Ηλέκτρα Αποστόλου

ΗΛΕΚΤΡΑ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ

Αξεθώριαστα τα διδάγματα της ζωής και της θυσίας της

Εκτενή αποσπάσματα από την ομιλία της Αλέκας Παπαρήγα, μέλους της ΚΕ του ΚΚΕ, στην εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο Ν. Ηράκλειο προς τιμήν της ηρωίδας κομμουνίστριας

Σε εκδήλωση για την Ηλέκτρα Αποστόλου, που οργάνωσαν στο Ν. Ηράκλειο ο Βόρειος Τομέας της ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ, η ΤΟ Βορείου Τομέα της ΚΝΕ και το Παράρτημα Ν. Ηρακλείου της ΠΕΑΕΑ - ΔΣΕ, με αφορμή τη συμπλήρωση 71 χρόνων από τη δολοφονία της, μίλησε, την Τετάρτη 24/6, η Αλέκα Παπαρήγα, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ.

 Εκτενή αποσπάσματα από την ομιλία της δημοσιεύει σήμερα ο «Ρ».
***

Η σημερινή εκδήλωση υπερβαίνει την υποχρέωσή μας να τιμάμε κάθε χρόνο την Ηλέκτρα Αποστόλου, ως αντιπροσωπευτική προσωπικότητα αγωνιστών και αγωνιστριών της ιστορικής πορείας του ΚΚΕ αλλά και ως χαρακτηριστική προσωπικότητα λαϊκού ηρωισμού. Συνιστά μια ψηφίδα στην πολύμορφη δραστηριότητα που ξεκίνησε φέτος επίσημα το Κόμμα μας, με κορύφωση το 2018, οπότε γιορτάζουμε και κυρίως αποτιμάμε την 100χρονη πορεία μας.
Η 100χρονη σχεδόν ιστορική διαδρομή του ΚΚΕ, της ταξικής πάλης ακριβέστερα, περικλείει πολύτιμη πείρα, ισχυρά διδάγματα για το σήμερα και το αύριο. Πάνω απ' όλα αποδεικνύει ότι κινητήρια δύναμη συσπείρωσης και πάλης δεν αποτελούν από μόνα τους τα λαϊκά προβλήματα, όσο οξυμένα κι αν είναι. Αποτελούν αυτά μια πρώτη ύλη, που έχει δυναμική και αποτελέσματα μόνο όταν μετασχηματίζεται σε επεξεργασμένη, σε κάθε φάση, στρατηγική συσπείρωσης και ρήξης, όχι αποκλειστικά και μόνο εναντίον του ενός ή του άλλου κυβερνητικού κόμματος ή μπλοκ κομμάτων, του ενός ή του άλλου κυβερνητικού σχήματος, αλλά βάζει το νυστέρι όσο γίνεται πιο βαθιά ενάντια στην αστική τάξη και την καπιταλιστική ιδιοκτησία. Μόνο τότε το εργατικό - λαϊκό κίνημα δείχνει τα δόντια του, και ακόμα και αν δεν έχει τις απαιτούμενες δυνάμεις, μπορεί να αποτρέψει τα χειρότερα, να βάλει παρακαταθήκη για μια επιτυχημένη νέα εξόρμηση στην πορεία. 


Δεν αρκεί ούτε και ο ηρωισμός της πρωτοπορίας, ο λαϊκός ηρωισμός, όσο μαζικός και αν γίνει, αν το κίνημα δεν μετατρέπει τους αγώνες για τα καθημερινά προβλήματα σε αγώνα που κατευθύνεται στην επίλυση του προβλήματος της εξουσίας. Ο μερικός αγώνας όσο και αν είναι αναγκαίος δεν δημιουργεί προϋποθέσεις πολιτικής νίκης. Η δύναμη της αστικής τάξης είναι υλική και όχι μόνο προπαγανδιστική, όπως πιστεύεται. Αυτή η τάξη δεν παραπλανά το λαό μόνο με τα ψέματα και την πλάνη. Χειραγωγεί, εξαγοράζει, τρομοκρατεί με τη δύναμη της βίας που διαθέτει λόγω της ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής, έχει όργανο το αστικό κράτος, το αστικό κοινοβούλιο και την αστική δημοκρατία, διαθέτει δυνάμεις καταστολής αλλά και τεράστια δύναμη, που της προσφέρεται από την ενσωμάτωση της Ελλάδας στην EE, στο NATO, στην ελληνοαμερικανική στρατηγική συμμαχία.

