Η ΜΙΚΡΗ ΜΟΣΧΑ...

Μανταμάδος...

"Η ΜΑΝΑ ΤΟΥ ΣΤΑΛΙΝ
ΞΑΝΑ ΕΙΝΑΙ ΕΓΚΥΟΣ
ΓΑΛΑΖΟΠΡΑΣΙΝΟΙ ΑΡΠΑΓΕΣ
ΚΑΙ ΘΕΟΜΠΑΙΧΤΕΣ ΡΑΣΟΦΟΡΟΙ
ΦΤΟΥ ΣΑΣ ΑΓΥΡΤΕΣ
ΠΑΡΑΔΟΠΡΟΣΚΥΝΗΤΕΣ"

Με αφορμή λοιπόν αυτό το σύνθημα θα θέλαμε να πούμε λίγα λόγια για την… «μικρή Μόσχα», το Μανταμάδο Λέσβου.

Ο Μανταμάδος βρίσκεται σε απόσταση 37Km από τη Μυτιλήνη και σε υψόμετρο 150μ. Το χωριό είναι κτισμένο σε λαγκάδια και δε φαίνεται. Όχι μόνο γιατί είναι η θέση του έτσι διαλεγμένη για να προστατεύεται από τους επιδρομείς αλλά και γιατί και το χρώμα του είναι δεμένο με τον γύρω τόπο, αφού οι πέτρες των σπιτιών προέρχονται από τα γύρω βουνά. Οι κάτοικοι ασχολούνται με την καλλιέργεια της ελιάς ιδιαίτερα όμως με την κτηνοτροφία. Το όνομά του προέρχεται από την τουρκική λέξη μαντάς που σημαίνει βόδι.

Εδώ η αγγειοπλαστική ήταν μια από τις πρώτες απασχολήσεις των κατοίκων και περίφημα ήταν τα μανταμαδιώτικα κουμάρια, Η Κεραμική τέχνη στο Μανταμάδο.
Η παράδοση αυτή συνεχίζεται. Η έφεση για τη λαϊκή χειροτεχνία ώθησε και την ανάπτυξη της κατεργασίας του ξύλου της ελιάς. Ο Μανταμάδος έχει λαμπρή πνευματική παράδοση. Οι κάτοικοί του διασώζουν ένα σημαντικό ρεπερτόριο τραγουδιών.

Στο Μανταμάδο οι κομμουνιστές διατηρούσαν πάντα την εξουσία. Μάλιστα σε δύο εκλογικές αναμετρήσεις, αυτές του 1964 και του 1994, το ποσοστό των νόμιμων (ή παράνομων) υποψηφίων του Κομμουνιστικού Κόμματος έφτασε το 100%.
Πέντε κομμουνιστές κοινοτάρχες ή δήμαρχοι σημάδεψαν με την παρουσία τους τη μεταπολεμική ιστορία του Μανταμάδου.
Ο μηχανικός Ευριπίδης Γαλάνης (πρόεδρος της κοινότητας από το 1954 έως το 1959),
ο γαιοκτήμονας Σταύρος Ζερβός (πρόεδρος από το 1959 έως το 1967 και από το 1975 έως το 1978),
ο πεταλωτής και ηγετική μορφή του κομμουνιστικού κινήματος στο νησί Δημήτρης Βέης (πρόεδρος από το 1978 έως το 1990),
ο κεραμοποιός Δημήτρης Σταμάτης (πρόεδρος από το 1990 έως το 1994) και
ο μαθηματικός - καθηγητής Μέσης Εκπαίδευσης Δημήτρης Καρατζιτζής (πρόεδρος από το 1994 έως το 1998 και δήμαρχος από το 1998 έως το 2002).

Ανάλογη ήταν και η κατάσταση στις βουλευτικές εκλογές, για τις οποίες μάλιστα λόγω του τεράστιου ποσοστού του ΚΚΕ ή άλλων προδικτατορικών σχημάτων της Αριστεράς (ΠΑΜΕ και ΕΔΑ) κυκλοφορούσε το ευφυολόγημα ότι «οι εκλογές γίνονται στο Μανταμάδο για να μετρηθεί το τι ψηφίζουν οι παπάδες κι οι χωροφύλακες».
Και από ότι φαίνεται... μετά το 2002 οι μετρήσεις έδειξαν ότι είναι πλειοψηφία…
(Ο «κόκκινος» Μανταμάδος από το 2002 για πρώτη φορά στην αυτοδιοικητική του ιστορία δεν έχει κομμουνιστή κοινοτάρχη ή δήμαρχο).

Ας σημειωθεί επίσης, ότι ο Μανταμάδος είναι τόπος καταγωγής ιστορικών στελεχών του κομμουνιστικού κινήματος. Σημείο αναφοράς του χωριού είναι το «Μνημείο Λαϊκών Αγωνιστών» που δημιουργήθηκε ως ένδειξη τιμής στους δέκα κομμουνιστές, καταγόμενους από το Μανταμάδο, οι οποίοι εκτελέστηκαν στη διάρκεια της κατοχής και του εμφυλίου πολέμου.

Ανάμεσα στους νεκρούς και ο N. Βαβούδης, ο εκτελεσθείς με τον Νίκο Μπελογιάννη ασυρματιστής του παράνομου μηχανισμού του ΚΚΕ.
Ο Μανταμαδιώτης Νίκος Βαβούδης, ασυρματιστής του Δημητρώφ και του Πλουμπίδη, πολεμιστής στο Βαλκανικό Τάγμα των Διεθνών Ταξιαρχιών, πολεμιστής με τον Κόκκινο Στρατό στον αντιναζιστικό πόλεμο, προσφέρει με το θάνατό του πέραν όλων των άλλων και ένα μοναδικό ντοκουμέντο της αντικομμουνιστικής υστερίας του μετεμφυλιοπολεμικού κράτους:
Σύμφωνα με την ιατροδικαστική έκθεση που ακολούθησε την εκτέλεσή του και που δημοσιεύεται στο βιβλίο «Τα απαγορευμένα ιστορικά ντοκουμέντα» του δημοσιογράφου Μπάμπη Γεωργούλα, ο Νικόλαος Βαβούδης του Ευστρατίου κατάγεται «εκ Μανδαμάδου Ρωσσίας»!
Ο Μανταμάδος της Λέσβου είχε για τον αντικομμουνιστή ιατροδικαστή της εποχής τόσους πολλούς κομμουνιστές, που δεν θα μπορούσε παρά να είναι... «Μανδαμάδος Ρωσσίας».

Από το Μανταμάδο καταγόταν και ο Απόστολος Αποστόλου, ένας από τους μεγάλους δασκάλους του νησιού, γραμματέας ΕΑΜ Αιγαίου και δήμαρχος Μυτιλήνης από το 1956 έως το 1983 (foss.math.aegean.gr).

Εάν θέλετε να κάνετε μια περιήγηση στο Μανταμάδο, δεν έχετε παρά να αποταθείτε στη Πασχ(π)αλίτσα.

Τελειώνοντας θέλουμε να επισημάνουμε ότι ένα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ευρύτερη περιοχή του Μανταμάδου είναι η επικείμενη δημιουργία του εργοστασίου της ΔΕΗ στη θέση «Σαρακήνα» http://sarakina.blogspot.com/2008/04/blog-post.html

Aristeri Poria