατά συνέπεια) έχει αυξηθεί κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας. Η εργασία, όταν τα μέσα παραγωγής είναι ατομική ιδιοκτησία, δεν αποτελεί μέσο ευημερίας των λαϊκών στρωμάτων, αλλά μέσο πλουτισμού των καπιταλιστών. Η παιδική δε εργασία, που είναι εργασία χωρίς δικαιώματα, παράγει πολλαπλάσια κέρδη για τους καπιταλιστές, συμβάλλει στην ανταγωνιστικότητα και την ευημερία του κεφαλαίου. Δεν μπορεί να καταργηθεί.

Τα στοιχεία κάνουν λόγο για 40 - 50 εκατομμύρια παιδιά που μεγαλώνουν στη φτώχεια σε ορισμένες από τις λεγόμενες «πλουσιότερες χώρες» του κόσμου. Ας δούμε αναλυτικά ορισμένα παραδείγματα. Σκανδιναβικές χώρες, όπως η Δανία και η Φινλανδία, κάτω και από την επίδραση των κατακτήσεων της ΕΣΣΔ, εμφανίζουν τα μικρότερα ποσοστά φτώχειας, λιγότερο από 3%. Αντίθετα, χώρες με τις πιο «ανταγωνιστικές» οικονομίες έχουν ποσοστά φτώχειας ακόμα και μεγαλύτερα του 20%. Αναφέρουμε ενδεικτικά:
• Γερμανία: 10,2%
• Ισπανία: 13,3%
• Ιαπωνία: 14,3%
• Αυστραλία: 14,7%
• Ηνωμένο Βασίλειο: 15,4%
• Ιταλία: 16,6%
• ΗΠΑ: 21,9%
• Μεξικό: 27,7%

Στη δουλειά αντί στο σχολείο…
Περίπου 115 εκατομμύρια παιδιά ανά τον κόσμο δεν πηγαίνουν σχολείο και πάνω από το 53% των παιδιών εκτός πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι κορίτσια. Την ίδια στιγμή, τα παιδιά που εργάζονται, και μάλιστα σε σκληρές εργασίες, ανέρχονται σε 250 εκατομμύρια, με την πλειοψηφία αυτών να έχουν εγκαταλείψει την εκπαίδευση.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το 70% της παιδικής εργασίας παγκοσμίως βρίσκεται στον αγροτικό τομέα με πάνω από 132 εκατομμύρια αγόρια και κορίτσια κάτω των 15 ετών να εργάζονται σε αγροκτήματα και φυτείες, χειριζόμενα μηχανήματα, σπέρνοντας και θερίζοντας, ψεκάζοντας ζιζανιοκτόνα και φροντίζοντας ζώα. Μάλιστα η παιδική εργασία στη γεωργία, αλλά γενικά η παιδική εργασία, είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο που δεν περιορίζεται στις αναπτυσσόμενες χώρες, είναι επίσης σοβαρό πρόβλημα και στις βιομηχανικές χώρες.

Στην Ελλάδα κάθε χρόνο, 8.000 μαθητές εγκαταλείπουν την εκπαίδευση για οικονομικούς λόγους, ενώ 1 στους 10 Έλληνες (περίπου 1 εκατ. άνθρωποι) δεν τελείωσε ούτε καν το Δημοτικό. Από την τελευταία απογραφή πληθυσμού προκύπτει, επίσης, ότι περίπου 2.800.000 ηλικίας 16 ετών και άνω, δεν έχουν ολοκληρώσει τη βασική εκπαίδευση, το υποχρεωτικό 9χρονο σχολείο, και η κύρια – αν όχι η μοναδική – αιτία είναι η εργασία.

