Tο αστικό κράτος έχει συνέχεια και στον τομέα της Υγείας

Ολα τα προηγούμενα χρόνια - και ιδιαίτερα κατά την τελευταία 6ετία της βαθιάς καπιταλιστικής κρίσης - ο τομέας της Υγείας βρέθηκε στο στόχαστρο της αντιλαϊκής στρατηγικής του κεφαλαίου, της ΕΕ, των αστικών κυβερνήσεων προκειμένου να υπηρετηθούν οι σύγχρονες ανάγκες των μονοπωλίων, η διέξοδος από την κρίση προς όφελός τους.

Στο πλαίσιο αυτό δρομολογήθηκαν και υλοποιήθηκαν μια σειρά από αντιλαϊκές μεταρρυθμίσεις που είχαν ως στόχο τη μείωση του λεγόμενου μη μισθολογικού κόστους, την παραπέρα εμπορευματοποίηση του κρατικού τομέα Υγείας, την ενίσχυση της επιχειρηματικής δράσης, ως απαραίτητες προϋποθέσεις για την τόνωση της ανταγωνιστικότητας και την ανάκαμψη των καπιταλιστικών κερδών.

Αυτή την πολιτική θα συνεχίσει, σύμφωνα με τις εξαγγελίες της, και η νέα συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, πατώντας πάνω στις αντιλαϊκές αναδιαρθρώσεις της προηγούμενης αστικής κυβέρνησης και σχεδιάζοντας νέες στην ίδια κατεύθυνση. Κι αυτό διότι η ουσία, το περιεχόμενο και οι στόχοι της αστικής πολιτικής δεν αλλάζουν, επειδή άλλαξε η κυβέρνηση που τη διαχειρίζεται. Αλλωστε συχνά πυκνά τα στελέχη της το επιβεβαιώνουν, λέγοντας ότι «το κράτος έχει συνέχεια», δηλαδή το αστικό κράτος το οποίο υπηρετεί τα συμφέροντα του κεφαλαίου.

Στο έργο αυτό σταθεροί αρωγοί και στυλοβάτες είναι - μεταξύ άλλων - οι αστοί επιστήμονες που θέτουν τις γνώσεις τους στην υπηρεσία του κεφαλαίου, ανεξάρτητα από το ποιος είναι ο διαχειριστής της κυβερνητικής εξουσίας.

Γι' αυτό και τα διάφορα αστικά επιστημονικά κέντρα μελετών, ινστιτούτα, οργανισμοί, αλλά και ιατρικοί σύλλογοι, επιστημονικές ιατρικές εταιρείες, πανεπιστήμια, με ένα τμήμα των καθηγητών τους προτείνουν διάφορες λύσεις για τα προβλήματα του χώρου της Υγείας, πολλές φορές και διαφορετικές μεταξύ τους, που το ενοποιητικό τους στοιχείο είναι ότι δεν ξεφεύγουν ρούπι από τη ράγα της στρατηγικής που εξυπηρετεί τα συμφέροντα των μονοπωλίων.

Γι' αυτό και πίσω από τον δήθεν ουδέτερο «επιστημονικό μανδύα» αυτών των προτάσεων ή ακόμα και τον φαινομενικά «φιλολαϊκό» χαρακτήρα ορισμένων από αυτών, δεν μπορεί να κρυφτεί το βαθύτατα αντιδραστικό και επικίνδυνο περιεχόμενο της αστικής επιστήμης, αναδίνοντας τη δυσωδία του σάπιου εκμεταλλευτικού συστήματος που αυτή υπηρετεί, του καπιταλισμού.

Για παράδειγμα, οι συνεχείς δραστικές περικοπές στον Κανονισμό Παροχών του ΕΟΠΥΥ για εξετάσεις, φάρμακα, υγειονομικό υλικό έγιναν με εργαλείο τα «επιστημονικά θεραπευτικά πρωτόκολλα και τις κατευθυντήριες οδηγίες» και τα πορίσματα των διάφορων «επιστημονικών επιτροπών». Είναι αυτοί οι «εγνωσμένου κύρους» επιστήμονες που βεβαίωσαν ότι δεν χρειάζεται οι γυναίκες κάτω των 21 ετών να κάνουν Test Pap, γιατί είναι λίγες οι περιπτώσεις εμφάνισης του καρκίνου σε αυτές τις ηλικίες!!!

