Η ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΣΤΑΛΙΓΚΡΑΝΤ: Αρχειακό υλικό (Βίντεο και Βιβλιογραφία)

ΣΤΑΛΙΓΚΡΑΝΤ: Η πρώτη καθαρή και μεγάλη νίκη των συμμάχων. Η πρωτοβουλία των κινήσεων αλλάζει στρατόπεδο

 

Δεκέμβρης 1941 Μόσχα. Η πρώτη φορά που σταμάτησε ο κεραυνοβόλος πόλεμος των Γερμανών. Όμως το θηρίο δεν είχε σκοτωθεί. Δεν είχε καν τραυματιστεί θανάσιμα. Στις 28 Ιουνίου 1942 οι Γερμανοί πέρασαν ξανά στην επίθεση και ύστερα από σφοδρές μάχες ο σοβιετικός στρατός κατάφερε να τους σταματήσει στο Βορονέζ. Έτσι το κύριο βάρος του πολέμου μεταφέρθηκε νοτιότερα προς την κατεύθυνση του Στάλιγκραντ . Η μάχη για την πόλη άρχισε στις 17 Ιουλίου του 1942. Το αμυντικό στάδιο της Μάχης του Στάλιγκραντ κράτησε έως τις 18 Νοέμβρη 1942. Μάλιστα το Σεπτέμβρη η πόλη κινδύνεψε να κυριευτεί από τον εχθρό, αφού αυτός κατάφερε να περάσει στο εσωτερικό της και να φτάσει ως το κέντρο της. Σε κείνες τις συνθήκες το ραδιόφωνο του Βερολίνου, προδικάζοντας το αποτέλεσμα, έσπευσε να ανακοινώσει πως το Στάλιγκραντ έπεσε. 

Όμως η «Στάβκα» (ανώτατη διοίκηση των σοβιετικών) κι ο Ζούκωφ, είχαν για άλλη μια φορά … άλλα σχέδια. Πρώτα, κατάφεραν να κάνουν τους Γερμανούς να πιστέψουν ότι ο κόκκινος στρατός θα εξαπολύσει αντεπίθεση στο «κέντρο» του μετώπου κι όχι νότια. Έτσι οι Γερμανοί μετέφεραν ότι εφεδρείες είχαν απ τη Δύση (12 μεραρχίες), σ’ αυτό το μέτωπο. Αλλά οι σοβιετικοί συγκέντρωσαν στο μέτωπο του Στάλιγκραντ 10 στρατιές πεζικού, μια στρατιάς τεθωρακισμένων και τέσσερεις αεροπορικούς στόλους.

Ξανά η αγαπημένη τακτική του Ζούκωφ: παραπλάνηση - αιφνιδιασμός - διπλή επίθεση - περικύκλωση - συντριβή του εχθρού.

Στις 19 Νοέμβρη του 1942 ο σοβιετικός στρατός πέρασε στην αντεπίθεση από βορά κι από νότο. Μετά από τέσσερεις μέρες η λαβίδα έκλεισε. Τα στρατεύματα του βορά και του νότου συναντήθηκαν, κλείνοντας μέσα στον κλοιό ολόκληρη την 6η στρατιά. Ως τις αρχές του Γενάρη είχε καταφέρει να αντιστρέψει πλήρως την κατάσταση, θέτοντας σε κλοιό τα εχθρικά στρατεύματα, τα οποία και κάλεσε να παραδοθούν με τελεσίγραφο που απέστειλε στις 8 Γενάρη 1943. Η απόρριψη του τελεσιγράφου από τη γερμανική διοίκηση σήμανε και την τελευταία φάση της μάχης του Στάλινγκραντ, όπου οι σοβιετικές στρατιωτικές δυνάμεις άρχισαν την επίθεση για την ολοκληρωτική συντριβή του εχθρού. Η επιχείρηση ολοκληρώθηκε στις 31 Γενάρη με την παράδοση των Γερμανών. Η νίκη ήταν μεγάλη και για πολλούς ανέλπιστη. 

Η νίκη αυτή έγινε κατορθωτή χάρη στην ηρωική άμυνα της πόλης του Στάλινγκραντ. Άμυνα που αποτέλεσε από τότε το παράδειγμα της μεγαλύτερης και σκληρότερης μάχης μέσα σε πόλη. Μάχη που σα σύνθημά της είχε το «Πίσω από το Βόλγα δεν υπάρχει γη για μας». Και δεν πήγαν βήμα πίσω.

Από αυτή τη μάχη, έμειναν στην ιστορία και πήραν μυθικές διαστάσεις 

- Το «σπίτι του λοχία Παβλόφ» από το όνομα του επικεφαλής του κόκκινου στρατού που το υπερασπιζόταν δωμάτιο το δωμάτιο, όροφο τον όροφο. Και δεν έπεσε ποτέ στα χέρια των ναζί.
- Ο «λόφος του Μαμάγιεφ» που αποτέλεσε το τελευταίο οχυρό των σοβιετικών στη δυτική όχθη του Βόλγα, και δεν έπεσε ποτέ. Στη μνήμη των νεκρών πολεμιστών στον Τύμβο του Μαμάγιεφ κατασκευάστηκε αργότερα το μεγαλειώδες μνημείο της «Μητέρας Πατρίδας», το πιο γνωστό μνημείο του κόκκινου στρατού του Β’ Παγκοσμίου πολέμου.
- Οι ελεύθεροι σκοπευτές του κόκκινου στρατού, που ανάμεσά τους ξεχώρισαν ο Βασίλι Ζάιτσεφ (στον οποίο αναφέρεται και μια πρόσφατη ταινία του χόλυγουντ), αλλά και της Ρόζα Γκεορκίεβνα Σανίνα, 20 χρονών (που σκοτώθηκε αργότερα στην Αν. Πρωσία).