Επέλεξε: «Δεν παραδίνομαι»

Οταν αναφερόμαστε στην Ηλέκτρα είναι φυσικό να θυμόμαστε αυτό που πολλές φορές, κάθε χρόνο, ακούμε ή έχουμε διαβάσει: Τις απαντήσεις της, κατά τη διάρκεια της ανάκρισης και των βασανιστηρίων στο γραφείο - κάτεργο του Ελληνα Λάμπου, με τη στολή του υποστράτηγου της Χωροφυλακής, που περιστοιχιζόταν από τις τρεις αξιωματικούς της Γκεστάπο, και μια ομάδα από Ελληνες δήμιους με βούρδουλες και συρματόσχοινα.
Ερωτήσεις και απαντήσεις που είναι αυθεντικές, αληθινές, σύμφωνα με την αδιάψευστη μαρτυρία νεαρού αξιωματικού, γραφιά της Χωροφυλακής, που παρακολουθούσε την ανάκριση και ανήκε στο ΕΑΜ. Δεν μπορούσε όμως να βοηθήσει την Ηλέκτρα, γιατί ο ρόλος του ήταν να βλέπει και να μαρτυρά τι γίνεται μέσα σε αυτά τα άντρα.
Στο ερώτημα «Πώς σε λένε;», «Ελληνίδα» απαντάει η Ηλέκτρα. «Πού κατοικείς;», «Στην Ελλάδα», απαντάει τολμηρά. «Ποιοι είναι οι συνεργάτες σας;», «Οι Ελληνες», απαντάει. «Από ποιον έπαιρνες οδηγίες;», «Από την πατρίδα», απαντάει πάλι.

Η εκδήλωση περιλάμβανε έκθεση με αρχειακό υλικό σχετικά με τη ζωή και τη δράση της Ηλέκτρας

 

Οι απαντήσεις της δείχνουν ότι ο φόβος μπροστά στο θάνατο ήταν πολύ αδύναμος έως και ανύπαρκτος, σε σύγκριση με τον υπαρκτό, πραγματικό φόβο της υποχώρησης, της εγκατάλειψης του αγώνα.Το πιο σπουδαίο όμως και θαυμαστό έρχεται μερικές ώρες μετά τη σύλληψή της, όταν οι βασανιστές της την αφήνουν μισοπεθαμένη στο δωμάτιο του βασανιστηρίου, χωρίς φρουρό να την φυλάει, αφού την έχουν ξεγραμμένη: Η Ηλέκτρα δρασκέλισε το παράθυρο και πήδησε στο διπλανό σπίτι. Αποδείχτηκε για μια ακόμα φορά άτυχη, καθώς η Ελληνίδα ιδιοκτήτρια του σπιτιού ήταν συνεργάτης της Γκεστάπο, ειδοποίησε και έτσι συλλαμβάνεται. Δεν είναι συνηθισμένος ηρωισμός, δεν πρόκειται απλά για μια στάση ανυποχώρητη. Είναι κάτι παραπάνω, είναι η επιλογή «δεν παραδίνομαι».
Την απόφασή της να δραπετεύει από κάθε εμπόδιο που θα την απομάκρυνε από τον συλλογικό αγώνα, την έδειξε, επίσης, όταν πήρε την πιο σκληρή ίσως απόφαση της ζωής της, να δώσει την κορούλα της Αγνή να ανατραφεί σε μια φιλική οικογένεια, προκειμένου και να ζήσει καλύτερα ένα μωρό παιδί, που υπέφερε σαν τις άλλες φυλακισμένες, αλλά και η ίδια να επιδιώξει, πράγμα που το έκανε, να ξεφύγει από τη φυλακή για να περάσει στην παρανομία του πιο νόμιμου για το λαό αγώνα.
Επιτρέψτε μου να υποστηρίξω ότι υπάρχουν διαφορές, και μάλιστα καθόλου ασήμαντες, ανάμεσα στις έννοιες «δεν υποχωρώ», «δεν κάνω δήλωση» και στην έννοια «δεν παραδίνομαι».

