Η πορεία συγκρότησης της Ενωτικής ΓΣΕΕ

Η πορεία συγκρότησης της Ενωτικής ΓΣΕΕ

Ιδρύθηκε στις 3 Φλεβάρη 1929 και ήταν γέννημα της σύγκρουσης των δύο γραμμών στο κίνημα

Πρωτοσέλιδο του «Ριζοσπάστη», που αναγγέλλει το Ιδρυτικό Συνέδριο της Ενωτικής ΓΣΕΕ

Στις 3 Φλεβάρη 1929 συνήλθε στην Αθήνα το Συνέδριο για την ίδρυση της Ενωτικής ΓΣΕΕ. Οπως δείχνουν τα γεγονότα που προηγήθηκαν, η δημιουργία της Ενωτικής ΓΣΕΕ προέκυψε στην πορεία της αντιπαράθεσης των δυο γραμμών στο κίνημα: Της ταξικής σύγκρουσης από τη μια και της ταξικής συνδιαλλαγής από την άλλη. Ας δούμε το ιστορικό εκείνης της περιόδου: Στις 3 Νοέμβρη 1918, έγινε το 1ο Ιδρυτικό Συνέδριο της ΓΣΕΕ, στο οποίο συμμετείχαν 44 εργατικά σωματεία που εκπροσωπούσαν περίπου 60.000 εργάτες (σχεδόν μια βδομάδα μετά, ιδρύεται το ΣΕΚΕ που μετονομάστηκε σε ΚΚΕ). Βασικά ζητήματα της αντιπαράθεσης στο 1ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ ήταν το καταστατικό, το πρόγραμμα διεκδικήσεων και η διοίκηση της Συνομοσπονδίας.


Υστερα από έντονη διαμάχη, υιοθετήθηκε η αρχή της πάλης των τάξεων με ψήφους 158 υπέρ, 21 κατά, 1 λευκό. Παρ' όλ' αυτά, στην 11μελή Εκτελεστική Επιτροπή της ΓΣΕΕ εκλέχτηκαν 6 φιλοκυβερνητικοί συνδικαλιστές και 5 αγωνιστές, εξαιτίας συμβιβασμών στο όνομα της «ενότητας».

Εδώ αξίζει να αναφέρουμε ότι η κυβέρνηση Βενιζέλου απαγόρευσε τις διαδηλώσεις την Πρωτομαγιά του 1919 σε Αθήνα και Πειραιά, δείχνοντας τις προθέσεις της απέναντι στο εργατικό κίνημα. Ο γιορτασμός, ωστόσο, έγινε στα προάστια.

Λίγους μήνες αργότερα, η κυβέρνηση επιχείρησε να παρέμβει ανοιχτά στη ΓΣΕΕ. Τον Ιούνη του 1919, οι 6 φιλοκυβερνητικοί συνδικαλιστές καθαίρεσαν «πραξικοπηματικά» τους 5 αγωνιστές, οι οποίοι συνελήφθησαν και εξορίστηκαν στη Φολέγανδρο! Το Εθνικό Συμβούλιο της ΓΣΕΕ συνεδρίασε εκτάκτως, καθαίρεσε τους 6 του Βενιζέλου και ανάθεσε τη διοίκηση στους 5 εξόριστους. Το ΣΕΚΕ (ΚΚΕ) οργάνωσε τον Ιούλη του 1919 την πρώτη πανεργατική απεργία με κεντρικά αιτήματα την απελευθέρωση των εξόριστων, να σταματήσουν η τρομοκρατία και οι κυβερνητικές παρεμβάσεις. Τελικά, η κυβέρνηση απελευθέρωσε τους 4 από τους 5 εξόριστους.

Ωμή παρέμβαση του κράτους

Οι προσπάθειες των αστικών κυβερνήσεων να ελέγξουν το συνδικαλιστικό κίνημα συνεχίστηκαν και τα επόμενα χρόνια. Τον Ιούνη του 1925, ο στρατηγός Θεόδωρος Πάγκαλος ανέτρεψε την τότε κυβέρνηση και επέβαλε δικτατορία. Μεταξύ άλλων, εξαπέλυσε άγρια επίθεση στο συνδικαλιστικό κίνημα με διωγμούς και συλλήψεις. Σε αυτές τις συνθήκες έγινε το 3ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ, το Μάρτη του 1926. Διακηρυγμένος στόχος της κυβέρνησης ήταν η «αποκομμουνιστικοποίηση» της ΓΣΕΕ.

Οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι ήταν 457. Από αυτούς, οι 278 (60%) ήταν κομμουνιστές και άλλοι αγωνιστές και οι 179 συνδικαλιστές που κινούνταν στη γραμμή της ταξικής συναίνεσης. Ο δικτάτορας Πάγκαλος συνέλαβε με διάφορα προσχήματα τους 119 από τους 278 αγωνιστές αντιπροσώπους, τους οποίους αμπάρωσε σε φορτηγό πλοίο και τους κράτησε εκεί πέντε μίλια ανοιχτά του Πειραιά μέχρι τη μέρα που έληξαν οι αρχαιρεσίες στη ΓΣΕΕ!

Ετσι, μετά από την απροκάλυπτη κρατική παρέμβαση, στην εκλογή της διοίκησης οι δυνάμεις του εργοδοτικού - κυβερνητικού συνδικαλισμού πήραν 179 ψήφους και οι αγωνιστικές δυνάμεις 168.

Η σύγκρουση της περιόδου εκείνης κορυφώθηκε στο 4ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ το Μάη του 1928. Μεταξύ των δύο συνεδρίων, η νόθα πλειοψηφία της ΓΣΕΕ διέγραψε ταξικές συνδικαλιστικές οργανώσεις και παράλληλα δημιουργούνταν σωματεία με στόχο τη στήριξή της. Από το Συνέδριο με διάφορες μεθοδεύσεις διαγράφηκαν 213 αντιπρόσωποι σαν «κομμουνιστές» και μαζί τους 300 σωματεία με 75.000 μέλη που υπερασπίζονταν την ταξική γραμμή στο κίνημα.

Μετά από το βίαιο αποκλεισμό των αγωνιστών αντιπροσώπων, οι Ομοσπονδίες Ηλεκτρισμού, Καπνεργατών, Τύπου, Δέρματος, Οικοδόμων και άλλες πραγματοποίησαν σύσκεψη και εξέλεξαν Πενταμελές Γραφείο των αποκλεισμένων συνδικαλιστικών οργανώσεων με δύο βασικά καθήκοντα: Να οργανώσει και να καθοδηγήσει τους αγώνες των εργαζομένων και, δεύτερο, να αγωνιστεί για τον εκδημοκρατισμό της ΓΣΕΕ και την αποκατάσταση της νομιμότητας.

Μηχανισμοί χειραγώγησης και εξαγοράς

Λίγους μήνες μετά ιδρύθηκε η Ενωτική ΓΣΕΕ. Στο Συνέδριο πήραν μέρος 297 αντιπρόσωποι από 150 οργανώσεις. Οι μεγαλύτερες από αυτές ήταν οι Ομοσπονδίες Καπνεργατών, Τύπου και Βιομηχανίας Χάρτου, Επισιτισμού, Δέρματος, Μηχανουργών, Οικοδόμων κ.ά.

Η αντίδραση της τότε κυβέρνησης Βενιζέλου ήταν χαρακτηριστική. Ψήφισε τρεις νόμους με στόχο να ενισχύσει την κυβερνητική ΓΣΕΕ και να χτυπήσει με κατασταλτικά μέτρα την Ενωτική. Με τον ένα νόμο έδινε το προνόμιο στη διοίκηση της ΓΣΕΕ να υποδεικνύει τέσσερις γερουσιαστές στη Γερουσία. Με το δεύτερο, ίδρυσε την «Εργατική Εστία», στην οποία εξασφάλιζε και τους πόρους ώστε να μπορεί να έχει στη διάθεσή της οικήματα για να στεγάζονται τα σωματεία της κυβερνητικής ΓΣΕΕ.

Στο νόμο αυτό υπήρχε και διάταξη που προέβλεπε τον αποκλεισμό από τα οικήματα της «Εργατικής Εστίας» των συνδικάτων εκείνων που έκαναν «αντικυβερνητική πολιτική». Τέλος, με τον τρίτο αντικομμουνιστικό νόμο «περί Ιδιώνυμου» έβγαζε εκτός νόμου την Ενωτική ΓΣΕΕ.

Αν και εκτός νόμου, η Ενωτική ΓΣΕΕ δεν ανέστειλε τη δράση της. Συνέχισε να λειτουργεί παράνομα και αύξησε την επιρροή της μέσα στους εργάτες. Μάλιστα, στο 7ο Συνέδριο της κυβερνητικής ΓΣΕΕ, το 1934, το 1/3 των συνέδρων υποστήριξε τις προτάσεις της Ενωτικής για την ενότητα του συνδικαλιστικού κινήματος.