Η αριθμητική της μάχης στο τελικό της στάδιο:
1.100.000 στρατιώτες ο κοκ. Στρατός, απέναντι σε 1.000.000 γερμανούς.
15.00 πυροβόλα, απέναντι σε 10.200. 1.450 άρματα, έναντι 675 γερμανικών. 1.350 αεροπλάνα, έναντι 1.200 γερμανικών.
Τσάκισαν πέντε γερμανικές στρατιές, δηλαδή το ένα τέταρτο της συνολικής δύναμης της Βέρμαχτ στο Ανατολικό Μέτωπο. Οι Γερμανοί είχαν 800.000 νεκροί και τραυματίες. Αιχμάλωτοι πάνω από 200.000.

Είναι αμφίβολο αν οι Βρεττανοί ή οι Αμερικάνοι σκότωσαν τόσους Γερμανούς σ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου. 

Η κρισιμότητα της μάχης ήταν τέτοια, που πολλοί ιστορικοί θεωρούν ότι αν έπεφτε το Στάλινγκραντ, θα έπεφταν όλες οι χώρες !

Το Στάλιγκραντ προδίκασε την έκβαση της Μάχης του Καυκάσου, που ήταν η επόμενη μεγάλη νίκη του κόκκινου στρατού κι έληξε με την απελευθέρωση του Καυκάσου και της Κριμαίας.

Μια ακόμα πλευρά της εποποιίας του Στάλιγκραντ, ήταν η δράση της επιτροπής «Ελεύθερη Γερμανία» που λειτουργούσε από τότε μαζί με τον κόκκινο στρατό. Γερμανοί αντιφασίστες που αυτομόλησαν από τη Βέρμαχτ στον κόκκινο στρατό, με οχήματα, ραδιοπομπούς και μεγάφωνα, πήγαιναν στο μέτωπο μερικά μέτρα από τις θέσεις του γερμανικού στρατού, για να μιλήσουν στους συμπατριώτες τους και να τους καλέσουν να παραδοθούν, να μη πιστεύουν στο Χίτλερ κλπ. Σ’ αυτή την επιτροπή προσχώρησε μετά την παράδοση κι ο ίδιος ο στρατάρχης των Γερμανών, ο Φον Πάουλους.

Θα μπορούσαμε με αφορμή αυτό το θέμα να σχολιάσουμε τη στάση των δυτικών συμμάχων, που ενώ εξελίσσονταν η γιγαντομαχία του Στάλιγκραντ – ακόμα μια φορά – αυτοί αρνήθηκαν το «δεύτερο μέτωπο».

Για όλα αυτά μπορείτε να βρείτε περισσότερα στοιχεία στα δημοσιεύματα του Ριζοσπάστη που σας επισυνάπτω.

ΒΙΒΛΙΑ
1. Ο πόλεμος του Χίτλερ. David Irving
2. Οι Γερμανοί στρατηγοί μιλούν. B. H. Liddell Hart
3. O δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος. Η αλληλογραφία Στάλιν, Ρούσβελτ, Τσώρτσιλ. Υπουργείου Εξωτερικών της ΕΣΣΔ
4. Ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος. Υπουργείου Άμυνας της ΕΣΣΔ.
5. Στρατηγού Ζούκωφ. Αναμνήσεις και στοχασμοί.
6. Μοιραίες επιλογές. Ian Kershaw
7. H μάχη του Στάλιγκραντ. Έριχ Βάινερτ.
8. Σιμόνοφ Κωσταντόνοβιτς Κωσταντίν. Μέρες και νύχτες στις φλόγες του Στάλιγκραντ.

ΑΡΘΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ
1. http://www.rizospastis.gr/story.do?id=2878382
2. http://www.rizospastis.gr/story.do?id=4447722
3. http://www.rizospastis.gr/story.do…

ΒΙΝΤΕΟ
1. Επιχείρηση Μπαρμπαρόσσα. Ο άγνωστος πόλεμος. Μάχη του Στάλινγκραντ. Ντοκυμαντέρ Αμερικανοσοβιετικής παραγωγής. Στα Ελληνικά.
Επεισόδιο 1 από 6 : https://youtu.be/e5-rq1V8b7s (19 λεπτά)
Επεισόδιο 2 από 6 : https://youtu.be/nE1NF4qgefQ (19 λεπτά)
Επεισόδιο 3 από 6 : https://youtu.be/XgPPHlW_x_E (10 λεπτά)
Επεισόδιο 4 από 6 : https://youtu.be/cFJtesRlB80 (19 λεπτά)
Επεισόδιο 5 από 6 : https://youtu.be/R6659RyOQTs (19λεπτά)
Επεισόδιο 6 από 6 : https://youtu.be/F5vEIwVqEQk (10 λεπτά)
2. "Soviet Storm: World War II — In The East. The Battle of Stalingrad.
SOVIET STORM. WW2. WAR IN THE EAST. STALINGRAND. https://youtu.be/Gf8Rmf4m8rs 45 λεπτά. Στα Αγγλικά.

Μάνος Δούκας
www.facebook.com/MANOS DOUKAS