Το πλαίσιο της στρατηγικής υπέρ των μονοπωλίων

Αφορμή για να αναφερθούμε σε αυτά αποτέλεσε το άρθρο («Τα ΝΕΑ», 4-5/4/2015) του Γ. Τούντα, πρώην προέδρου του ΕΟΦ (επί συγκυβέρνησης ΝΔ - ΠΑΣΟΚ), καθηγητή της Ιατρικής Σχολής και διευθυντή του Κέντρου Μελετών Υπηρεσιών Υγείας της Ιατρικής Σχολής Αθηνών, στο οποίο παρουσιάζει προτάσεις-μέτρα για την «αντιμετώπιση των χρόνιων παθογενειών του ΕΣΥ». Ας δούμε ορισμένες πλευρές:

1) Ακρογωνιαίος λίθος της αστικής στρατηγικής είναι ότι το δικαίωμα του λαού σε σύγχρονες, δημόσιες και δωρεάν υπηρεσίες Υγείας αποτελεί κόστος - εμπόδιο για την κερδοφορία των μονοπωλίων. Γι' αυτό πρέπει το αστικό κράτος συνεχώς να βρίσκει τρόπους να το μειώνει προκειμένου να εξασφαλίζεται η ανταγωνιστικότητά τους.

Αυτή είναι η βάση που όλοι μαζί, ΕΕ, αστικές κυβερνήσεις, αστοί επιστήμονες συμφωνούν και υποστηρίζουν την εφαρμογή πολιτικών συνεχούς δραστικής μείωσης των κρατικών δαπανών για παροχές Υγείας - Πρόνοιας και Φαρμάκου, κρύβοντας αυτήν τη συμφωνία τους πίσω από δήθεν «φιλολαϊκές κορόνες», για να έχει μεγαλύτερη διεισδυτικότητα στις λαϊκές μάζες.

Για παράδειγμα, στο προαναφερθέν άρθρο του Γ. Τούντα αναφέρεται: «(...)η χρηματοδότηση του ΕΣΥ θα πρέπει να προέρχεται από τον κρατικό προϋπολογισμό (...)», ενώ ταυτόχρονα προτείνεται «η κατάργηση των εισφορών υγείας». Παρόμοιοι προβληματισμοί υπάρχουν και στον ΣΥΡΙΖΑ.

Θα μπορούσε κανείς να υποθέσει πως πρόκειται για πρόταση σε φιλολαϊκή κατεύθυνση. Είναι όμως έτσι;

Συνεχίζοντας παρακάτω, το τοπίο ξεδιαλύνεται.

Η πρόταση για κατάργηση των εισφορών υγείας στα ασφαλιστικά ταμεία συμπληρώνεται από την αιτιολογική φράση: «Προκειμένου να ενισχυθεί σημαντικά η ανταγωνιστικότητα της εγχώριας οικονομίας». Δηλαδή αυτό που νοιάζει τον κ. καθηγητή είναι ότι με την κατάργηση των εισφορών (στις οποίες συμπεριλαμβάνονται και οι εργοδοτικές), θα μειωθεί κι άλλο «το μη μισθολογικό κόστος», που είναι ένας από τους απαραίτητους όρους για την «ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της εγχώριας οικονομίας». Με άλλα λόγια, τον νοιάζει πώς οι εργαζόμενοι θα «στοιχίζουν» όλο και λιγότερο στους εργοδότες, προκειμένου να τονώνεται η ανταγωνιστικότητα και η κερδοφορία των μονοπωλίων που δρουν στην Ελλάδα.

Επίσης η απλή αναφορά στη χρηματοδότηση από τον κρατικό προϋπολογισμό φυσικά και δεν έχει το περιεχόμενο της πλήρους κάλυψης των σύγχρονων λαϊκών αναγκών για δωρεάν υπηρεσίες Υγείας, όπως διεκδικεί το ταξικό εργατικό κίνημα, αλλά προσδιορίζεται ως εκείνο το επίπεδο που «θα εξασφαλίζει την εξοικονόμηση πόρων (...) από την καθιέρωση ενός βασικού πακέτου παροχών», όπως διευκρινίζεται στη συνέχεια του άρθρου. Δηλαδή δραστικός περιορισμός του μέρους των δωρεάν παροχών από το κράτος στο ελάχιστο δυνατό επίπεδο για όλους και αύξηση αυτών που παρέχονται σε ανταποδοτική βάση, μέσω πληρωμών από τα λαϊκά στρώματα.