Κάποιοι, όσον αφορά στην παιδική εργασία στην Ελλάδα, κάνουν λόγο για μάστιγα, σύμφωνα με φετινά στοιχεία, περίπου 75.000 παιδιά στη χώρα μας εργάζονται.
Το 10% των παιδιών απαντούν ότι εργάζονται από τα 10-12 χρόνια τους, το 34% από τα 12-14 χρόνια τους και το 56% από 14 ετών και πάνω.
Το 48% εργάζονται σε συνεργεία – μηχανουργεία, το 18% σε άλλες χειρωνακτικές δουλιές, το 14% στην οικοδομή, το 12% σε εξωτερικές δουλειές και το 8% σε λαϊκές αγορές και παζάρια…

Στη Σάμο μεγάλη η σχολική εγκατάλειψη…
Τόσο στη Σάμο όσο και σε περιοχές του Νομού Αττικής (Δ. Αττική) όπως η κεντρική και η δυτική Μακεδονία, η Θράκη, η νησιωτική Ελλάδα (Ιόνια νησιά, Κυκλάδες, Δωδεκάνησα, Κρήτη), η Ηλεία, η Ευρυτανία, αποτελούν στην κυριολεξία τις «γκρίζες και τις μαύρες» ζώνες του εκπαιδευτικού μας χάρτη. Πέρα όμως από τα χαμηλά ποσοστά πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, περισσότερο ανησυχητικές είναι οι απώλειες που εμφανίζονται σε επίπεδο σχολικής διαρροής και πρόωρης σχολικής εγκατάλειψης.

Συγκεκριμένα σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποίησε η Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ν. Σάμου, τμήμα Αγωγής Υγείας το σχολικό έτος 2006-2007, η μαθητική διαρροή ανέρχεται στο Νομό Σάμου στο 9,3% στο Γυμνάσιο (με μέσο όρο 6,09% στο σύνολο της χώρας), 2,01 στο Ενιαίο Λύκειο (3,32% στο σύνολο της χώρας) και στο ΤΕΕ 20,22% (20,22%). Η έρευνα αφορούσε τη γενιά μαθητών 2000-2001, ωστόσο δείχνει την τάση σχολικής εγκατάλειψης που πιθανώς σήμερα να είναι μεγαλύτερη.
Οι παράγοντες διαρροής – σύμφωνα με την έρευνα – ομαδοποιούνται σε δύο μεγάλες κατηγορίες που επαναβεβαιώνουν τα παραπάνω πανελλαδικά στοιχεία: α) Παράγοντες που συνδέονται με την οικογένεια (κοινωνική/οικογενειακοί): χαμηλή κοινωνικοοικονομική κατάσταση οικογένειας, διαφορετική φυλή και εθνική καταγωγή, κακή σχολική επίδοση αδελφών, πιθανή διαρροή μεγαλύτερου αδελφού, οικογενειακή κινητικότητα, έλλειψη στήριξης του νέου από γονείς, αστάθεια οικογενειακού περιβάλλοντος, εύρεση εργασίας κ.λπ.
β) Παράγοντες που σχετίζονται με το σχολείο και την εμπειρία του νέου σ’ αυτό: κακή σχολική επίδοση, πολλές απουσίες, προβλήματα πειθαρχίας, συχνή αλλαγή σχολείου κ.ά.

Τέλος, σύμφωνα με την Αφροδίτη Γαβριήλ (προϊσταμένη εκπαιδευτικών θεμάτων), 3-4 παιδιά το χρόνο α’ βάθμιας εκπαίδευσης …χάνονται στο νομό. Ο πιθανός λόγος – μας είπε – ότι πρόκειται για οικογένειες διερχόμενες που σταματούν εδώ για λίγο και παρακολουθούν μαθήματα και στη συνέχεια πηγαίνουν κάπου αλλού ενδεχόμενα…
* Εκτός τούτων στις μέρες μας έχουμε τη «τύχη» να βλέπουμε από κοντά το αποκρουστικό πρόσωπο ενός συστήματος που στέλνει τα παιδιά (μαζί με τους γονείς τους) στο θάνατο ή στην αβεβαιότητα. Βλέπουμε στα βλέμματα των παιδιών – προσφύγων που φτάνουν εδώ κατά εκατοντάδες, το αδιέξοδο και την απόγνωση. Τι θ’ απογίνουν; Πώς θα επιβιώσουν; Πόσα θα επιβιώσουν; Αυτή άραγε είναι η μοίρα των ανέστιων όπου γης;