Η παλαιότερη και πιο πρόσφατη Ιστορία του κινήματος έχει δείξει ότι υπήρξαν έμπειροι αγωνιστές, με πραγματικές περγαμηνές στην ταξική πάλη, σε μισονόμιμες και μισοπαράνομες ή και απολύτως παράνομες συνθήκες που δεν έκαναν δήλωση ούτε γραπτή, ούτε προφορική, δεν δήλωσαν υποχώρηση, όμως τελικά αποχώρησαν από τον οργανωμένο αγώνα, άντεξαν την ανηφόρα και την κατηφόρα και τελικά «παραδόθηκαν» στο «ίσιωμα», κάτω από τις δυσκολίες και την όποια κόπωση και απογοήτευση ένιωσαν, δικαιολογημένα ή αδικαιολόγητα, σε συνθήκες μακροχρόνιου αγώνα, χωρίς θεαματικά ή άμεσα αποτελέσματα.Αν στεκόμαστε σ' αυτές τις περιπτώσεις δεν είναι για να εξαπολύσουμε ένα κατηγορώ, για να ξύσουμε πληγές, για να αντιπαραθέσουμε τους ήρωες στους αντιήρωες, αλλά γιατί πρέπει να παίρνουμε σοβαρά υπόψη τις εμπειρίες του αγώνα. Αλλιώς θα είμαστε ανεπαρκώς προετοιμασμένοι σε κάποιες κρίσιμες ή δύσκολες και σύνθετες στιγμές που αναπόφευκτα θα ζήσουμε εμείς και τα παιδιά μας.
Η υποχώρηση σε αυτές τις περιπτώσεις δεν ήταν «κεραυνός εν αιθρία», κάτι το στιγμιαίο, ήταν ο καρπός της προηγηθείσας, σταδιακά, ιδεολογικής, πολιτικής ή και ψυχολογικής υποχώρησης. Αρκετοί περισσότεροι δεν δέχθηκαν τυπική δήλωση μετανοίας, μέσα τους όμως είχαν επιλέξει το δρόμο της υποχώρησης. Η υποχώρηση παίρνει πολλές μορφές: Παθητικοποίηση, απογοήτευση, μοιρολατρία, κόπωση, αναδίπλωση στα υπαρκτά οικογενειακά καθήκοντα και προβλήματα.

Ορισμένοι και ορισμένες από αυτούς ιδιώτευσαν, και άλλοι προτίμησαν να δοκιμάσουν το «μέλι» της αστικής δημοκρατίας και διαχείρισης, να υιοθετήσουν αντικομμουνιστικές και αντισοσιαλιστικές εκτιμήσεις, να μεταθέσουν ευθύνες, δηλαδή να εγκαταλείψουν το καράβι σαν τα ποντίκια, την περίοδο της, απρόσμενης - δυστυχώς - νίκης της αντεπανάστασης.Ανέπτυξαν μάλιστα και θεωρίες ότι η δήλωση μετανοίας είναι αναχρονισμός ως και βαρβαρότητα, ότι αποτελεί παρελθόν η επιλογή ζωή ή θάνατος, αφορούσε το προχτές και το χτες, όχι το σήμερα, που δεν απαιτεί αυτοθυσία, αλλά ικανότητα, προσαρμοστικότητα, επικοινωνιακή δεινότητα, ικανότητα πειθούς, τακτικισμό και διάφορα που λέγονται, μακριά όμως από το κεντρικό ζήτημα με ποιον θα πας και ποιον θα αφήσεις, γύρω από το ζήτημα των ζητημάτων: Το θέμα της εξουσίας και ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής.

Συνένωσε την πολιτική μόρφωση με τη συμμετοχή στην οργάνωση της πάλης των εργατών

 Ενα δεύτερο στοιχείο που αξίζει να σταθούμε στην περίπτωση της Ηλέκτρας είναι το γεγονός ότι δεν προερχόταν από τα σπλάχνα της βασανισμένης, πεινασμένης εργατικής τάξης αλλά από μια εύπορη αστική οικογένεια. Ανατράφηκε, μεγάλωσε με νταντάδες, είχε όλες τις ανέσεις της. Ομως, από τα 12 της χρόνια άρχισε να ευαισθητοποιείται κάτω από την επίδραση των ταξικών αντιθέσεων, της Μικρασιατικής Καταστροφής, με τα εκατομμύρια πρόσφυγες.