Τα παραπάνω είναι αντίστοιχα με τις προτάσεις κι άλλων επιστημόνων, όπως του πρώην προέδρου του ΕΟΠΥΥ Δ. Κοντού, ο οποίος είχε προτείνει «ως εναλλακτική πηγή χρηματοδότησης του ΕΣΥ τον κοινωνικό φόρο», κάτι που στη βασική του κατεύθυνση υιοθετείται και από τη συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ. Δηλαδή, ανεξαρτήτως ονομασίας, πάλι το φέσι στο λαό.

2) Η ανάπτυξη, στελέχωση και οργάνωση της λειτουργίας των κρατικών μονάδων Υγείας με βάση την αρχή «κόστους - οφέλους».

Αυτό σημαίνει σταθερή και ραγδαία μείωση της κρατικής χρηματοδότησης των δημόσιων μονάδων Υγείας και προώθηση της λειτουργίας τους σαν «οικονομικά αυτοτελείς μονάδες», δηλαδή όλο και πιο πολύ η λειτουργία τους να γίνεται με όρους επιχείρησης, που από τη μια προσπαθεί να μειώνει τα έξοδά της και από την άλλη να αυξάνει τα έσοδά της.

Μέσο για αυτό - ανάμεσα σε άλλα - είναι κι αυτό που προτείνει ο κ. καθηγητής: «Η αναθεώρηση των εργασιακών σχέσεων των εργαζομένων και η αλλαγή του τρόπου αμοιβών τους». Δηλαδή η αντικατάσταση των σταθερών και μόνιμων εργασιακών σχέσεων με ελαστικές μορφές κάθε είδους, η σύνδεση των μισθών με τα έσοδα και τον τζίρο του κάθε νοσοκομείου. Οπως ακριβώς γίνεται σε όλες τις καπιταλιστικές επιχειρήσεις που οργανώνουν τη λειτουργία τους με κριτήριο την επίτευξη του μέγιστου κέρδους.

Για παράδειγμα, η επέκταση του καθεστώτος στελέχωσης των νοσοκομείων με επικουρικό και εποχιακό προσωπικό, που εφαρμόζεται εδώ και χρόνια, και που προωθείται και από τη νέα συγκυβέρνηση, εντάσσεται σε αυτήν την κατεύθυνση, μιας και οι μισθοί αυτών των εργαζομένων δεν καλύπτονται από τον κρατικό προϋπολογισμό, αλλά από τα έσοδα του κάθε νοσοκομείου.

Με αυτά τα αντιδραστικά επιχειρήματα δηλητηριάζονται οι συνειδήσεις των νέων επιστημόνων (γιατροί, νοσηλευτές κ.λπ.), από τα Πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ ακόμα. Να ασκούν δηλαδή το επάγγελμά τους αντιμετωπίζοντας τον ασθενή ως πελάτη και με γνώμονα πώς θα εξασφαλίσουν έσοδα, κέρδη και πελατεία για το νοσοκομείο, για να εξασφαλίσουν κι αυτοί με τη σειρά τους τη θέση και το μισθό τους.

Στη βάση του «κόστους - οφέλους», που υλοποιήθηκε το προηγούμενο διάστημα και προτείνεται επίσης και στο προαναφερθέν άρθρο, είναι η παραπέρα προώθηση των συγχωνεύσεων και του κλεισίματος νοσοκομειακών μονάδων, τμημάτων και κλινικών.

3) Προμετωπίδα της αστικής πολιτικής και επιστήμης είναι η προβολή του αναντικατάστατου και κομβικού ρόλου του ιδιωτικού τομέα Υγείας.

Μάλιστα, προβάλλεται, όπως διαβάζουμε και στο συγκεκριμένο άρθρο, από τη σκοπιά της «καθοριστικής συμβολής του στη βελτίωση του κρατικού τομέα Υγείας λόγω του ανταγωνισμού», αφήνοντας έτσι να εννοείται ότι ωφελείται ο ίδιος ο λαός και οι ανάγκες του τελικά από την επιχειρηματική δράση και στο χώρο της Υγείας, ενώ ουσιαστικά το μόνο που υπηρετείται είναι η κερδοφορία των επιχειρηματικών ομίλων.