Παραβιάζεται ακόμα και η στοιχειώδης νομοθεσία
Πολλά είναι τα ερωτήματα που γεννιούνται σχετικά με το μέλλον των παιδιών που εγκαταλείπουν το σχολείο για να εργαστούν, παρά τους νόμους που αφορούν την προστασία ανηλίκων οι οποίοι φυσικά παραβιάζονται κατάφωρα.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το Ν.1837/1989 («Για την προστασία των ανηλίκων κατά την απασχόληση και άλλες διατάξεις») και το ΠΔ 62/1998 («Μέτρα για την προστασία των νέων κατά την εργασία, σε συμμόρφωση με την οδηγία 94/33ΕΚ»):

• Απαγορεύεται η εργασία ανηλίκων που δεν έχουν συμπληρώσει τα 15 τους χρόνια.
• Έφηβοι που δεν έχουν συμπληρώσει τα 16 τους χρόνια, καθώς και όσοι ανήλικοι που φοιτούν σε γυμνάσια, λύκεια κάθε τύπου, τεχνικές ή επαγγελματικές σχολές, δημόσιες ή ιδιωτικές αναγνωρισμένες από το κράτος δεν επιτρέπεται να δουλεύουν πάνω από έξι ώρες τη μέρα και 30 ώρες τη βδομάδα.
• Για τους νέους που φοιτούν σε γυμνάσια, λύκεια κάθε τύπου, σε δημόσιες ή ιδιωτικές αναγνωρισμένες από το κράτος τεχνικές ή επαγγελματικές σχολές, η δουλειά αρχίζει ή λήγει δύο τουλάχιστον ώρες μετά τη λήξη ή πριν την έναρξη των μαθημάτων αντιστοίχως.
• Απαγορεύεται η υπερωριακή απασχόληση των εφήβων (15-18 χρονών).
• Για κάθε δραστηριότητα στην οποία πρόκειται να απασχοληθούν νέοι, ο εργοδότης οφείλει να έχει στη διάθεσή του μια γραπτή εκτίμηση των κινδύνων που υπάρχουν για τους νέους και συνδέονται με την εργασία τους.
• Απαγορεύεται η εργασία των εφήβων από 10 μ.μ. μέχρι 6 π.μ.
• Οι έφηβοι δικαιούνται ελάχιστη ανάπαυση 12 συνεχών ωρών για κάθε 24 ώρες.
• Δικαιούνται επίσης εβδομαδιαία ελάχιστη ανάπαυση 2 συνεχών ημερών εκ των οποίων η μία πρέπει να είναι Κυριακή.
• Αν ο ημερήσιος χρόνος εργασίας υπερβαίνει τις 4,5 ώρες εργασίας, παρέχεται διάλειμμα τουλάχιστον τριάντα συνεχών λεπτών.
Πόσοι εργοδότες τηρούν κάτι από όλα τα παραπάνω, με την ανοχή μάλιστα της εκάστοτε κυβέρνησης;.. Η πάλη μέσα από τα συνδικάτα είναι ο μόνος δρόμος, για την υπεράσπιση, αλλά και τη διεύρυνση των κατακτήσεων που η εργατική τάξη έχει κερδίσει με αίμα.