Προβληματίστηκε κάτω από την επίδραση της Μεγάλης Οχτωβριανής Επανάστασης, κάτω από το μήνυμα της ίδρυσης του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας, που άρχιζε να παίζει το ρόλο του καθοδηγητή, του εμψυχωτή, του οργανωτή εργατικών απεργιών, του υποστηριχτή του αγροτικού κινήματος των παλαιών πολεμιστών που ζητούσαν γη.
Αγανάκτησε και αηδίασε με τη δικτατορία του «δημοκρατικού» Πάγκαλου, τη διάλυση του αστικού κοινοβουλίου, θύμωσε για τις φυλακές και τα ξερονήσια που γέμιζαν από κομμουνιστές και κομμουνίστριες.
Η εύπορη οικογένειά της για να λυτρωθεί από τις κυοφορούμενες επαναστατικές ανησυχίες της, την έστειλε στη Γερμανική Σχολή, για την εκμάθηση της γερμανικής γλώσσας, μιας σχολής που ήταν στην ουσία η ελλαδική πνευματική στρούγκα των συμφερόντων του γερμανικού κεφαλαίου. Ευτυχώς όμως για την Ηλέκτρα, σιγόκαιγε μέσα της μια μικρή φλογερή εστία ορισμένων Γερμανών καθηγητών που είχαν επηρεαστεί από τη θεωρία των Μαρξ και Ενγκελς, ενώ στο στόμα τους πηγαινοέρχονταν τα ονόματα της Ρόζας Λούξεμπουργκ, του Καρλ Λίμπκνεχτ, του Ερνστ Τέλμαν. Ετσι άνοιξε ο φεγγίτης της πρόκλησης, για να δραπετεύσει από τον αστικό κόσμο της και να γίνει μέλος της ΟΚΝΕ και στη συνέχεια του Κόμματος.
Βεβαίως, η ιδεολογική και πολιτική ωρίμανση της Ηλέκτρας δεν ήταν μια συνηθισμένη υπόθεση, ούτε η δική της περίπτωση μπορεί να γενικευθεί με απολυτότητα, γιατί υπάρχει πάντα και το έδαφος του υποκειμενικού παράγοντα, του τυχαίου, του ειδικού, του περιπτωσιακού. Σήμερα μάλιστα οι ευκαιρίες είναι λιγότερες σε σύγκριση με τον μεσοπόλεμο, ένα παιδί μιας εύπορης αστικής οικογένειας να φύγει από τα υλικά και πνευματικά δεσμά της, καθώς η αστική τάξη έχει και νέους τρόπους εξαγοράς, χειραγώγησης, τρομοκρατίας και παραπληροφόρησης. Η αστική τάξη παίρνει έγκαιρα τα μέτρα της, ώστε να μην έχει ούτε μια απώλεια ενός νέου, μιας νέας από τις γραμμές της.

Δεν θα πέσουμε έξω όμως αν εκτιμήσουμε ότι η γνωριμία της Ηλέκτρας με τις επαναστατικές ιδέες δεν θα την οδηγούσε υποχρεωτικά να γίνει ατρόμητη και ικανή κομμουνίστρια, αν δεν συνενώνονταν με την άμεση, πρακτική συμμετοχή σε όλες τις μορφές της ταξικής πάλης. Η Ηλέκτρα κάτω από την κομματική καθοδήγηση ωρίμασε γιατί η αποστολή της πριν από τον πόλεμο και στη διάρκειά του ήταν να δουλέψει στο καθοριστικό μέτωπο πάλης, στα εργοστάσια, στους κλάδους, στις εργατογειτονιές. Χωρίς αυτόν τον πρακτικό προσανατολισμό ίσως δεν θα έφθανε σ' αυτό το επίπεδο ικανότητας και προσφοράς που όσοι την γνώρισαν από πρώτο χέρι έχουν περιγράψει προφορικά και κυρίως γραπτά.