Κάτω από αυτή την πίεση, η καθεστωτική ΓΣΕΕ υποχρεώθηκε τον Ιούλη του 1936 να έρθει σε επικοινωνία με την Ενωτική ΓΣΕΕ και να συμφωνήσει στη σύγκληση συνεδρίου για την αποκατάσταση των δημοκρατικών λειτουργιών στο συνδικαλιστικό κίνημα. Η επιβολή, όμως, της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου έθεσε τέρμα σε τέτοιου είδους εξελίξεις. Το μεταξικό καθεστώς προχώρησε με ταχύτατους ρυθμούς στη φασιστικοποίηση των συνδικάτων, ενώ γέμισε τις φυλακές και τις εξορίες με κομμουνιστές και άλλους αγωνιστές συνδικαλιστές.

Ανειρήνευτη σύγκρουση

Τις επόμενες δεκαετίες ακολούθησαν γεγονότα παρόμοιας σημασίας. Τον Απρίλη του 1945, ιδρύθηκε από τους κομμουνιστές και τους συμμάχους τους στο εργατικό κίνημα ο Εργατικός Αντιφασιστικός Συνασπισμός (ΕΡΓΑΣ). Στο 8ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ (Μάρτης 1946), ο ΕΡΓΑΣ κατέκτησε μεγάλη πλειοψηφία και γενικός γραμματέας της Συνομοσπονδίας εκλέχτηκε ο κομμουνιστής συνδικαλιστής Μήτσος Παπαρήγας (δολοφονήθηκε από την Ασφάλεια το Φλεβάρη του 1949).

Ομως, τον Ιούνη του 1946, το Συμβούλιο της Επικρατείας ακύρωσε το 8ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ. Ακολούθησαν συλλήψεις συνδικαλιστών και διορισμός νέων διοικήσεων - υπηρετών της αστικής τάξης. Το 1963 μορφοποιήθηκε η «Κίνηση των 115» Συνδικαλιστικών Οργανώσεων. Αρχικά, ήταν μια συσπείρωση 55 εργατικών σωματείων που έφτασαν τα 680 μέχρι το 1967, οπότε στις 21 Απρίλη έγινε το πραξικόπημα και η χούντα τερμάτισε τη δράση της.

Απέναντι σ' αυτή την Κίνηση βρισκόταν μια ΓΣΕΕ υποχείριο των αστικών κυβερνήσεων. Για πολλά χρόνια επικεφαλής της υπήρξε ο εργατοκάπηλος Μακρής και συμπρωταγωνιστής ο Θεοδώρου, που έλεγχε το Εργατικό Κέντρο Θεσσαλονίκης. Συμβουλάτορες της ΓΣΕΕ, μεταξύ άλλων, ήταν ο Ιρβινγκ Μπράουν, Αμερικανός συνδικαλιστής και πράκτορας της CIA.

Το 1985 η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ με μια απευθείας παρέμβαση και με τη βοήθεια των δικαστηρίων καθαίρεσε την αιρετή διοίκηση της ΓΣΕΕ και στη θέση της διόρισε κυβερνητικούς - εργοδοτικούς συνδικαλιστές. Ο λόγος που το έκανε ήταν επειδή η ΠΑΣΚΕ, συνδικαλιστική παράταξη των δυνάμεων του ΠΑΣΟΚ, έχασε την πλειοψηφία στη ΓΣΕΕ και η κυβέρνηση κινδύνευε να βρεθεί αντιμέτωπη με ισχυρές αντιστάσεις στα αντιλαϊκά μέτρα που προωθούσε εκείνη την περίοδο.

Τα παραπάνω αποτελούν ορισμένα μόνο επεισόδια της μακράς ιστορίας του εργατικού κινήματος, που επιβεβαιώνουν τη σύγκρουση των δύο γραμμών στο εσωτερικό του. Η εργοδοσία και οι κυβερνήσεις της πάντα προσπαθούσαν και προσπαθούν να έχουν του χεριού τους το συνδικαλιστικό κίνημα, με στήριγμα τις συνδικαλιστικές δυνάμεις της συναίνεσης και υποταγής. Απέναντί τους στάθηκαν διαχρονικά και στέκονται οι ταξικές δυνάμεις.