Η ίδια η ζωή το επιβεβαιώνει.

Για παράδειγμα, η γιγάντωση του ιδιωτικού τομέα Υγείας, ακόμα από τη δεκαετία του 1980, όχι απλά δεν βελτίωσε την κατάσταση στο χώρο της Δημόσιας Υγείας, αντίθετα ενισχύθηκε και πάτησε ακριβώς πάνω στο έδαφος των υπαρκτών προβλημάτων και ελλείψεων του δημόσιου τομέα, που χρόνο με το χρόνο οξύνονταν.

Το ίδιο γίνεται και στις σημερινές συνθήκες. Για παράδειγμα, προβάλλεται και προτείνεται «η αξιοποίηση δημόσιων υποδομών που είναι ανεκμετάλλευτες για κερδοφόρες επενδύσεις π.χ. στον ιατρικό τουρισμό». Δηλαδή, νέα και περισσότερα πεδία κερδοφορίας για τα μονοπώλια στο χώρο της Υγείας, αλλά και νέοι τομείς επιχειρηματικής δραστηριότητας για ένα μέρος των εμπορευματοποιημένων κρατικών μονάδων.

Φυσικά, αυτές οι «ανεκμετάλλευτες υποδομές» υπάρχουν όχι γιατί «περισσεύουν» για τις λαϊκές ανάγκες, αλλά γιατί η ανάπτυξη και στελέχωσή τους από το αστικό κράτος δεν χωράει στις σύγχρονες ανάγκες του κεφαλαίου. Τα σημερινά πλαίσια της καπιταλιστικής οικονομίας υπαγορεύουν το δημόσιο σύστημα Υγείας να λειτουργεί ακόμα περισσότερο με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, στο έδαφος του ανταγωνισμού του με τον αμιγώς ιδιωτικό επιχειρηματικό τομέα.

Ο λαός έτσι αναγκάζεται να βάζει ολοένα και πιο βαθιά το χέρι στην τσέπη για την υγεία του, είτε στον ιδιωτικό είτε στον εμπορευματοποιημένο κρατικό τομέα.

Το μετερίζι του λαού

Στη βάση αυτής της αντίθεσης χρειάζεται οι εργατικές λαϊκές μάζες να σκεφτούν και να οργανώσουν την πάλη τους.

Να σκεφτούν με κριτήριο ότι σήμερα υπάρχουν όλες οι υλικές προϋποθέσεις (υποδομές, εξειδικευμένο προσωπικό, επίπεδο επιστήμης και τεχνολογίας) που καθιστούν ρεαλιστικό το στόχο της πλήρους και δωρεάν ικανοποίησης των σύγχρονων λαϊκών αναγκών στην πρόληψη, τη θεραπεία και την αποκατάσταση της υγείας.

Γι' αυτό απαιτείται το εργατικό λαϊκό κίνημα να απορρίψει τα παραπάνω αντιδραστικά μέτρα που στηρίζουν μια ανάπτυξη εχθρική για το λαό. Να απαιτήσει εδώ και τώρα καθολικές, σύγχρονες και απολύτως δωρεάν υπηρεσίες Υγείας για όλους, πλήρη ανάπτυξη, στελέχωση με μόνιμο προσωπικό και εξοπλισμό όλων των κρατικών μονάδων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας περίθαλψης, κατάργηση κάθε μορφής επιχειρηματικής δράσης.

Σε αυτό το μετερίζι, πλάι στους εργάτες, τους ανέργους, τους συνταξιούχους πρέπει να πάρουν τη θέση τους οι φοιτητές, οι εργαζόμενοι επιστήμονες υγειονομικοί, θέτοντας τις γνώσεις και την επιστήμη τους στην υπηρεσία των λαϊκών αναγκών και συμφερόντων.

Να πουν στις σημερινές συνθήκες το δικό τους «Κι όμως η Γη γυρίζει» σε όλους αυτούς που, είτε από καθέδρας είτε όχι, πασχίζουν για να μείνουν ασάλευτα τα πράγματα υπέρ των εκμεταλλευτών του λαού!

Της
Χριστίνας ΜΑΤΣΙΑΚΑ*
* Η Χριστίνα Ματσιακά είναι μέλος του Τμήματος Υγείας - Πρόνοιας της ΚΕ του ΚΚΕ