Ενα δεύτερο συμπέρασμα που δικαιώνεται και θα δικαιώνεται πάντα είναι η σημασία της ενότητας και σε προσωπικό επίπεδο, για κάθε στέλεχος και μέλος, της ιδεολογικής και πολιτικής μόρφωσης με την άμεση συμμετοχή στην οργάνωση και καθοδήγηση του εργατικού κινήματος. Είναι η μόνη και ασφαλής διαδικασία ώστε ο ενθουσιασμός, η αφοβία να αποκτήσουν βάθος, να εδραιωθούν ως συνειδητή επιλογή.

Εζησε τη ζωή της εργατικής τάξης

Η Ηλέκτρα δεν ήταν απλά - για τα μέτρα της περιόδου που έζησε - μια ηθικά ολοκληρωμένη, άφοβη, ανιδιοτελής, ευαίσθητη μορφωμένη, καλοσυνάτη κοπέλα, με συνέπεια στην υλοποίηση των καθηκόντων που της ανατίθονταν. Κατέκτησε ένα στοιχείο που για κάθε κομμουνιστή και κομμουνίστρια, ανεξαρτήτως μορφωτικού επιπέδου, καταμερισμού δουλειάς, είναι απαραίτητο και μοναδικής αξίας: Την οργανωτικότητα, που δεν έχει σχέση με τον πρακτικισμό. Αναφερόμαστε στην ικανότητα οργάνωσης και καθοδήγησης μαζών, μικρότερων ή μεγαλύτερων ομάδων. Την ικανότητα να μετασχηματίζει μια άμορφη, άπειρη μάζα σε συνειδητά ενωμένη, οργανωτικά δυνατή, εμπνευσμένη δύναμη, που δεν ισοπεδώνει την προσωπικότητα και την ατομική πρωτοβουλία στο όνομα της συλλογικότητας, αντίθετα ανεβάζει στο ανώτατο δυνατό σημείο τη συλλογική και ατομική ικανότητα, εμπνέει μαχητική διάθεση, αναβαθμίζει ποσοτικά και ποιοτικά το επίπεδο των συλλογικών καθηκόντων. Ο καλός καθοδηγητής, χωρίς να χάνει τον διακριτό ρόλο ευθύνης που του έχει ανατεθεί ή που τον ανέλαβε κάτω από ειδικές συνθήκες, πρέπει να «χάνεται» μέσα στο ρόλο των μαζών, να αποδείχνεται πολύτιμος αλλά όχι και αναντικατάστατος.

Είναι πολύ πιο εφικτή η ταξική ωρίμανση του εργάτη σε σύγκριση με τα άλλα λαϊκά στρώματα, που ακόμα και αν δεν απασχολούν μισθωτή εργασία, ονειρεύονται ότι θα κατακτήσουν κινητικότητα προς τα πάνω, θα γίνουν και αυτοί έστω μεσαίοι επιχειρηματίες που δεν θα χρειάζεται να δουλεύουν άμεσα οι ίδιοι μαζί με τους μισθωτούς υπάλληλους τους. Αυτό δεν σημαίνει ότι η εργατική τάξη που οργανώνεται και μάχεται σε ταξική κατεύθυνση, που εντάσσεται ή συμφωνεί με τη συνεργασία με τους κομμουνιστές, ότι δεν έχει την υποχρέωση και την ικανότητα να προσελκύσει στις γραμμές του κινήματος ανθρώπους που μπορεί να μη ασφυκτιούν από τα οικονομικά προβλήματα αλλά αντιδρούν, μάχονται την ταξική εκμετάλλευση και αδικία, έχουν τη διάθεση να προσφέρουν τις γνώσεις τους στην υπηρεσία του εργατικού κινήματος. Αρκεί η προσέγγιση, η επικοινωνία να ξεκινήσει έγκαιρα, από τις νεότερες ηλικίες, και ενώ ακόμα δεν έχει διαμορφωθεί η συνείδησή τους οριστικά από την άμεση προσωπική ένταξη στην αστική τάξη και τα ανώτερα μεσαία στρώματα, ή δεν έχουν γίνει μέρος της εργατικής αριστοκρατίας.