Αγώνας για ανατροπή ή ...τηλεμαραθώνιοι;
Η Παγκόσμια Μέρα Παιδιού (11/12) είναι λίγο πριν τα Χριστούγεννα. Στις επόμενες μέρες θα αρχίσουν τα διάφορα ρεπορτάζ για τα παιδιά του δρόμου για το γεγονός ότι: «Δεν είναι τα Χριστούγεννα για όλα τα παιδιά μια λαμπερή γιορτή». Χωρίς να λένε ότι τα παιδιά αυτά ούτε όταν ενηλικιωθούν θα ζουν λαμπερά Χριστούγεννα. Χωρίς να γίνεται λόγος για την ανεργία των γονιών τους, για τα χαμηλά μεροκάματα και τις αυξήσεις των 0,77 ευρώ τη μέρα, για την εμπορευματοποίηση της Υγείας και της Παιδείας. Χωρίς να λένε ότι τα παιδιά ζουν σε συνθήκες εξαθλίωσης και φτώχειας, επειδή εκατομμύρια εργαζόμενοι βρίσκονται στην ίδια μοίρα. Χωρίς να αναρωτιούνται κατά πόσον είναι εφικτό για τα παιδιά των εργατών και των πιο εξαθλιωμένων λαϊκών στρωμάτων να ξεφύγουν από τη μοίρα των γονιών τους.

Οι τηλεμαραθώνιοι κι οι πάσης φύσεως φιλανθρωπίες θα αρχίσουν σε λίγες μέρες. Όλοι θα καλεστούν να δώσουν κάτι από το υστέρημά τους για τα «άτυχα παιδιά» της χώρας μας και όλου του κόσμου, χωρίς να λέγεται ότι το πρόβλημα για τη φτώχεια των ανθρώπων δεν είναι η έλλειψη χρημάτων. Κρύβουν πως όσα χρήματα κι αν συγκεντρωθούν σε έναν τηλεμαραθώνιο δεν πρόκειται, ουσιαστικά, να αλλάξει τίποτα. Κρύβουν πως τα παιδιά θα είναι «άτυχα», όσο «οι μεγάλοι» δε θα αγωνίζονται για ένα καλύτερο αύριο. Οι ευθύνες απονέμονται σε όλους: Στους εργαζόμενους που δουλεύουν για 600 ευρώ το μήνα, στους συνταξιούχους των 400 ευρώ, στους άνεργους. Όλοι πρέπει να συνεισφέρουν όπως μπορούν, κι ας είναι και οι ίδιοι και τα παιδιά τους «χωρίς στον ήλιο μοίρα».

Η Παγκόσμια Μέρα Παιδιού έχει θεσπιστεί σε μια εκμεταλλευτική κοινωνία, όπου κατά τη διάρκεια όλου του χρόνου η μέριμνα για την προστασία και την ευημερία των παιδιών επαφίεται στη «φιλανθρωπία» ορισμένων ΜΚΟ, πολυεθνικών και της Εκκλησίας. Για να θυμίζει στους πλούσιους ότι πρέπει να πετάξουν κι αυτοί ένα ξεροκόμματο από την πίτα τους και να «χειροκροτούν» οι πολιτικοί τους εκφραστές, ρίχνοντας στάχτη στα μάτια των λαϊκών στρωμάτων.
Για τους εργαζόμενους και τους νέους όμως είναι ξεκάθαρο ότι η Μέρα του Παιδιού είναι μια ακόμα αφορμή για εξαγωγή συμπερασμάτων. Δεν πρέπει να ταυτίζουν το δικό τους ενδιαφέρον, την ευαισθησία τους και την οργή τους για την αδικία, με την υποκριτική «φιλανθρωπία» των χορτάτων, των εκμεταλλευτών, των ληστών του πλούτου που παράγουν οι εργαζόμενοι.

Η ζωή έχει αποδείξει ότι οι «τηλεμαραθώνιοι» δεν αποτελούν λύση. Αντίθετα, δημιουργούν αυταπάτες ότι «όλοι νοιάζονται», «όλοι ευθύνονται», «όλοι μπορούν να συμβάλουν», ακόμα κι οι υπαίτιοι.

Της Μαργαρίτας Καρβούνη, εφημερίδα «Χαραυγή» (www.xaravgi-samos.gr)

.....