Η Ηλέκτρα έγινε αυτό που έγινε γιατί φρόντισε να αλλάξει την ίδια τη ζωή της, ξέκοψε από τη βολή της εύπορης οικογένειας, έζησε τις στερήσεις της εργατικής τάξης. Επέλεξε μάλιστα και τον τρόπο να ξεκόψει από τα δεσμά της αστικής οικογένειάς της, κάνοντας έναν συμβιβασμό που θα τη βοηθούσε να απελευθερωθεί από κάθε μορφής οικογενειακή εξάρτηση, για να κάνει το μεγάλο άλμα. Επέλεξε το γάμο μέσω συνοικεσίου με κομμουνιστή, τον γιατρό Γιάννη Σιδερίδη, σπουδαγμένο στη Γερμανία, ένα πρόσωπο που λόγω επαγγέλματος πήρε και τη συγκατάθεση της φιλόδοξης οικογένειάς της. Δεν στάθηκε τόσο τυχερή, εκτός από το γεγονός ότι πρόλαβε να αποκτήσει μια κορούλα. Για την Ηλέκτρα ήταν μεγάλο χτύπημα το γεγονός ότι ο άντρας της, του οποίου σεβόταν την πείρα και τις μαρξιστικές γνώσεις, δεν απέφυγε την υπογραφή δήλωσης στις φυλακές της Κέρκυρας. Στην ουσία, η βάση του γάμου είχε κλονιστεί. Παρά την υποχώρησή του ο Γιάννης Σιδερίδης πέθανε αργότερα φυματικός σε γερμανικές φυλακές.

Σίγουρα, το μορφωτικό επίπεδο της Ηλέκτρας, η τέλεια γνώση της γερμανικής γλώσσας, τη διευκόλυνε στην κομματική της δουλειά, στη μελέτη ντοκουμέντων, σε περίοδο που η αγραμματοσύνη, ειδικά των γυναικών, ήταν μεγάλη. Τη διευκόλυνε να μεταδίδει γνώσεις, στοιχεία, να γενικεύει, την έκανε μια σημαντική διαφωτίστρια ανάμεσα στις γυναίκες που δούλεψε με μεγάλη συνέπεια.

Δεν πρόσφερε όμως μόνο αυτή στις υφάντριες της «Ελληνικής Εριουργίας», στις γυναίκες των απεργών οδηγών στα αμαξοστάσια, όταν προσπαθούσε να οργανώσει την αλληλεγγύη τους στην απεργία των ανδρών τους. Εδωσαν πολλά στην Ηλέκτρα οι ίδιες οι υφαντουργίνες, οι γυναίκες των τραμβαγέρηδων, οι γυναίκες των σιδηροδρομικών.

Ενα ακόμα στοιχείο που έχει αξία

Ενα τρίτο στοιχείο που έχει αξία ήταν το γυναικείο φύλο της, με την έννοια ότι στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα ήταν σχεδόν καθολικά αξιοκατάκριτη, ντροπή ως και ανηθικότητα η πολιτική δραστηριότητα της γυναίκας. Δύσκολα γινόταν αποδεκτή - από την πρώτη στιγμή - μια κομμουνίστρια και μάλιστα ως καθοδήγηση, ακόμα και ανάμεσα σε συναγωνιστές της, καθώς είχαν όλοι διαπαιδαγωγηθεί από τα γεννοφάσκια τους με τη θεωρία ότι γυναίκα σημαίνει ένα πράγμα, σύζυγος και μητέρα.
Η Ηλέκτρα δοκιμάσθηκε και στους δρόμους, και στις μαζικές διαδηλώσεις και στις απεργίες, αλλά και στη σκληρή ζωή της φυλακής, μαζί με την κορούλα της, εκεί δηλαδή που δεν κρύβονται τα ελαττώματα, τα προσωπικά κουσούρια.
Οι γυναικείες φυλακές Αβέρωφ με τη φρούρηση πωρωμένων καλογριών, που ανάμεσά τους βέβαια υπήρχαν και θετικές εξαιρέσεις, ήταν ένα είδος κάτεργου. Η Ηλέκτρα πρωτοστάτησε στην οργάνωση της μορφωτικής δουλειάς, στη συμβίωση αγωνιστριών με διαφορετικές εμπειρίες, ηλικίες, βιώματα ζωής, όλες όμως φορτωμένες με την έννοια του αγώνα. Εκεί στη συμβίωση στα κάτεργα κρίνεται όχι μόνο η αγωνιστικότητα, αλλά και η συλλογικότητα, η συντροφικότητα, η απλότητα, εκεί μετριέται πόσο το εγώ γίνεται εμείς.

Με τη σημαία του λαού και στη φωτιά του ιμπεριαλιστικού πολέμου

Η ιστορία της Ηλέκτρας δεν βρίσκεται μόνο στα δικά μας, τα κομμουνιστικά χείλη. Το θαυμασμό για το θάνατό της, τις συνθήκες που έγινε τον εκφράζουν με τον δικό τους τρόπο και άλλοι, είτε με πρόθεση αγαθή είτε όχι. Ο πιο συνηθισμένος τρόπος όμως είναι η αποκομμουνιστικοποίηση του ήρωα, η αποκομμουνιστικοποίηση του σκοπού της θυσίας, η αποκομμουνιστικοποίηση του κινήτρου της αυτοθυσίας, της αφοβίας μπροστά στο θάνατο.

Οπως συνέβη και συμβαίνει με την αποκομμουνιστικοποίηση της εκτέλεσης των 200 της Καισαριανής, το ίδιο και με την Ηλέκτρα. Εμφανίζεται ως θύμα της Γκεστάπο και μερικών Ελλήνων προδοτών. Ως θύμα του αντιφασιστικού αγώνα και ως εκεί, ως θύμα ενός εθνικού αγώνα που ένωσε τους πάντες, γιατί ήταν όλοι Ελληνες και Ελληνίδες και ενώθηκαν κάτω από το λεγόμενο εθνικό αίτημα να φύγει ο κατακτητής.
Ο φυσικός αυτουργός της δολοφονίας ήταν βεβαίως η Γκεστάπο και οι Ελληνες συνεργάτες της. Ομως, η Ηλέκτρα πάλεψε και πέθανε - δυστυχώς δυόμιση μήνες πριν να δει με τα ίδια της τα μάτια το τέλος του πολέμου και της μισητής γερμανικής κατοχής - ως θύμα και της ελληνικής αστικής τάξης και του Β' Παγκόσμιου ιμπεριαλιστικού Πολέμου.

Η Ηλέκτρα, όπως και εκατοντάδες χιλιάδες Ελληνες και Ελληνίδες, τα 50 εκατομμύρια νεκροί, ανάπηροι, τραυματίες, χήρες και ορφανά, αφάνταστα ταλαιπωρημένοι άνθρωποι της περιόδου '40 - '45, ήταν θύματα του Παγκόσμιου ιμπεριαλιστικού Πολέμου, που ξεκίνησε επιθετικά από τη φασιστική Γερμανία, την Ιταλία, την Ιαπωνία, αλλά η πραγματική πηγή του πολέμου βρισκόταν και στα δύο στρατόπεδα, και των επιτιθέμενων και των λεγόμενων αμυνόμενων ιμπεριαλιστικών κρατών.

Η μια πλευρά, με επικεφαλής τη Γερμανία, ήθελε τον πόλεμο για να διορθώσει τη Συνθήκη των Βερσαλλιών και να κατακτήσει νέες αγορές, η άλλη, η βρετανο-γαλλική, ήθελαν να παραμείνει η ισχύς της Συνθήκης των Βερσαλλιών, να κρατήσουν τα μεγάλα κέρδη που είχαν στη διανομή των αγορών από τον Α' Παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό Πόλεμο. Ενώ οι ΗΠΑ ήθελαν να παρέμβουν στον πόλεμο μόνο και μόνο για να αποκτήσουν πρώτο ρόλο στην Ευρώπη. Ηταν θύματα ενός ιμπεριαλιστικού πολέμου που διέφερε από τον Α' Παγκόσμιο γιατί και οι δύο ανταγωνιζόμενες πλευρές είχαν στο νου τους, ανεξάρτητα ποιος θα βγει νικητής ή ηττημένος, να επιτύχουν τη στρατιωτική ήττα και οικονομική καταστροφή της Σοβιετικής Ενωσης, του πρώτου σοσιαλιστικού εργατικού κράτους.

Η απελευθέρωση από την ξενική επιδρομή και κατοχή δεν είναι γενικά και αφηρημένα ένας εθνικός αγώνας, μια εθνική υπόθεση, γιατί ακόμα και αν όλες οι τάξεις ενδιαφέρονται να μην κινδυνεύσει η εδαφική ακεραιότητα της χώρας τους, έχουν αντιδιαμετρικά μεταξύ τους συμφέροντα.

Πολύ περισσότερο δεν μπορεί να εμπιστευτεί ο λαός την αστική τάξη ότι θα εξασφαλίσει την εδαφική ακεραιότητα, όταν μάλιστα αυτήν την βλέπει κατά περίπτωση, άλλοτε αδιαφορεί, ενώ στις πιο πολλές περιπτώσεις την θέλει ως αφετηρία για να υποσκάψει την εδαφική ακεραιότητα άλλων χωρών με ένα σκοπό, να μεγαλώσει τον ζωτικό της χώρο, να μεγαλώσει τα μερίδια της αγοράς προς όφελός της.
Δεν συναντώνται πουθενά τα συμφέροντα της αστικής τάξης και της εργατικής τάξης, τα συμφέροντα των λαών με τα συμφέροντα των καπιταλιστών, ούτε στον αντιφασιστικό ή εθνικοαπελευθερωτικό πόλεμο. Δεν χρειάζονται πολλές αποδείξεις, αρκεί μία: Οτι στην Ελλάδα στο εκτελεστικό απόσπασμα, στις φυλακές και στα ξερονήσια στάλθηκαν οι αγωνιστές του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ, που στη μεγάλη τους πλειοψηφία ήταν κομμουνιστές ή δέχονταν τον καθοδηγητικό ρόλο του Κόμματος. Αν ο αγώνας ήταν κοινός, εθνικός, δεν θα είχαμε τις γνωστές εξελίξεις του Δεκέμβρη του '44 και αργότερα τον εμφύλιο ταξικό πόλεμο του '46 - '49.

Η πάλη για την απελευθέρωση από την ιμπεριαλιστική κατοχή, η πάλη κατά του πολέμου, δεν είναι γενικά ένας εθνικός αγώνας, είναι αγώνας ταξικός, που επιμελημένα κρύβεται από τις αστικές τάξεις όλων των καπιταλιστικών κρατών, από τα αστικά κόμματα, στο όνομα της κοινής πατρίδας, του εθνικού συμφέροντος. Εχουν κάθε συμφέρον να χρησιμοποιήσουν το λαϊκό αίμα και τις θυσίες της εργατικής τάξης για να βγει νικήτρια και εδραιωμένη η αστική τάξη σε εθνικό έδαφος, ώστε να υποτάσσει το κίνημα στις δικές της σημαίες, να βγει επίσης ισχυρή έναντι των γειτονικών ή άλλων ανταγωνιστριών της στη διανομή και αναδιανομή των αγορών, στην κατάκτηση ζωνών επιρροής και πλουτισμού.

Καθώς σήμερα διανύουμε περίοδο που οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις έχουν ήδη αναδείξει τον κίνδυνο ενός γενικευμένου πολέμου, με κέντρο μάλιστα ή ένα από τα κέντρα την περιοχή που γεωστρατηγικά ανήκει η Ελλάδα, αξίζει τιμώντας την Ηλέκτρα, τιμώντας την Ιστορία του εργατικού - λαϊκού κινήματος να ξανασκεφτούμε, όχι αν χρειάζονται θυσίες για την εδαφική ακεραιότητα, κατά του ιμπεριαλιστικού πολέμου, αλλά με ποια πλευρά θα πρέπει να είναι ο λαός: Με την εργατική τάξη ή με την αστική, με το εργατικό - λαϊκό μέτωπο ή τη συμμαχία των αστικών δυνάμεων; Με τη σημαία του λαού ή με τη σημαία των εκμεταλλευτών, είτε είναι αμυνόμενοι είτε επιτιθέμενοι; Η δική μας απάντηση είναι γνωστή: Με τη σημαία των λαών κατά των ιμπεριαλιστών, με τη σημαία της εργατικής τάξης και του επαναστατικού κινήματός της.

Η Ηλέκτρα θυσιάστηκε στο βωμό του ταξικού αγώνα, ανεξάρτητα από τη μορφή που πήρε αυτός τη συγκεκριμένη περίοδο. Αυτό πρέπει να είναι ένα από τα σοβαρά, αξέχαστα και αξεθώριαστα διδάγματά μας.

www.rizospastis.gr